Abstrakt

Posługa prymasów Polski pełniona przez kolejnych arcybiskupów gnieźnieńskich począwszy od Soboru w Konstancji (1413-1418) posiadała szczególne przywileje papieskie i królewskie, a przez to samo spełniała ważną rolę w dziejach Kościoła w Polsce. W okresie rządów komunistycznych pozycja prymasów Polski została dodatkowo wzmocniona za sprawą szczególnych uprawnień nadawanych przez kolejnych papieży najpierw kard. Augustowi Hlondowi, a następnie kard. Stefanowi Wyszyńskiemu. Ta sytuacja uległa jednak zmianie na początku lat 90. XX wieku w związku z reorganizacją strukturalną Kościoła w Polsce na mocy bulli papieża Jan Pawła II Totus tuus Poloniae populus z 25 marca 1992 roku. Ponieważ prymas Polski został de facto zrównany w swoich prawach z pozostałymi biskupami diecezjalnymi, rodziło to pytanie o jego rolę w przyszłości. Wynikało ono z poczucia, że jego pozycja jako silnego przywódcy Kościoła w Polsce okazała się w tym okresie wręcz opatrznościowa z punktu widzenia stosunków eklezjalnych, ale także społeczno-narodowych, kulturowych, patriotycznych oraz – do pewnego stopnia – politycznych.