Trwa nabór tekstów do zeszytów tematycznych poświęconych zagadnieniu Logosu,

pt. LOGOS - SŁOWO, ROZUMNOŚĆ, TWÓRCZOŚĆ.

Zagadnienie to było hasłem konferencji jubileuszowej z okazji 25-lecia powstania Wydziału Nauk Humanistycznych UKSW i powołania kierunku Filologia polska. Do współtworzenia publikacji zapraszamy zarówno uczestników konferencji i pracowników naszego wydziału, jak i wszystkich badaczy, którzy zechcą się z nami podzielić swoim twórczym słowem. W tej chwili zamykamy numer 2/2025 i otwieramy tekę redakcyjną numeru 1/2026, poświęconą temu samemu rozległemu zagadnieniu, najserdeczniej zapraszając pracowników nauki ze wszystkich ośrodków. 

 Jak wiemy, greckie słowo logos, użyte przez Arystotelesa w definicji człowieka, oznacza zarówno słowo i mowę, jak i rozumność, której nie można sobie wyobrazić bez władania językiem. W teologii chrześcijańskiej Logos, przywołany w Prologu do Ewangelii św. Jana, oznacza również Chrystusa jako przedwieczną drugą Osobę Boską. Obraliśmy termin ‘Logos’ jako znak jedności filologii: nauki o języku i literaturze. Zarazem nawiązujemy do naszej tradycji, wedle której kolejne okrągłe rocznice istnienia naszego wydziału zaznaczały się konferencjami, nawiązującymi do wybranych ksiąg Biblii. Obraliśmy kategorię Logosu także i po to, by w świecie podziału na dyscypliny naukowe, naznaczonym polaryzacją poglądów, poszukiwać sfery wzajemnego rozumienia, nie tylko w obrębie różnych filologii oraz nauk o kulturze i religii, ale także w obrębie teologii, filozofii, psychologii, pedagogiki i wszelkiej refleksji nad rozumnością i myśleniem. Chcemy ożywić dawne nurty i formy refleksji, poddać je interpretacji i włączyć w dyskursy współczesne. Pragniemy uwidocznić rangę języka, literatury i kultury w rozwoju cywilizacyjnym i w życiu społecznym. Naszym celem jest dążenie do pogłębienia wzajemnego rozumienia przedstawicieli Homo sapiens w każdym środowisku, do pokazania tego, co wspólne lub możliwe do połączenia, a także formowanie refleksji na metapoziomie. W ogromnym obszarze wyznaczonym pojęciem Logosu pragniemy szukać ujęć syntetycznych, choć opartych na konkretnym materiale badawczym.

Ze względu na specyfikę naszego Wydziału i chrześcijańskie korzenie naszego Uniwersytetu, chcielibyśmy zaprosić Państwa do refleksji w kilku kręgach  problemowych:

Jedność rozumności i słowa; słowo jako ‘twórczy organ myśli’ (sformułowanie Wilhelma von Humboldta); rozumność jako dar Boga, zdolność twórcza jako dar Boga-twórcy (koncepcje renesansowe i romantyczne).

Logos w Biblii [z uwzględnieniem dorobku śp. ks. prof. Juliana Warzechy]. Chrystus-Logos w teologii, filozofii i sztuce. Logos w Ewangelii św. Jana, w teologii Plotyna, Augustyna, Orygenesa. Twórczość poetycka Juliusza Słowackiego i poszukiwania muzyczne Oliviera Messiaena jako teoria i praktyka Logosu. Logos w hermeneutyce Gadamera i Ricoeura.

Logos a myśl. Stosunek języka do myśli. Logos jako ludzka zdolność do wytworzenia języka. Dawne i nowe hipotezy powstania języka; dawne i nowe teorie znaczenia; obiektywizm, subiektywizm i relatywizm jako przedmiot refleksji naukowej i filozoficznej.

Język jako system ukazujący tożsamości i różnice (F. de Saussure); język jako system ukazujący różnice bez składników pozytywnych (J. Derrida).

Logos jako zdolność do dialogu. Dialog – rozmowa – konflikt – zgoda – negocjacja. ‘Zgoda, między nami zgoda, a Bóg wtedy rękę poda’. Dialog jako podstawowa funkcja słowa ludzkiego; dialog jako wspólne odkrywanie prawdy; dialog ekumeniczny; wypracowanie warunków nowego dialogu społecznego. Radykalna teoria dialogu.

Retoryka [z uwzględnieniem dorobku śp. prof. Mirosława Korolki] – sztuka perswazji – manipulacja.

Dialektyka jako sposób opisu rzeczywistości; elementy tetyczne, antyteczne i syntetyczne w przestrzeni społecznej Polski i współczesnego świata.

Dyskurs a teoria. ‘Wiedza-władza’ (termin M. Foucaulta) czy ‘wiedza-wyzwolenie’. Dawne i nowe metodologie badań naukowych jako przedmiot badań; ideologizacja w nauce współczesnej; poprawność polityczna a wolność nauki.

Język ludzki i jego charakterystyczna zdolność do wytworzenia metajęzyka. Tekst i metatekst [z uwzględnieniem dorobku śp. prof. Jadwigi Wajszczuk].

Logos jako zdolność do wytworzenia literatury i poezji. Język poetycki jako korzystanie z mocy twórczej Logosu, fikcja jako możliwość, fikcja jako logika możliwych światów.

Logos jako zdolność do kształtowania socjolektów oraz idiolektów. Logos jako zdolność do kształtowania pojęć i terminologii naukowej. Logos a liczba i pojęcia matematyczne. Stosunek słowa do pojęć matematycznych.

Logos jako zdolność semiotyczna (zdolność wytworzenia znaku); znaki sztuk plastycznych i muzycznych; jedność czy przeciwstawność muzyki i słowa, słowo w muzyce, jedność słowa i sztuk w teatrze.

Oczekujemy na zgłoszenia tematów (wraz ze streszczeniem do 1000 znaków) do dnia 15 stycznia 2026 roku. Propozycje prosimy przesyłać na adres m.saganiak@uksw.edu.pl

Na Państwa teksty, po aprobacie tematu, będziemy oczekiwać do końca kwietnia 2026. Gotowe teksty można także przesyłać bezpośrednio na stronę internetową czasopisma.