Wspólny system opisu bibliograficznego w czasopismach teologicznych w Polsce
Zapis zakresów stron i odniesień do źródeł
Zakresy stron w publikacjach oraz zakresy odniesień biblijnych, patrystycznych i innych źródłowych w tekście głównym, przypisach i bibliografii winny być zapisane przy pomocy półpauzy (–), nie krótkiego dywizu (-). Zakresy stron w publikacjach oraz zakresy odniesień do źródeł winny być pełne (np. 345–349). Nie używamy zatem skrótów n. lub nn. (np. 345nn). Półpauza (–) winna być również stosowana w zapisie zakresów tekstów biblijnych, zarówno wersetów perykop, jak i rozdziałów (np. Mt 5,3–12; Mk 8,34–9,1). Nie stawiamy kropek po skrótach ksiąg biblijnych. Rozdział i werset oddzielamy przecinkiem. Stosujemy pełny zapis zakresu tekstów biblijnych (np. Dz 2,1–12). Nie stosujemy natomiast skrótów n. lub nn. (np. Dz 2,1nn). Kilka wersetów tego samego rozdziału rozdzielamy kropką bez odstępu (np. Łk 3,4.6.8), kilka rozdziałów tej samej księgi rozdzialmy średnikiem (np. Mk 7; 9; 11).
Czcionki Unicode i alfabety starożytne
Teksty hebrajskie, aramejskie, syryjskie, greckie, koptyjskie, arabskie i inne winny być zapisane w czcionkach Unicode. W przypadku języków nieużywających alfabetu łacińskiego, autor winien stosować zapis w czcionkach oryginalnych, czyli alfabecie danego języka. Teksty hebrajskie i aramejskie winny być prezentowane w formie spółgłoskowej, bez wokalizacji. Gdy bardziej pożądaną jest transliteracja, autor winien zastosować system naukowej transliteracji opisany w The SBL Handbook of Style. Second Edition (Atlanta, GA: SBL Press 2014) 55–67.
Przypisy
Przypisy dolne są obowiązujące. Winny być one zapisane zawsze w formie skróconej, także przy pierwszym odniesieniu do danej publkacji. Tytuły publikacji we wszystkich przypisach należy skracać do 1-3 znaczących słów (np. „Bóg w świecie"), chyba że jednoznaczność wymaga więcej. Pełny opis powinien być jedynie w bibliografii końcowej.
Należy unikać wielu przypisów w jednym zdaniu. Jeśli odnosimy się do kilku autorów w tym samym zdaniu, umieszczamy referencje bibliograficzne do każdego z autorów w jednym sumarycznym przypisie na końcu zdania.
Jeśli przytaczamy opinię jakiegoś autora w przypisie, umieszczamy tam jego imię i nazwisko oraz w nawiasie podstawową informację bibliograficzną o konsultowanej publikacji. Przykład:
Graham N. Stanton (“The Fourfold Gospel,” 337) thinks that it was the availability of the codex manuscript that facilitated the emergence of the four-gospel collection as a Christian Scripture.
W przypadku wielu odwołań do dokumentów kościelnych zaleca się użycie skrótu w tekście głównym artykułu. Przykład:
The Pope stated explicitly: “Every individual, precisely by reason of the mystery of the Word of God who was made flesh (cf. Jn 1:14), is entrusted to the maternal care of the Church” (EV 3).
W bibliografii natomiast umieszczamy skrót cytowanej pozycji na końcu referencji bibliograficznej:
John Paul II, Encyclical Letter Evangelium vitae (1995) (= EV).
Bibliografia
Bibliografia końcowa winna zawierać wszystkie publikacje występujące w przypisach.
Numer kolejnego wydania danej książki (jeśli jest to wydanie inne niż pierwsze) zapisujemy w nawiasie po redaktorze i nazwie serii: Szabó, L., „Noe”, Słownik teologii biblijnej (red. X. Léon-Dufour; wyd. 3; Poznań – Warszawa: Pallottinum 1985) 560–561; Kuschke, A. , „Tempel”, Biblisches Reallexikon (red. Kurt Galling; HAT 1/1; wyd. 2; Tübingen: Mohr Siebeck 1977) 333–342.
W przypadku nazw wydawnictw pomijamy słowa „Wydawnictwo”, „Press”, „Verlag” lub „Editions”. Wyjątkiem są terminy stanowiące integralną część nazwy wydawnictwa, np. Liturgical Press, SBL Press, Neukirchener Verlag, Wydawnictwo KUL.
W przypadku reprintów preferowane jest zawsze pierwsze, oryginalne wydanie. Odniesienie do reprintu może być jednak dodane (np. …1926; reprint, New York: Greenwood 1968).
Wskazanie oryginalnego języka publikacji nie jest konieczne, może być jednak dodane na końcu (np. …1958; wyd. niem., Freiburg: Herder 1956).
Na końcu referencji bibliograficznej proszę podać numer DOI z linkiem, jeśli dana publikacja taki posiada. Nie stosujemy także skrótów nazw czasopism, ale zapisujemy ich pełną nazwę. Przykład: Szymczak, W., „Interdisciplinarity in Pastoral Theology. An Example of Socio-Theological Research”, Verbum Vitae 38 (2020) 503–527. DOI: https://doi.org/10.31743/vv.10033.
Przykłady zapisu przypisów i bibliografii
1. Książki
1.1. Książka z jednym autorem
– W przypisie:
19 Henn, Literature, 9–15.
– W bibliografii:
Henn, T.R., The Bible as Literature (London – New York: Lutterworth 1970).
1.2. Książka z jednym redaktorem
10 Tilling, Beyond Old.
Tilling, C. (red.), Beyond Old and New Perspectives on Paul. Reflections on the Work of Douglas Campbell (Eugene, OR: Cascade Books 2014).
1.3. Książka lub praca zbiorowa bez redaktora
16 L’Antico Testamento e le culture del tempo.
L’Antico Testamento e le culture del tempo. Testi scelti (Roma: Borla 1990).
1.4. Książka z autorem i redaktorem
24 Halivni, Breaking, 97, przyp. 124.
Halivni, D.W., Breaking the Tablets. Jewish Theology after the Shoah (red. P. Ochs; Lanham, MD: Rowman & Littlefield 2007).
1.5. Książka jednego autora w wielu tomach
15 Mowinckel, Psalmenstudien, V, 35.
Mowinckel, S., Psalmenstudien. I. Å̄wän und die Individuellen Klagepsalmen. II. Das Thronbesteigungsfest Jahwäs und der Ursprung der Eschatologie. III. Kultprophetie und prophetische Psalmen. IV. Die technischen Termini in den Psalmenüberschriften. V. Segen und Fluch in Israels Kult und Psalmendichtung. VI. Die Psalmdichter (Kristiania: Dybwad 1921, 1922, 1923, 1923, 1924, 1924).
1.6. Książka wydana w serii wydawniczej
34 Abel, Histoire, II, 101, przyp. 3.
Abel, F.-M., Histoire de la Palestine depuis la conquête d’Alexandre jusqu’à l’invasion arabe. II. De la guerre juive à l’invasion arabe (Études bibliques; Paris: Gabalda 1952).
38 Wolff, Hosea, 19–20.
Wolff, H.W., Dodekapropheton I: Hosea (Biblischer Kommentar: Altes Testament 14/1; wyd. 2; Neukirchen-Vluyn: Neukirchener 1965).
1.7. Książka z dwoma lub trzema autorami
22 Hartman – Di Lella, Daniel, 50.
Hartman, L.F. – Di Lella, A.A., The Book of Daniel (Anchor Bible 23; Garden City, NY: Doubleday 1978).
1.8. Nieopublikowana rozprawa naukowa (magisterska, licencjacka, doktorska)
5 Pinto León, Lamed, 121.
Pinto León, A., Lamed y sus relaciones. Indicaciones para su traducción (Dysertacja doktorska; Pontificio Istituto Biblico; Roma 1990).
1.9. Książka w druku
65 Scialabba, Creation.
Scialabba, D., Creation and Salvation. Models of Relationship Between the God of Israel and the Nations in the Book of Jonah, in Psalms 33 (MT and LXX) and in the Novel “Joseph and Aseneth” (Forschungen zum Alten Testament II/106; Tübingen: Mohr Siebeck 2019) (w druku).
1.10. Książka będąca przekładem
45 Wojtyła, Person, 12.
Wojtyła, K., Person and Community: Selected Essays (tł. T. Sandok; Catholic Thought from Lublin 4; New York, NY: Peter Lang 1993).
1.11. Książka przetłumaczona z redaktorem
46 Blass – Debrunner, Grammatica, § 126.
Blass, F. – Debrunner, A., Grammatica del greco del Nuovo Testamento (red. F. Rehkopf; tł. G. Pisi; Brescia: Paideia 1982).
2. Artykuły
2.1. Artykuł w czasopiśmie
16 Machinek, „Gerhard Lohfink's Interpretative Key”, 1336, 1350.
Machinek, M., „Gerhard Lohfink's Interpretative Key to the Sermon on the Mount”, Verbum Vitae 39/4 (2021) 1335–1355. DOI: https://doi.org/10.31743/vv.12864.
17 Karczewski, „Pismo Święte”, 288, 300.
Karczewski, M., „Pismo Święte i odwieczne Słowo Boga w Expositio Symboli Apostolorum Jana z Kwidzynia”, Biblica et Patristica Thorunensia 14/3 (2021) 287–304. DOI: https://doi.org/10.12775/BPTh.2021.011.
2.2. Artykuł opublikowany na różnych stronicach, bądź różnych tomach
1 Haran, „Studies”, 51–53, 164.
Haran, M., „Studies in the Account of the Levitical Cities. I. Preliminary Considerations. II. Utopia and Historical Reality”, Journal of Biblical Literature 80 (1961) 45–54, 156–165.
2.3. Artykuł w magazynie
9 André-Salvini, „Histoire”, 22.
André-Salvini, B., „Histoire de la Mésopotamie au temps de l’écriture cunéiforme”, Le Monde de la Bible. Hors-Série (printemps 2011) 22–31.
2.4. Artykuł w encyklopedii, leksykonie lub słowniku
26 Le Déaut, „Targum”, 301*.
Le Déaut, R., „Targum”, Dictionnaire de la Bible. Supplément (red. L. Pirot et al.; Paris: Letouzey & Ané 2005) XIII, 270*–312*.
12 Goppelt, „τύπος”, 251–257.
Goppelt, L., „τύπος, κτλ”, Theological Dictionary of the New Testament (red. G. Friedrich; Grand Rapids, MI: Eerdmans 1972) VIII, 246–260.
2.5. Artykuł w pracy zbiorowej
12 Fassberg, „The Infinitive”, 58.
Fassberg, S.E., „The Infinitive Absolute as Finite Verb and Standard Literary Hebrew of the Second Temple Period”, Conservatism and Innovation in the Hebrew Language of the Hellenistic Period (red. J. Joosten – J.-S. Rey; Studies on the Texts of the Desert of Judah 73; Leiden – Boston: Brill 2008) 47–60.
2.6. Artykuł w księdze pamiątkowej
14 Brock, „Genesis 22”, 25.
Brock, S., „Genesis 22 in Syriac Tradition”, Mélanges Dominique Barthélemy. Études bibliques offertes à l’occasion de son 60e anniversaire (red. P. Casetti – O. Keel – A. Schenker; Orbis Biblicus et Orientalis 38; Fribourg – Göttingen: Éditions Universitaires 1981) 1–30.
2.7. Rozdział lub sekcja w pracy zbiorowej
30 Frevel – Meyer, „Die Klagelieder”, 589.
Frevel, C. – Meyer, I., „Die Klagelieder”, Einleitung in das Alte Testament (red. E. Zenger – C. Frevel; Kohlhammer Studienbücher Theologie 1/1; wyd. 9; Stuttgart – Berlin – Köln: Kohlhammer 2015) 583–591.
3. Recenzja
3.1. Recenzja książki
23 Kubisiak, rec. Kotecki, Zrozumieć Apokalipsę?, 219.
Kubisiak, P., rec. D. Kotecki, Zrozumieć Apokalipsę? Szkice egzegetyczno-teologiczne (Biblioteka Szkoły DABAR 1; Rzeszów: Bonus Liber 2001), Collectanea Theologica 91/4 (2021) 218–223. DOI: https://doi.org/10.21697/ct.2021.91.4.10.
3.2. Recenzja artykułu
19 Briks, rec. Neu, „Die Bedeutung”, 98.
Briks, P., rec. R. Neu, „Die Bedeutung der Ethnologie für die alttestamentliche Forschung”, Ethnologische Texte zum Alten Testament. Vor- und Frühgeschichte Israels (red. C. Sigrist – R. Neu; Neukirchen-Vluyn: Neukirchener 1989) I, 11–26, Szczecińskie Studia Kościelne 2 (1991) 97–100.
4. Dokumenty Magisterium Kościoła
15 Jan Paweł II, Evangelium vitae, nr 43 lub w tekście głównym publikacji jako EV 43.
Jan Paweł II, Encyklika Evangelium vitae (1995) (= EV).
11 Kongregacja Nauki Wiary, Persona humana, nr 5.
Kongregacja Nauki Wiary, Deklaracja o niektórych zagadnieniach etyki seksualnej Persona humana (1975).
56 Sobór Watykański II, Gaudium et spes, nr 24.
Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes (1965).
56 Katechizm Kościoła Katolickiego, nr 101 lub w tekście głównym: KKK 101.
Katechizm Kościoła Katolickiego (wyd. 2; Poznań: Pallottinum 2002).
5. Teksty opublikowane online
13 Goodacre, „Sourceomania”.
Goodacre, M., „Sourceomania”, NT Blog, 9 July 2019, https://ntweblog.blogspot.com/2019/07/sourceomania.html (dostęp 13.10.2021).
45 Eder, „Jabin”.
Eder, S., „Jabin”, WiBiLex (Das wissenschaftliche Bibellexikon im Internet) http://www.bibelwissenschaft.de/stichwort/22007/ (dostęp 13.10.2021).
6. Cytaty oraz odniesienia do dzieł autorów starożytnych
6.1. Autor i tytuł w języku łacińskim
Cytując lub odnosząc się do dzieła starożytnego, stosujemy zapis autora i tytułu dzieła w języku łacińskim, niezależnie od tego, czy oryginał cytowanego dzieła istnieje w języku greckim, łacińskim czy w jakimkolwiek innym języku starożytnym. Imię autora zapisujemy czcionką prostą (antykwą), natomiast nazwę dzieła kursywą. Tytuł dzieła można podać także w postaci powszechnie przyjętego skrótu. Jeden z wykazów takich skrótów zamieszczony jest w SBL Handbook of Style. Second Edition (Atlanta, GA: SBL Press 2014) 141–168. Przykłady:
17 Justinus, Apologia lub Justinus, Apol.
18 Aristoteles, Metaphysica lub Aristoteles, Metaph.
6.2. Dzieło starożytne z przyjętą powszechnie numeracją
Podając lokalizację przytaczanego cytatu dzieła starożytnego stosujemy numerację powszechnie przyjmowaną w międzynarodowym środowisku akademickim, która odpowiada numeracji zawartej w wydaniu krytycznym dzieła. Jeśli dzieło posiada księgi, wówczas numery ksiąg zapisujemy cyframi rzymskimi, natomiast rozdziały, sekcje lub wersety cyframi arabskimi po przecinku. Przykłady:
21 Origenes, Princ. IV, 3, 13–14.
23 Novatianus, De Trinitate 4, 2–3.
45 Plato, Timaeus 29d–e.
Origenes, De principiis, w: Origène, Traité des principes: Livres III et IV. Texte critique et traduction (red. H. Crouzel – M. Simonetti; Sources Chrétiennes 268; Paris: Cerf 1980) III.
Novatianus, De Trinitate, w: Novatiani opera quae supersunt (red. G.F. Diercks; Corpus Christianorum Series Latina 4; Turnholti: Brepols 1972).
Plato, Timaeus, w: Platon, Oeuvres Complètes. X. Timée. Critias (red. A. Rivaud; Paris: Les Belles Lettres 1925).
6.3. Dzieło starożytne bez numeracji
Podając lokalizację przytaczanego cytatu dzieła starożytnego, które nie posiada powszechnie przyjętej numeracji w wydaniu krytycznym, po tytule dzieła, podajemy skrót serii Patrologia Latina (PL) lub Patrologia Graeca (PG), lub innej, a następnie numer tomu oraz numery sekcji i kolumn, w których znajduje się cytowany tekst. Przykład:
87 Gregorius Nazianzenus, Oratio 13 (PG 35, 856b).
Gregorius Nazianzenus, Orationes, w: Patrologiae cursus completus. Series Graeca (red. J.P. Migne; Paris: Migne 1857) 35, 395–1252.
Gdy istnieje wydanie krytyczne dzieła, które jednak nie posiada powszechnie przyjętej numeracji, podajemy nazwisko edytora lub serię, w której zostało wydane dzieło, a po przecinku numery stron, w których znajduje się cytowany tekst. Przykłady:
87 Gregorius Nyssenus, Contra fatum, GNO 3/2, 33.
Gregorius Nyssenus, Contra fatum, w: Gregorii Nysseni opera dogmatica minora (red. J.Α. Mc Donough; Gregorii Nysseni Opera 3/3; Leiden: Brill 1987).
6.4. Zbiory fragmentów dzieł starożytnych
W przypadku cytowania fragmentów zaginionych dzieł pisarzy starożytnych można podawać powszechnie znane skróty kolekcji fragmentów wraz z przyjętą w nich numeracją. Rozróżniamy zapis skrótu kursywą (gdy jest utworzony od tytułu) i antykwą (gdy jest utworzony od nazwisk redaktorów/wydawców). Przykłady:
87 SVF II, 327.
88 DK 21 B 28.
89 Numenius, Fr. 2.
Stoicorum Veterum Fragmenta (red. H. von Arnim; Leipzig: Teubner 1903–1905) I–III (= SVF).
Die Fragmente der Vorsokratiker Griechisch und Deutsch (red. H. Diels – W. Kranz; Berlin – Grünewald: Weidmann 1951-1952) I–III (= DK).
Numenius, Fragmenta, w: Numénius, Fragments (red. E. Des Places; Paris: Les Belles Lettres 1973).
6.5. Tłumaczenia dzieł starożytnych
Gdy przytacza się cytat dzieła starożytnego przetłumaczonego na język współczesny, w przypisie nie jest konieczne podawanie autora tłumaczenia. W bibliografii jednak należy podać cały zapis bibliograficzny zarówno wydania krytycznego dzieła, jak i, po średniku, cały zapis bibliograficzny cytowanego w artykule tłumaczenia. Jeśli autor artykułu sam przetłumaczył dany fragment tekstu starożytnego, po przecinku należy to zaznaczyć w przypisie, w bibliografii natomiast nie podaje się istniejących tłumaczeń. Jeśli autor artykułu cytował dzieło starożytne zarówno w tłumaczeniu własnym, jak i w przekładzie innej osoby, w bibliografii należy umieścić cytowany przekład. Przykłady:
87 Origenes, De principiis IV, 3, 13–14.
Origenes, De principiis, w: Origène, Traité des principes: Livres III et IV. Texte critique et traduction (red. H. Crouzel – M. Simonetti; Sources Chrétiennes 268; Paris: Cerf 1980) III; tł. pol.: Orygenes, O zasadach (tł. S. Kalinkowski; Źródła Myśli Teologicznej 1; Kraków: WAM 1996).
88 Gregorius Nyssenus, Contra fatum, GNO 3/2, 33, tłum. własne.
Gregorius Nyssenus, Contra fatum, w: Gregorii Nysseni opera dogmatica minora (red. J.Α. Mc Donough; Gregorii Nysseni Opera 3/3; Leiden: Brill 1987).
