Wolność religijna w prawodawstwie polskim

Paulina Jabłońska

Opublikowane: 2022-12-30

Tom 1 (2022)

Wolność religijna w prawodawstwie polskim

Paulina Jabłońska

Abstrakt

Przedmiotem niniejszego artykułu jest wolność religijna, która jest jedną z podstawowych i najważniejszych wartości z punktu widzenia jednostki. Zakres tej wolności podlega ochronie konstytucyjnej i międzynarodowej, a także jest przewidziany w aktach prawa wewnętrznego. Wolność religijna jest również chroniona na zasadzie ultima ratio za pomocą prawa karnego i cywilnego. W niniejszym opracowaniu skupiono się na orzeczeniach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, gdyż wywarły one największy wpływ na orzecznictwo polskiego Trybunału Konstytucyjnego. Opracowanie zawiera analizę przepisów konstytucji z 2 kwietnia 1997 r. odnoszących się do kwestii wolności religijnej w aspekcie indywidualnym i instytucjonalnym. Ponadto podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy gwarancje wolności religijnej są odpowiednio zabezpieczone w prawie międzynarodowym i krajowym.

Słowa kluczowe:

wolność religijna, prawo człowieka, Konstytucja RP, Europejski Trybunał Praw Człowieka, orzecznictwo, prawo podmiotowe

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Jabłońska, P. (2022). Wolność religijna w prawodawstwie polskim. LIBERTAS RELIGIOSA Studium Interdyscyplinarne wolności Religijnej, 1, 40–66. Pobrano z https://czasopisma.uksw.edu.pl/index.php/lr/article/view/11565

Cited by / Share

Bibliografia

Ustawa z dnia 21 lipca 1944 r. o utworzeniu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, Dz. U. 1944, nr 70, poz. 307.
Karta Narodów Zjednoczonych z 26 czerwca 1945 roku, Dz. U. nr 23 z 1947 r., poz. 90 i nr 7 z 1966 r., poz. 41.
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka przyjęta w dniu 10 grudnia 1948 roku, http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/onz/1948.html [22.09.2022].
Konwencje o ochronie ofiar wojny, podpisane w Genewie dnia 12 sierpnia 1949 roku, Dz. U. 1956, nr 38, poz. 171.
Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., Dz. U. 1993, nr 61, poz. 284.
Konwencja dotycząca statusu uchodźców, sporządzona w Genewie dnia 28 lipca 1951 r., Dz. U. 1991, nr 119, poz. 515.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, Dz. U. 1964, nr 16, poz. 93.
Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r., Dz. U. nr 38 z 1977 r., poz. 167.
Europejska Konwencja o przysposobieniu dzieci sporządzona w Strasburgu dnia 24 kwietnia 1967 r., Dz. U. 1999, nr 99, poz. 1157.
Protokoły dodatkowe do Konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 r., dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych (Protokół I) oraz dotyczący ochrony ofiar niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych (Protokół II), sporządzone w Genewie dnia 8 czerwca 1977 r., Dz. U. 1992, nr 41, poz. 175.
Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, Dz. U. 1989, nr 29, poz. 155.
Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r., Dz. U. nr 120 z 1991 r., poz. 526.
Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską, podpisany w Warszawie dnia 28 lipca 1993 r., Dz. U. nr 51 z 1998 r., poz. 318.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz. U. 1997, nr 88, poz. 553.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego, Dz. U. 1997, nr 89, poz. 555.
Orzeczenie Kokkinakis przeciwko Grecji z 25 maja 1993 r., skarga nr 14307/88, § 31.
Orzeczenie Żydowskie Stowarzyszenie Liturgiczne Cha’are Shalom ve Tsedek przeciwko Francji z 27 czerwca 2000 r., skarga nr 27417/95, § 73.
Orzeczenie z 13 grudnia 2001 r. w sprawie Kościół Metropolitalny Besarabii i inni przeciwko Mołdawii, nr skargi 45701/99.
Orzeczenie Leyla Sahin przeciwko Turcji z 10 listopada 2005 r., nr skargi 44774/98, § 107.
Orzeczenie Ivanova przeciwko Bułgarii z dnia 12 kwietnia 2007 r., nr skargi 52435/99, § 78.
Orzeczenie Sinan Isik przeciwko Turcji z 2 lutego 2010 r., nr skargi 21924/05, § 38 i 41.
Orzeczenie Grzelak przeciwko Polsce z 15 czerwca 2010 r., nr skargi 7710/02.
Orzeczenie Jakóbski przeciwko Polsce z 7 grudnia 2010 r., nr skargi 18429/06.
Orzeczenie Lautsi i inni przeciwko Włochom z 18 marca 2011 r., nr skargi 30814/06, § 31.
Collection of International Documents on Human Right, ed. M. Zubik, vol. 2, Warszawa 2008.
De Luca P., II diritto di liberta religiosa nel pensiero constituzionalistico ed ecclesiastico contemporaneo, Padova 1969.
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2015.
Jabłońska P., Wolność sumienia i wyznania osoby małoletniej w Polsce w latach 1918–2015, Pelpin 2022.
Krukowski J., Ochrona wolności religijnej w umowach międzynarodowych, „Roczniki Nauk Prawnych”, 3(1993), s. 43–60.
Krukowski J., Polskie prawo wyznaniowe, Warszawa 2006.
Krukowski J., Stosunek Unii Europejskiej do religii i kościołów, „Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich”, 17(2007), nr 20, s. 49–70.
Lewaszkiewicz-Petrykowska B., W sprawie wykładni art. 448 k.c., „Przegląd Sądowy”, 1997, nr 1, s. 1–10.
Mąkosa P., Nauczanie religii w szkole publicznej w świetle prawa międzynarodowego i polskiego, w: Kościół w życiu publicznym. Teologia polska i europejska wobec nowych wyznań, t. 3, Lublin 2005, s. 451–467.
Milczarek E., Symbole i stroje religijne w przestrzeni publicznej – uwagi na tle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Kościół i Prawo”, 11(24) 2022, nr 1, s. 67–82.
Misztal H., Wolność religijna i jej gwarancje prawne, w: Prawo wyznaniowe III Rzeczypospolitej, red. H. Misztal, Lublin – Sandomierz 1999, s. 17–64.
Misztal H., Wolność religijna, w: Prawo wyznaniowe, red. H. Misztal, Lublin 2000, s. 204–249.
Nawrot O., Karta Praw podstawowych UE, w: Leksykon ochrony praw człowieka. 100 podstawowych pojęć, red. M. Balcerzak, S. Sykuna, Warszawa 2010, s. 184–188.
Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2010.
Palm E., Case – law of the European Court of Human Rights on the Freedom of religion guaranteed by the European Convention on Human Right, w: Constitutional jurisprudence in the area of freedom of religion and beliefs, XIth Conference of the European Constitutional Courts, t. 2, Warszawa 2000.
Paprocka A., Wpływ orzecznictwa ETPCz na rozumienie konstytucyjnych praw i wolności w Polsce – kilka uwag na marginesie orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, w: XV lat obowiązywania Konstytucji z 1997 r. Księga jubileuszowa dedykowana Zdzisławowi Jaroszowi, red. M. Zubik, Warszawa 2012, s. 76–89.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2021.
Resztak I., Konwencje Rady Europy o przeciwdziałaniu zjawisku terroryzmu, „Prokuratura i Prawo”, 10(2012), https://pk.gov.pl/wp-content/uploads/2013/2012/8d9a1d8e9f26dfe1e0db7de18325a186.doc [23.09.2022].
Sinkiewicz A., Pojęcie i rodzaje szkody w polskim prawie cywilnym, „Rejent”, 8(1998) nr 2(82), s. 59–74.
Strzembosz E., Sądy a skarga konstytucyjna, „Państwo i Prawo”, 1997, nr 3, s. 3–7.
Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2001.
Warchałowski K., Ochrona prawa do wolności religijnej w prawie traktatowym Unii Europejskiej, „Studia z Prawa Wyznaniowego”, 7(2004), s. 5–18.
Wiśniewski L., Wolność sumienia i wyznania w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i prawie polskim, „Państwo i Prawo”, 8(1991), s. 15–28.
https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/warunki-i-sposoborganizowania-nauki-religii-w-publicznych-16794677 [24.09.2022].
https://trybunal.gov.pl/polskieakcenty-w-orzecznictwie-miedzynarodowym/rada-europy-europejski-trybunal-praw-czlowieka/w-sprawach-polskich/ art8266-sprawa-jakobski-przeciwko-polsce-skarga-nr18429-06-wyrok-z7-grudnia-2010-r/ [24.09.2022].
https://www.prawo.pl/praw/zaostrzenie-odpowiedzialnosci-za-obraze-uczucreligijnych-196-kk,514616.html [26.09.2022].
https://www.prawodlakazdego.pl/content/ochrona-wolności-sumienia-i-wyznaia-w-polsce [27.09.2022].
https://statystyka.policja.pl/download/20/361915/Publicznezniewazenielubnaruszenienietykalnoscizpowodownarodowosciowych-art257.xlsx [26.09.2022].
https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/podstawowe-informacje-dotyczace-skladania-skargi-do-europejskiego-trybunalu-praw-czlowieka [28.09.2022].
https://repozytorium.uni.wroc.pl/Content/89593/02_03_L_Mirocha_Wolnosc_a_rownosc_w_orzeczeniach_Europejskiego_Trybunalu_Praw_Czlowieka.pdf [28.09.2022]. Google Scholar

Paulina Jabłońska

https://orcid.org/0000-0002-5514-3215

Afiliacja:

Uniwersytet Papieski Jana Pawła II Polska

Biogram

Paulina Jabłońska – prawnik, pedagog, kanonista; stopień naukowy doktora nauk społecznych w dyscyplinie nauki prawne uzyskała na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie; ukończyła także studia magisterskie na Wydziale Prawa Kanonicznego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie; jest autorem artykułów z dziedziny prawa świeckiego i kanonicznego, a także książki Wolność sumienia i wyznania osoby małoletniej w Polsce w latach 1918–2015.