Kobieta jako materia comica – polski ślad nowołacińskiej publicystyki z przełomu XVI i XVII wieku

Beata Gaj

doi:10.21697/cl.2024.36.1.1

Published: 2024-08-07

Vol. 36 No. 1 (2024)

Kobieta jako materia comica – polski ślad nowołacińskiej publicystyki z przełomu XVI i XVII wieku

Beata Gaj

Colloquia Litteraria

Section: ARTYKUŁY

https://doi.org/10.21697/cl.2024.36.1.1

Abstract

This article addresses the issue of the use of female themes in Renaissance journalism with a religious argument. To exemplify the issue, several examples were selected from the New-Latin literature of Silesia during the formative period of the Reformation. The most obvious example of the use of female themes was a work (allegedly) proving that women are not human, which caused quite a stir in Europe. This treatise was attributed to Valens Acidalius, who, however, in letters to friends that are not widely known, points to a Polish trace of the dispute’s origins.

Keywords:

comedy, woman as literary subject, journajournalism of religious dispute, Hieronymus Arconatus, Johannes Cochlaeus, Acidalius Valens

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Gaj, B. (2024). Kobieta jako materia comica – polski ślad nowołacińskiej publicystyki z przełomu XVI i XVII wieku. Colloquia Litteraria, 36(1), 7–21. https://doi.org/10.21697/cl.2024.36.1.1

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Anonim, Epithalamia [Mopso a J. Cochlaeo Nysae datur], Nysae 1525.
Google Scholar

Arconati H. Leorini Silesii, Poematum recentiorum volumen, in quo continens epigramata, elegiae et carmina heroica, Viennae 1591.
Google Scholar

Boccatii Joannis insigne opus de claris mulieribus, Bernae 1539.
Google Scholar

Bogucka M., Gorsza płeć. Kobieta w dziejach Europy od antyku po wiek XXI, Warszawa 2005.
Google Scholar

Brown V., wstęp do: G. Boccaccio, Famous women, tłum. V. Brown (I Tatti Renaissance Library 1), Harvard University Press 2003.Catullus P.V., Carmina, red. M. Mader, J. Siemer, Lipsk 2010.
Google Scholar

Cochlaeus J., Defensio ceremoniarum Ecclesiae adversus errores et calumnias trium librorum D. Ambrosii Miobani Vratislaviae concionantis. Reprehensio item Novi Canonis Missae ab eodem editi per D. [...]Canonicum Vratislaviensem, Ingolstadii 1544.
Google Scholar

Disputatio nova contra mulieres, qua probatur eas homines non esse. Acidalius, Valens. (Neue Disputation gegen die Frauen zum Erweis, dass sie keine Menschen sind), red. R.G. Czapla, G. Burkard, tłum. G. Burkard, Heidelberg 2006.
Google Scholar

Dziemidok B., O niektórych koncepcjach komizmu, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 1958, vol. XIII, 3 sectio F. Gaj B., Ślązaczka. Pomiędzy rustica grossa i Pallas Silesiae – portret kobiety w literaturze łacińskiego Śląska, Opole 2010.
Google Scholar

Hart C., Disputatio Nova Contra Mulieres. New Argument Against Women A Critical Translation from the Latin with Commentary, Together with the Original Latin Text of 1595, Edwin Mellen Press 1998.
Google Scholar

Hart C., Treatise on the Question Do Women Have Souls and Are They Human Beings?: Disputatio Nova Expanded and Revised Edition, Edwin Mellen Press 2003.
Google Scholar

Korus K., Od retoryki do satyry greckiej. Lukian z Samosat, Wrocław 1988.
Google Scholar

Kulturgeschichte Schlesiens in der Frühen Neuzeit, red. K Garber, Halle 2005.
Google Scholar

Moibanus A., Catechismi capita decem, primum quibusdam thematis, deinde etiam colloquiis puerilibus illustrata iuventuti Vratislaviensi proposita. Accesit et puellae cuiusdam Oratiuncula, in nativitate Iesu Christi publice dicta, cum piis quibusdam precatiunculis. Cum praefatione Philippi Melanchtonis. Recognita omnia ab ipso Authore, Vratislaviae 1537 (praefatio 1538).
Google Scholar

Nowa rozprawa przeciwko kobietom, w której dowodzi się, że nie są one ludźmi, red. M. Malinowska, Warszawa 2020.
Google Scholar

Plessner H., Śmiech i płacz: badania nad granicami ludzkiego zachowania, tłum. i oprac. A. Zwolińska, Z. Nerczuk, posłowie A. Zwolińska, Kęty 2004.
Google Scholar

Quintilianus M.F., Kształcenie mówcy, tłum. M. Brożek, Wrocław 1951.
Google Scholar

Słownik łacińsko-polski, red. M. Plezia, Warszawa 1998.
Google Scholar

Smith J.C., Katharina von Bora rough Five Centuries: A Historiography, „The Sixtheenth Century Hournal" 1999, nr 3.
Google Scholar

Seidel R., Späthumanismus in Schlesien: Caspar Dornau (1577–1631): Leben und Werk, Tübingen 1994.
Google Scholar

Szczot M., Niekomiczne źródła komizmu oraz inne szkice o literaturze antycznej i jej recepcji, Poznań 2020.
Google Scholar

Turasiewicz R., Problem ironii antycznej, „Prace Historyczno-Literackie. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 1983, z. 47.
Google Scholar

Utrio K., Córki Ewy. Historia kobiety europejskiej, tłum. M. Gąsiorowska, Warszawa 1998.
Google Scholar

Winkleria E. Vratislaviensis, Oratiuncula pullae de puero Jesu Christo in ludo litterarario Vratislaviae dicta in A. Moibani, Catechismi libri decem...
Google Scholar

Valentis Acidali Epistolarum Centuria I, cui accesserunt: I. Epsitola Apologetica ad Clarisimum Virum Iacobum Monavium. II. Oratio de vera carminis elegiaci natura et constitutione, Edita cura Christiani Acidali Fratris, Hanoviae. Typis Wechelianis, apud Claudium Marnium et haeredes Ioannis Aubrii 1606.
Google Scholar

Valentis Acidalii, Epistola apologetica ad Cl. Virum Iacobum Monavium.
Google Scholar

Valens Acidalius, Nowa rozprawa przeciwko kobietom, która dowodzi się, że nie są
Google Scholar

one ludźmi, Wrocław 2022.
Google Scholar

Źródła internetowe
Google Scholar

https://www.wilanow-palac.pl/literatura_staropolska_o_wadach_i_cnotach_ko- biet.html (dostęp 15.05.2024).
Google Scholar

https://de.wiktionary.org/wiki/Wasserpolnisch (dostęp 19.05.2024).
Google Scholar

Beata Gaj

b.gaj@uksw.edu.pl
https://orcid.org/0000-0001-9165-2124

Affiliation:

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Dr hab.BEATA GAJ, prof.ucz.–tłumaczka, nauczyciel akademicki, kierownik kierunku filologia klasyczna na Wydziale Nauk Humanistycznych UKSW w Warszawie. Specjalizuje się w literaturoznawstwie (literatura antyczna: łacińska oraz grecka), neolatynistyce i genologii. Zajmuje się także retoryką, historią kultury, antropologią generatywną i zastosowaniem języka łacińskiego w medycynie. Posiada dorobek w zakresie historii starożytnej, historii kobiet oraz historii Śląska. Ostatnie publikacje: Time of Heresy. Hearesis – Error – Hallucinatio. The Book of Various Religious Opinions of Philaster of Brescia (4th century AD) i Latin in Medicine – New Perspectives. Varia. Członkini Polskiego Towarzystwa Filologicznego i Polskiego Towarzystwa Retorycznego oraz kilku stowarzyszeń międzynarodowych.