W niniejszym artykule określimy najogólniej, czym jest nowa duchowość, wskażemy na jej cechy charakterystyczne oraz sformułujemy jej definicję. Nowa duchowość kształtująca się poza instytucjami kościelnymi jest jakąś sygnaturą czasów współczesnych. Rozwój tych nowych form życia duchowego sprawia, że wielu socjologów stawia pytanie, czy nie należy już mówić o nowej subdyscyplinie socjologicznej, mianowicie, o socjologii duchowości. Analizuje ona nowe formy duchowości w kontekście przemian społeczeństw współczesnych, których są one do pewnego stopnia naturalną konsekwencją. Część socjologów uznaje nowe formy duchowości za przejaw powrotu sacrum, inni skłonni są je traktować jako symptom sekularyzacji i dekadencji religii. Jeszcze inni są skłonni uznawać tzw. alternatywną duchowość za ważny megatrend religijny, jako „powrót religii”.
Pobierz pliki
Zasady cytowania
Cited by / Share
Bibliografia
Baniak J. (2012), Wprowadzenie. Wielowymiarowość i konteksty kulturowe duchowości religijnej a inne formy duchowości. [w:] J. Baniak (red.), Duchowość religijna jako droga wewnętrznego doskonalenia współczesnego człowieka zachodniego chrześcijaństwa. Konteksty antropologiczne i socjologiczne. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek: 5–35.
Google Scholar
Bauman Z. (2012), O edukacji. Rozmowy z Riccardo Mazzeo. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Google Scholar
Bauman Z., Lyon D. (2013), Płynna inwigilacja. Rozmowy. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar
Bauman o popkulturze. Wypisy. (2008), M. Halawa, P. Wróbel (red.). Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar
Beck U. (2013), Ziemska religia miłości. [w:] U. Beck, E. Beck-Gernsheim (red.), Całkiem zwyczajny chaos miłości. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Google Scholar
Benthaus-Apel F. (2014), »Spiritualität« – eine moderne Form religiösen Bekennens? [w:] T.K. von Kuhn (Hrsg.) Bekennen – Bekenntnis – Bekenntnisse. Interdisziplinäre Zugänge. Leipzig: Evangelische Verlagsanstalt: 265–287.
Google Scholar
Bielik-Robson A. (2000). Inna nowoczesność. Pytania o współczesną formułę duchowości. Kraków: Wydawnictwo UNIVERSITAS.
Google Scholar
Borysenko J. (1999), Księga życia kobiety. Ciało. Psychika. Duchowość. Gdańsk 1999: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
Czapla P. (2011), Fenomen doświadczenia mistycznego. Analiza filozoficzno-psychologiczna. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
Google Scholar
Davie G. (2010), Socjologia religii. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
Google Scholar
Dobbelaere K. (2008), Sekularyzacja. Trzy poziomy analizy. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
Google Scholar
Domaradzki J. (2010), Uniwersalizacja herezji – uniwersalizacji konwersji. Między sekularyzacją i desekularyzacją religii. [w:] M. Libiszowska-Żółtkowska, S. Grotowska (red.), Religijność i duchowość – dawne i nowe formy. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS: 119–130.
Google Scholar
Dobroczyński B. (2009), Kłopoty z duchowością. Szkice z pogranicza psychologii. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
Google Scholar
Dobroczyński B. (1997), New Age. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar
Dworkin R. (2014), Religia bez Boga. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Google Scholar
Giddens A. (2001), Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Gilmartin R. J. (2000), Droga do pełni życia. Jak odnaleźć fizyczny, psychologiczny i duchowy dobrostan. Kielce: Wydawnictwo JEDNOŚĆ.
Google Scholar
Gołaszewska M. (1995), Poetyka duchowości. [w:] M. Gołaszewska (red.) Oblicza nowej duchowości. Dyskusja o funkcjach piękna, dobra i prawdy na przełomie tysiącleci. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego: 207–213.
Google Scholar
Grotowska S. (2010), Uduchowiony rytualizm: seniorzy w organizacjach i wspólnotach rzymskokatolickich. [w:] M. Libiszowska-Żółtkowska, S. Grotowska, Religijność i duchowość – dawne i nowe formy. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS: 382–394.
Google Scholar
Grygiel P. (2010), Duchowość (spirituality) jako przedmiot badań i analiz socjologicznych. Analiza cytowań bibliograficznych. [w:] M. Libiszowska-Żółtkowska, S. Grotowska (red.), Religijność i duchowość – dawne i nowe formy. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS: 231–261.
Google Scholar
Guzowska B. (2011), Duchowość ponowoczesna. Idee, perspektywy, prognozy. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Google Scholar
Hebda K. (2010), Wymiary sakralizacji rzeczywistości w Ruchu Odnowy w Duchu Świętym. „Przegląd Religioznawczy”, 3: 65–78.
Google Scholar
Heszen I. (2007), Zasoby duchowe człowieka a zdrowie somatyczne. [w:] J.M. Brzeziński, L. Cierpiałowska (red.) Zdrowie i choroba. Problemy teorii, diagnozy i praktyki. Prace dedykowane Pani Profesor Helenie Sęk. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne: 96–118.
Google Scholar
Höhn H. (1994), Gegen-Mythen. Religionsproduktive Tendenzen der Gegenwart. Freiburg-Basel-Wien: Herder Verlag.
Google Scholar
Höhn H. (2013), Religiöse Dispersionen innerhalb und außerhalb der Kirche. [w:] von M. Striet (Hrsg.) „Nicht außerhalb der Welt“. Theologie und Soziologie. Freiburg im Breisgau: Verlag Herder: 155–179.
Google Scholar
Hryniewicz W. (2002), Chrześcijaństwo nadziei. Przyszłość wiary i duchowości chrześcijańskiej. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar
Hyla M. (2013), Duchowość ponowoczesna jako produkt konsumpcyjny. [w:] Z. Pasek, K. Skowronek, R. Tyrała (red.), Pozareligijne wymiary duchowości. Kraków: Wydawnictwo LIBRON – Filip Lohner: 205–212.
Google Scholar
Jarosz M. (2010), Pojęcie duchowości w psychologii. „Studia z Psychologii w KUL”, 16: 9–22.
Google Scholar
Kasperek A. (2012), Wolność spod znaku undergroundu. Duchowość (po)nowoczesna w perspektywie hermeneutyki kultury i socjologii religii. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
Google Scholar
Kasperek A. (2014), Wyrażanie sprzeciwu poprzez duchowość. Przypadek minimalizmu. „Stan Rzeczy”, 2: 179–197.
Google Scholar
Kłoczowski J.A. (2011), Dojrzałość – aspekt psychologiczny i duchowy. [w:] A. Tokarz (red.) Pamięć – Osobowość – Osoba. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Annie Gałdowej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego: 69–75.
Google Scholar
Kuźma I. (2010), Doświadczenie – przeżycie – duchowość z punktu widzenia antropologii kulturowej. [w:] M. Libiszowska-Żółtkowska, S. Grotowska. Religijność i duchowość – dawne i nowe formy. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS: 105–115.
Google Scholar
Leszczyńska K., Pasek Z. (2008), Nowa duchowość w badaniach społecznych. [w:] K. Leszczyńska, Z. Pasek (red.), Nowa duchowość w społeczeństwach monokulturowych i pluralistycznych. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS: 9–20.
Google Scholar
Lowen A. (1994), Duchowość ciała. Warszawa: Wydawnictwo Jacek Santorski & Co.
Google Scholar
Majka-Rostek D. (2010), Duchowe i religijne aspekty modyfikacji ciała. [w:] M. LibiszowskaŻółtkowska, S. Grotowska (red.) Religijność i duchowość – dawne i nowe formy. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS: 372–381.
Google Scholar
Mariański J. (2012), Sekularyzacja – desekularyzacja – nowa duchowość. „Przegląd Religioznawczy”, 2: 5–28.
Google Scholar
Mariański J., Wargacki S. (2011), Nowa duchowość jako megatrend społeczny i kulturowy. „Przegląd Religioznawczy”, 4: 127–149.
Google Scholar
McGuire M. B. (2012), Religia w kontekście społecznym. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
Google Scholar
Matejko J.A. (1991), Między gestem i czynem: eseje o naszym miejscu w współczesności. Edmonton: Wydział Socjologii – Uniwersytet Alberty.
Google Scholar
Mielicka H. (2010), Doświadczenie religijne jako paradygmat duchowości człowieka współczesnego. „Przegląd Religioznawczy”, 3: 19–28.
Google Scholar
Mielicka-Pawłowska H. (2013), Religijność zorientowana ekologicznie. [w:] H. Mielicka-Pawłowska (red.), Religijne wymiary życia społecznego. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach: 376–394.
Google Scholar
Motak M. (2010), Religia – religijność – duchowość. Przemiany zjawiska i ewolucja pojęcia. [w:] E. PrzybyłSadowska, D. Szymańska-Kuty (red.), Orbis christianus. Studia ofiarowane Profesorowi Janowi Drabinie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego: 201–218.
Google Scholar
Paradowski R. (2013), Pojęcie „duchowości” i metafizyczne podstawy kultury. [w:] Z. Pasek, K. Skowronek, R. Tyrała (red.), Pozareligijne wymiary duchowości. Kraków: Wydawnictwo LIBRON – Filip Lohner: 43–62.
Google Scholar
Pasek Z. (2013), Nowa duchowość. Konteksty kulturowe. Kraków: Wydawnictwo Aureus.
Google Scholar
Pasek Z. (2010), O przydatności pojęcia duchowość do badań nad współczesną kulturą. [w:] M. Libiszowska-Żółtkowska, S. Grotowska Religijność i duchowość – dawne i nowe formy. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS: 56–65.
Google Scholar
Pasek, Z., Skowronek K. (2011), Duchowość jako kategoria analizy kulturoznawczej. [w:] K. Łukasiewicz, I. Top, Kultura jako cultura. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego: 69–83.
Google Scholar
Pasek Z., Skowronek K., Tyrała R. (red.) (2013), Pozareligijne wymiary duchowości. Kraków: Wydawnictwo LIBRON – Filip Lohner.
Google Scholar
Pasek Z., Skowronek K. (2010), Społeczne konstruowanie nowej duchowości a kultura popularna. [w:] D. Hejwosz, W. Jakubowski (red.) Kultura popularna – tożsamość – edukacja. Kraków 2010: Wydawnictwo „Impuls”: 361–378.
Google Scholar
Płużek Z. (1986), Bóg i człowiek w doświadczeniu religijnym (interpretacja psychologiczna). [w:] W. Słomka (red.) Bóg i człowiek w doświadczeniu religijnym. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL: 255–264.
Google Scholar
Pöhlmann M. (2012), Populäres Geheimwissen. Wandlungsprozesse moderner Esoterik in der Religionskultur. [w:] von Matthias Petzoldt (Hrsg.) Europas religiöse Kultur(en). Zur Rolle christlicher Theologie im weltanschaulichen Pluralismus. Leipzig: Evangelische Verlagsanstalt.
Google Scholar
Przybył E. (2005), Problem definicji sacrum, czyli o bezradności religioznawcy. [w:] J.C. Kałużny (red.) Europejczyk wobec sacrum. Wczoraj i dziś. Materiały z sesji naukowej. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie: 9–18.
Google Scholar
Prüfer P. (2015), Koncepcja maturacjonizmu linearno-cyklicznego jako antidotum na zagrożenia i kryzysy wiary. [w:] E. Juśko, R.B. Sieroń, S. Sorys (red.), Wartości chrześcijańskie w XX i XXI wieku. Zagrożenia i szanse. Łapczyca: Wydawnictwo REGIS: 8–24.
Google Scholar
Prüfer P. (2014), Koncepcja religione diffusa Roberto Ciprianiego zwiastunem religijności postmodernistycznej? [w:] E. Juśko, R.B. Sieroń, S. Sorys (red.), „Homo religiosus” w postmodernistycznych uwarunkowaniach. Kraków: Drukarnia Eikon Plus: 33–49.
Google Scholar
Ptaszek R.T. (2012), Alternatywne formy religijności i duchowości. [w:] R.T. Ptaszek, M. Piwowarczyk (red.), Uniwersalizm chrześcijaństwa wobec alternatywnych propozycji współczesności. Lublin: Wydawnictwo KUL: 153–167.
Google Scholar
Ptaszek R.T. (2012), Filozofia o relacjach między religijnością a duchowością. [w:] E. Stachowska (red.) Kościoły i wspólnoty chrześcijańskie w przestrzeni społecznej w Polsce i na świecie. Dziedzictwo tradycji i współczesne wyzwania. Warszawa: Polskie Towarzystwo Socjologiczne: 79–96.
Google Scholar
Ruh U. (2006), Niemcy: Kościół „przy okazji”. „Więź”, 12: 4–13.
Google Scholar
Skowronek K., Pasek Z. (2013), Nowa kultura w kulturze popularnej. Studia tekstologiczne. Kraków: Wydawnictwo LIBRON – Filip Lohner.
Google Scholar
Skowronek K., Pasek Z. (2013), Wstęp. Czy istnieje duchowość bez sacrum? Kilka słów o duchowości niereligijnej. [w:] Z. Pasek, K. Skowronek, R. Tyrała (red.), Pozareligijne wymiary duchowości. Kraków: Wydawnictwo LIBRON – Filip Lohner: 7–16.
Google Scholar
Skrzypińska K. (2004), Czy duchowość jest tożsama z religijnością? Nowe perspektywy badawcze. „Przegląd Religioznawczy”, 4: 13–26.
Google Scholar
Skrzypińska K. (2013), Psychologiczny portret duchowości osób świeckich i zakonnych. [w:] D. Krok, A. Bronowicka (red.) Jednostka i religia w relacjach społecznych. Księdzu Profesorowi Józefowi Królowi in memoriam. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar
Sokolik M. (2006), Wybrane zagadnienia duchowości. Perspektywa psychologiczna. Olsztyn: Wydawnictwo Mantis.
Google Scholar
Socha P.M. (2010), Duchowość jako przemiana. Nowa teoria duchowości i jej zastosowanie w badaniach. [w:] M. Libiszowska-Żółtkowska, S. Grotowska (red.), Religijność i duchowość – dawne i nowe formy. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS: 262–274.
Google Scholar
Socha P.M. (2001), Duchowość jako signum temporis: zastosowanie rozmytego pojęcia do psychologii religii. „Nomos. Kwartalnik Religioznawczy”, 34–36: 277–285.
Google Scholar
Socha P. M. (2000), Duchowy rozwój człowieka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Socha P.M. (2003a), Na tropach duchowości – czym jest i czym może być duchowość. „Nomos. Kwartalnik Religioznawczy”, 43–44: 7–17.
Google Scholar
Socha P.M. (2004), O byciu, wierze, świętości i duchowości, czyli jak pojęcia chodzą parami. [w:] I. Borowik, H. Hoffmann, (red.) Światopogląd: między transcendencją a codziennością. Księga jubileuszowa na 70-lecie urodzin Profesora Włodzimierza Pawluczuka. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS: 45–56.
Google Scholar
Socha P. M. (2003b), Wybrane psychologiczne teorie duchowości. „Nomos. Kwartalnik Religioznawczy”, 43–44: 19–39.
Google Scholar
Sochoń J. (2004), Ponowoczesne losy religii. Warszawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”.
Google Scholar
Sokół-Jedlińska J. (2004), Duchowość na co dzień. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Google Scholar
Stachel G. (2007), Duchowość. [w:] R. Szpakowski (red.), Słownik Katechetyczny. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie: 201–203.
Google Scholar
Stachowska E., Stachowski Z. (2012), Między religijnością i duchowością, czyli ponowoczesny mainstream religijno-kulturowy. „Przegląd Religioznawczy”, 2: 29–37.
Google Scholar
Szlachcicowa I. (2010), Duchowość jako przedmiot badań socjologicznych – refleksje metodologiczne. [w:] M. Libiszowska-Żółtkowska, S. Grotowska, Religijność i duchowość – dawne i nowe formy. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS: 217–230.
Google Scholar
Ślizgamy się po bardzo cienkim lodzie. Rozmowa z Benjaminem Barberem (2000), [w:] B. Wiltstein, Profile wieku. Warszawa: POLITEJA: 115–130.
Google Scholar
Verhack I. (2006), Kościół wobec sekularyzacji świadomości religijnej. [w:] L. Balter (red.) Dramatyczne pytania naszego wieku. Kolekcja Communio, t. 19, Poznań: Pallottinum: 78–89.
Google Scholar
Wargacki S.A. (2009), Duchowość jako współczesny fenomen społeczny i kulturowy. [w:] M. Filipiak (red.), Wprowadzenie do socjologii kultury. Lublin: Wydawnictwo UMCS: 294–313.
Google Scholar
Wargacki S.A. (2007), New Age. [w:] K. Banek, Słownik wiedzy o religiach. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Park: 567–575.
Google Scholar
Wargacki S.A. (2010), Płynna duchowość w kontekście ponowoczesnej kultury. [w:] M. LibiszowskaŻółtkowska, S. Grotowska (red.), Religijność i duchowość – dawne i nowe formy. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS: 94–104.
Google Scholar
Wojciszke B. (2013), Psychologia społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Google Scholar
Wójtowicz A. (2010), Duchowość czy kolonizacja religii. [w:] M. Libiszowska-Żółtkowska, S. Grotowska (red.) Religijność i duchowość – dawne i nowe formy. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS: 35–44.
Google Scholar
Wójtowicz A., (2004), Współczesna socjologia religii. Założenia, idee, programy, Tyczyn: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Społeczno-Gospodarczej w Tyczynie.
Google Scholar
Wuthnow R. (2003), Spirituality. [w:] R.K. Fenn (ed.), The Blackwell Companion to Sociology of Religion. Malden: Blackwell Publishers: 306–320.
Google Scholar
Wuthnow R. (2001), Creative Spirituality. The Way of the Artist. Berkeley-Los Angeles-London: University of California Press.
Google Scholar
Zulehner P.M. (2006), Przyszłość Kościoła, przyszłość duchowości. „Więź”,12: 57–63.
Google Scholar
Zwierżdzyński M.K. (2010), Religia – duchowość – postmodernizm. Problem znaczeń. [w:] M. Libiszowska-Żółtkowska, S. Grotowska (red.), Religijność i duchowość – dawne i nowe formy. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS: 79–93.
Google Scholar