ENERGIA I PRĄD W MYŚLI SOCJOLOGICZNEJ

Joanna M. Leszczyńska

Opublikowane: 2018-11-26

Tom 19 Nr 2 (2017)

ENERGIA I PRĄD W MYŚLI SOCJOLOGICZNEJ

Joanna M. Leszczyńska

Abstrakt

Socjologia od kilku dziesięcioleci podejmuje namysł nad energią. Prąd elektryczny jest w niej ujęty łącznie z innymi nośnikami. Tymczasem jego konstytutywny charakter dla współczesnej kultury i gospodarki wskazuje konieczność otwarcia nowego pola badawczego jemu wyłącznie poświęconego. Cywilizacja uzależniona od dostaw prądu nie może obejść się bez socjologii prądu. Niewielkie, jak dotąd, socjologiczne zainteresowanie elektrycznością zamyka się w refleksji nad blackoutami, czyli czasowymi brakami dostępności prądu dla dużych grup odbiorców, oraz nad elektryfikacją – przeszłą i teraźniejszą. Jako niezbędnik kulturowy prąd wydaje się domagać od socjologii większego zainteresowania. Celem niniejszego opracowania jest przybliżenie dotychczasowej refleksji socjologicznej nad energią elektryczną oraz zwrócenie uwagi na możliwość rozważenia prądu w kategoriach systemu kulturowego, a więc w perspektywie proponowanej przez brytyjską socjolog Margaret S. Archer.

Słowa kluczowe:

energia, prąd elektryczny, blackout, elektryfikacja, system kulturowy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Leszczyńska, J. M. (2018). ENERGIA I PRĄD W MYŚLI SOCJOLOGICZNEJ. Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne, 19(2). Pobrano z https://czasopisma.uksw.edu.pl/index.php/ucs/article/view/2961

Cited by / Share

Bibliografia

Archer M.S. (1988), Culture and Agency. The Place of Culture in Social Theory. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar

Bennett J. (2005), The Agency of Assemblages and the North American Blackout. „Public Culture” 17(3): 445-65.
Google Scholar

Boswell F. (2008), Zanzibar celebrates power return. BBC News, 18.06.2008, http://news.bbc.co.uk/2/hi/ africa/7461995.stm [dostęp: 1.05.2017].
Google Scholar

Bowker G.C., Leigh Star S. (2000), Sorting things out: classification and its consequences. Cambridge, MA: The MIT Press.
Google Scholar

Corwin J.L., Miles W.T. (1978), Impact Assessment of The 1977 New York City Blackout. Palo Alto: Sci Systems Control.
Google Scholar

Cowan Schwartz R. (1983), More Work for Mother: The Ironies of Household Technology from the Open Hearth to the Microwave. New York: Basic Books.
Google Scholar

Davis E. (2002), TechGnoza. Mit, magia + mistycyzm w wieku informacji, J. Kierul (tłum.). Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Google Scholar

Derski B. (2017), Polska importerem prądu. Drugi raz po 1989, http://wysokienapiecie.pl/rynek/1997-polska -ponownie-importerem-pradu-drugi-raz-po-1989 [dostęp: 1.04.2017].
Google Scholar

Devine-Wright P. (2007), Energy Citizenship: Psychological Aspects of Evolution in Sustainable Energy Technologies [w:] J. Murphy (ed.), Governing Technology for Sustainability. London: Earthscan, s. 63-86.
Google Scholar

Duncan R.C. (2000), The Peak of World Oil Production and the Road to the Olduvai Gorge. Geological Society of America Summit, Reno, Nevada, http://dieoff.org/page224.htm [dostęp: 5.05.2017].
Google Scholar

Duncan R.C. (2005-2006), The Olduvai Theory. Energy, Population, and Industrial Civilization. „The Social Contract” 16(2), http://www.thesocialcontract.com/pdf/sixteen-two/xvi-2-93.pdf [dostęp: 1.04.2017].
Google Scholar

Edwards P.N. (2003), Infrastructure and modernity: force, time, and social organization in the history of sociotechnical systems [w:] T.J. Misa, P. Brey, A. Feenberg (ed.), Modernity and technology. Cambridge, Massachusetts: The MIT Press, s. 185-225.
Google Scholar

Energy Data (2012), India’s Black Tuesday on July 31st marked perhaps the greatest power outage in world history, http://www.enerdata.net/enerdatauk/press-and-publication/energy-features/india-black-tuesdayjuly-31-power-outage.php [dostęp: 7.05.2017].
Google Scholar

Energy Information Administration (EIA) (2016), International Energy Outlook 2016, https://www.eia.gov/ outlooks/ieo/pdf/0484(2016).pdf [dostęp: 6.06.2017].
Google Scholar

Executive Office of the President (2013), Economic benefits of increasing electric grid resilience to weather outages. Washington, DC: Council of Economic Advisers and the US Department of Energy.
Google Scholar

Gooday G. (2008), Domesticating Electricity: Technology, Uncertainty and Gender, 1880-1914. London: Pickering & Chatto.
Google Scholar

GUS (2014), Zużycie energii w gospodarstwach domowych w 2012 r. Warszawa: Wydawnictwo GUS, http://stat. gov.pl/obszary-tematyczne/srodowisko-energia/energia/zuzycie-energii-w-gospodarstwach-domowych-w2012-r-,2,2.html [dostęp: 6.04.2017].
Google Scholar

Heidegger M. (1994), Bycie i czas, B. Baran (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Holleman H.A. (2012), Energy Justice and Foundations for a Sustainable Sociology of Energy. Department of Sociology and the Graduate School of the University of Oregon.
Google Scholar

Hughes Th.P. (1993), The Networks of Power: Electrification in Western Society, 1880-1930. Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press.
Google Scholar

Jacobs M. (2013), 13 of the largest power outages in history – and what they tell us about the 2003 northeast blackout, http://blog.ucsusa.org/2003-northeast-blackout-and-13-of-the-largest-power-outages-in-history-199 [dostęp: 10.04.2017].
Google Scholar

Jaczewski M. (2006), Człowiek a energia. „Energetyka” kwiecień, http://www.cire.pl/pliki/2/czlowiekaenergia. pdf [dostęp: 10.04.2017].
Google Scholar

Latour B. (1991), Technology is society made durable [w:] J. Law (ed.), A Sociology of Monsters. Essays on Power, Technology and Domination. Sociological Review Monograph, No 38. London–New York: Routledge, s. 103-132.
Google Scholar

Latour B. (2010), Splatając na nowo to, co społeczne: wprowadzenie do teorii aktora-sieci, A. Derra, K. Abriszewski (tłum.). Kraków: Universitas.
Google Scholar

Marzec A. (2012), Poza zasadą podręczności – niepodzielne rządy podmiotu i nieunikniona emancypacja rzeczy. „Lingua ac Communitas” 22: 205-216.
Google Scholar

Matthewman S., Byrd H. (2014), Blackouts: a sociology of electrical power failure. „Social Space Scientific Journal”: 1-25, socialspacejournal.eu [dostęp: 5.04.2017].
Google Scholar

McGowan Ch. (2009), Brazil’s big blackout of 2009. „Huffington Post”, 11.11.2009, http://www.huffingtonpost. com/chris-mcgowan/brazils-big-blackout-of-2_b_354488.html [dostęp: 5.05.2017].
Google Scholar

Mumford L. (1966 [1934]), Technika a cywilizacja. Historia rozwoju maszyny i jej wpływ na cywilizację, E. Danecka (tłum.). Warszawa: PWN.
Google Scholar

Nowalska-Kapuścik D. (2016), Uzależnienie od energii elektrycznej. Krytyczna infrastruktura w rozważaniach konsumentów [w:] D. Nowalska-Kapuścik (red.), New Addictions. Od dopalaczy do portali społecznościowych. Wydawnictwo Internetowe E-bookowo.
Google Scholar

Nye D.E. (1990), Electrifying America: Social Meanings of a New Technology, 1880–1940. Cambridge: Mass.: MIT Press.
Google Scholar

Nye D.E. (2007), Are Blackouts Landscapes? „American Studies in Scandinavia” 39(2): 72-84.
Google Scholar

OECD (International Energy Agency) (2016a), World Energy Outlook 2016. Executive summary.
Google Scholar

OECD (International Energy Agency) (2016b), World Energy Outlook 2016. Electricity Access Database, www. worldenergyoutlook.org [dostęp: 6.06.2017].
Google Scholar

Popper K.R. (2012), Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna, A. Chmielewski (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Rosa E.A., Machlis G.E., Keating K.M. (1988), Energy and Society. „Annual Review of Sociology” 14(1): 149-172.
Google Scholar

Ruszkowski P. (2015), Problemy polskiej energetyki w perspektywie socjologicznej. „Energetyka – Społeczeństwo – Polityka” 1: 65-87.
Google Scholar

Schivelbusch W. (1988), Disenchanted Night: The Industrialisation of Light in the Nineteenth Century. Oxford: Berg.
Google Scholar

Szczerbowski R. (2017), Nowy mix energetyczny. „Energia Elektryczna” 2, http://www.rynek-energii-elektrycznej.cire.pl/pokaz-pdf-%252Fpliki%252F2%252F2017%252Fr_szczerbowski_energetyka_prosumenckapop.pdf [dostęp: 10.05.2017].
Google Scholar

Tchórzewski K. (2017), Tanie ładowanie z dowolnego gniazdka. Takie auto ma dostać rządowe wsparcie. „TVP Info” 6.03.2017, http://www.tvp.info/29368179/polski-samochod-elektryczny-produkcje-wesprze-rzad [dostęp: 6.04.2017].
Google Scholar

Thrift N. (2005), Knowing Capitalism. London, Thousand Oaks, New Delhi: Sage Publications Ltd.
Google Scholar

UCTE (2004), Final report of the investigation committee on the 28 September 2003 blackout in Italy. Union for the Coordination of the Transmission of Electricity, http://www.rae.gr/old/cases/C13/italy/UCTE_rept. pdf [dostęp: 10.05.2017].
Google Scholar

White L. (1943), Energy and The Evolution of Culture. „American Anthropologist” 45(3): 335-356.
Google Scholar

Wiggam M.P. (2011), The Blackout in Britain and Germany During the Second World War. University of Exeter.
Google Scholar

Winther T. (2013), Space, Time, and Sociomaterial Relationships: Moral Aspects of the Arrival of Electricity in Rural Zanzibar [w:] S. Strauss, S. Rupp, T. Love (ed.), Cultures of Energy: Power, Practices and Technologies. Walnut Creek: Left Coast Press, s. 164-176.
Google Scholar

Winther T., Wilhite H. (2015), Tentacles of Modernity: Why Electricity Needs Anthropology. „Cultural Anthropology” 30(4): 569-577.
Google Scholar

World Bank (2016), Sustainable Energy for All. Access to electricity statistics, http://data.worldbank.org/indicator/ EG.ELC.ACCS.ZS?year_high_desc=false [dostęp: 6.06.2017].
Google Scholar

World Energy Council (2016), World Energy Resources 2016, https://www.worldenergy.org/wp-content/ uploads/2016/10/World-Energy-Resources-Full-report-2016.10.03.pdf [dostęp: 6.06.2017].
Google Scholar

Wójcik B. (2002), Popperowski postulat trzech światów a naturalistyczna koncepcja umysłu. „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce” XXXI: 147-169.
Google Scholar