Krytyczna analiza dokumentacji archiwalnej na temat ks. Aleksandra Woźnego – proboszcza parafii pw. św. Jana Kantego w Poznaniu,  w kontekście likwidacji „Caritas” w 1950 r.

Wojciech Mueller

doi:10.21697/kmt.2024.58.12

Opublikowane: 2024-09-02

Tom 58 (2024)

Krytyczna analiza dokumentacji archiwalnej na temat ks. Aleksandra Woźnego – proboszcza parafii pw. św. Jana Kantego w Poznaniu, w kontekście likwidacji „Caritas” w 1950 r.

Wojciech Mueller

Kultura-Media-Teologia

Dział: Artykuły i rozprawy

https://doi.org/10.21697/kmt.2024.58.12

Abstrakt

Celem niniejszego opracowania jest ukazanie krytycznej analizy dokumentacji archiwalnej na temat ks. Aleksandra Woźnego – proboszcza parafii pw. św. Jana Kantego w Poznaniu, w kontekście listu pasterskiego biskupów polskich o likwidacji „Caritas” w 1950 r., na którego odczytanie nie zgodziły się ówczesne władze państwa polskiego. Ksiądz, który opowiedział treść odezwy Episkopatu z ambony, mimo że listu nie czytał, został aresztowany na podstawie dekretu z dnia 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa i na ponad dziewięć miesięcy trafił do więzienia przy ul. Młyńskiej w Poznaniu.

Studium zebranego materiału pochodzącego z Instytutu Pamięci Narodowej z oddziału w Poznaniu, a także z Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu oraz Archiwum parafii pw. św. Jana Kantego w Poznaniu, uzupełnionego literaturą przedmiotową dotyczącą historycznego okresu, o którym mowa, odzwierciedla represje władz komunistycznych względem duchowieństwa katolickiego. Przedstawiony w niniejszym opracowaniu kazus dotyczący ks. Woźnego, ukazuje tylko fragment wszelkich prześladowań, które komunistyczne aparaty PRL-u stosowały wobec Kościoła katolickiego. Tym działaniom służył sukcesywnie rozbudowywany aparat represji, dzięki któremu partia rządząca próbowała ubezwłasnowolnić obywateli powojennej Polski, zwiększając terror policyjny oraz prześladowania opozycji i przedwojennych działaczy publicznych, które trwały aż do śmierci Stalina w 1953 r.

Słowa kluczowe:

likwidacja „Caritas”, reżim komunistyczny, prześladowanie duchowieństwa, aresztowanie ks. Aleksandra Woźnego

Pobierz pliki

pdf

Cited by / Share

Bibliografia

BIBLIOGRAFIA
Google Scholar

A. Źródła
Google Scholar

Archiwa:
Google Scholar

Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu – AAP
Google Scholar

Teczka personalna KA – 26330
Google Scholar

Pismo ks. Aleksandra Woźnego do Kurii Metropolitalnej w Poznaniu, Poznań, 16 czerwca 1952.
Google Scholar

Pismo ks. Aleksandra Woźnego do Prokuratury Generalnej w Warszawie, Poznań, 15 listopada 1952.
Google Scholar

Pismo Prokuratora Wojewódzkiego odnośnie Aleksandra Woźnego dotyczące warunkowego zwolnienia, Poznań, 10 czerwca 1952.
Google Scholar

Pismo Prokuratora Wojewódzkiego, Poznań, 4 marca 1952.
Google Scholar

Postanowienie darowania kary ks. Aleksandrowi Woźnemu, Poznań, 22 grudnia 1952.
Google Scholar

Prośba abp. Walentego Dymka o umożliwienie rozmowy z ks. Aleksandrem Woźnym, Poznań, 14 sierpnia 1950.
Google Scholar

Prośba ks. Aleksandra Woźnego do adwokata Mariana Podbiery, Poznań, 16 listopada 1950.
Google Scholar

Prośba ks. Aleksandra Woźnego o odroczenie kary więzienia, Poznań, 6 marca 1952.
Google Scholar

Prośba ks. Aleksandra Woźnego o odroczenie kary więzienia, Poznań, 16 marca 1952.
Google Scholar

Rewizja w sprawie karnej przeciwko ks. Aleksandrowi Woźnemu, Poznań, 4 marca 1951.
Google Scholar

Rewizja w sprawie karnej przeciwko ks. Aleksandrowi Woźnemu, Poznań, 5 marca 1951.
Google Scholar

Wniosek obrońcy Mariana Podbiery do prokuratora Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, Poznań, 2 marca 1950.
Google Scholar

Wniosek obrońcy Mariana Podbiery do Sądu Najwyższego w Poznaniu, Poznań, 22 marca 1950.
Google Scholar

Wniosek obrońcy Mariana Podbiery o umorzenie dochodzenia przeciwko ks. Aleksandrowi Woźnemu, Poznań, 5 czerwca 1950.
Google Scholar

Wspólny protokół posiedzenia niejawnego w sprawie ks. Aleksandra Woźnego, Poznań, 4 sierpnia 1950.
Google Scholar

Zażalenie obrońcy Mariana Podbiery w sprawie przeciwko ks. Aleksandrowi Woźnemu, Poznań, 2 marca 1950.
Google Scholar

Archiwum parafii pw. św. Jana Kantego w Poznaniu – APJB
Google Scholar

Informacja o spotkaniu dla księży dekanatu Jeżyce, Poznań, 9 lutego 1950.
Google Scholar

Poświadczenie lekarskie stanu zdrowia ks. Aleksandra Woźnego, Poznań, 5 marca 1952.
Google Scholar

Wezwanie ks. Aleksandra Woźnego przez Prezydium Miejskiej Rady Narodowej – Wydział Zdrowia, celem przedłożenia dowodu osobistego oraz zaświadczeń lekarskich dotyczących stanu zdrowia, Poznań, 10 lipca 1952.
Google Scholar

Wspomnienie anonimowego świadka o ks. Aleksandrze Woźnym.
Google Scholar

Wspomnienie Stanisława Jańca, Poznań, 1995.
Google Scholar

Instytut Pamięci Narodowej - oddział w Poznaniu – IPN
Google Scholar

Po76/16 VI. S. 54/50, III K. 161/50
Google Scholar

Akt oskarżenia przeciwko ks. Aleksandrowi Woźnemu, Poznań, 27 lipca 1950.
Google Scholar

Nakaz zwolnienia ks. Aleksandra Woźnego, Poznań, 1 grudnia 1950.
Google Scholar

Odmowa udzielona abpowi Walentemu Dymkowi w sprawie umożliwienia rozmowy z ks. Aleksandrem Woźnym, Poznań, 14 sierpnia 1950.
Google Scholar

Opinia lekarska na temat stanu zdrowia ks. Aleksandra Woźnego, Poznań, 30 lipca 1952.
Google Scholar

Oświadczenie Episkopatu Polski w sprawie „Caritas”, Kraków, 30 stycznia 1950.
Google Scholar

Pismo Sądu Najwyższego w Warszawie w sprawie ks. Aleksandra Woźnego, Warszawa, 19 września 1950.
Google Scholar

Postanowienie o przedłużeniu tymczasowego aresztu ks. Aleksandrowi Woźnemu, Poznań, 19 maja 1950.
Google Scholar

Postanowienie o umieszczeniu ks. Aleksandra Woźnego w więzieniu przy ul. Młyńskiej 1 w Poznaniu, Poznań, 27 maja 1950.
Google Scholar

Postanowienie o wszczęciu śledztwa przeciwko ks. Aleksandrowi Woźnemu, Poznań, 17 lutego 1950.
Google Scholar

Postanowienie o zamknięciu śledztwa wobec ks. Aleksandra Woźnego, Poznań, 28 lutego 1950.
Google Scholar

Postanowienie o zatrzymaniu ks. Aleksandra Woźnego, Poznań, 13 lutego 1950.
Google Scholar

Postanowienie Sądu Powiatowego odnośnie odroczenia wykonania reszty kary wobec ks. Aleksandra Woźnego, Poznań, 22 sierpnia 1952.
Google Scholar

Prośba ks. Aleksandra Woźnego o odroczenie kary, Poznań, 8 sierpnia 1952.
Google Scholar

Prośba ks. Aleksandra Woźnego w sprawie brewiarza i książek, Poznań, 27 września 1950.
Google Scholar

Protokół przesłuchania ks. Aleksandra Woźnego, Poznań, 13 lutego 1950.
Google Scholar

Protokół przesłuchania ks. Aleksandra Woźnego, Poznań, 18 lutego 1950.
Google Scholar

Protokół przesłuchania Stanisława Jańca, Poznań, 27 lutego 1950.
Google Scholar

Protokół rozprawy głównej przeciwko ks. Aleksandrowi Woźnemu, Poznań, 1 grudnia 1950.
Google Scholar

Przesłanie aktu oskarżenia przeciwko ks. Aleksandrowi Woźnemu do Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, Poznań, 31 lipca 1950.
Google Scholar

Raport sporządzony przez komunistycznego agenta, Poznań, 12 lutego 1950.
Google Scholar

Uzasadnienie Mariana Podbiery o uchylenie aresztu śledczego dla ks. Aleksandra Woźnego, Poznań, 5 kwietnia 1950.
Google Scholar

Uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego w Warszawie przeciwko ks. Aleksandrowi Woźnemu – 5 listopada 1951 r.
Google Scholar

Uzasadnienie wyroku w czasie rozprawy głównej przeciwko Aleksandrowi Woźnemu, Poznań, 1 grudnia 1950.
Google Scholar

Wniosek obrońcy Mariana Podbiery o uchylenie aresztu śledczego dla ks. Aleksandra Woźnego, Poznań, 5 kwietnia 1950.
Google Scholar

Wniosek obrońcy Mariana Podbiery o uchylenie aresztu śledczego dla ks. Aleksandra Woźnego, Poznań, 1 sierpnia 1950.
Google Scholar

Wyrok Sąd Najwyższy w Warszawie przeciwko ks. Aleksandrowi Woźnemu, Warszawa, 5 listopada 1951.
Google Scholar

Zażalenie obrońcy Mariana Pobiery w sprawie ks. Aleksandra Woźnego, Poznań, 8 sierpnia 1950.
Google Scholar

B. Literatura przedmiotowa
Google Scholar

Drechsler A., Odpowiedzialni za miłość. Opolska Caritas w latach 1945-2005, Opole 2007.
Google Scholar

Dziurok A., Gałęzowski M., Kamiński Ł., Musiał F., Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010.
Google Scholar

Kaczmarek E., Dlaczego przeszkadzały? Polityka władz partyjnych i rządowych wobec żeńskich zgromadzeń zakonnych w Polsce w latach 1945-1956, Warszawa 2007.
Google Scholar

Kądziela P., Kościół a Państwo w Polsce 1945-1965, Wrocław 1990.
Google Scholar

Kubiak M., Ksiądz Aleksander Woźny, „Przewodnik Katolicki”, 45 (2004), s. 26.
Google Scholar

Mueller W., Jeden z nas. Księdza Aleksandra Woźnego tajemnica powołania, Poznań 2017.
Google Scholar

Mueller W., Potyczki ks. Aleksandra Woźnego z komunizmem, Poznań 2018.
Google Scholar

Pięćdziesiąt lat parafii św. Jana Kantego w Poznaniu 1938-1988, Poznań 1988.
Google Scholar

Przybylski A., Abisynia – osiedle na poznańskim Grunwaldzie, Poznań 2017.
Google Scholar

Pytel J. K., Wspomnienie o Autorze książki, w: A. Woźny, „Bóg jest najważniejszy”, Poznań1994, s. 6-10.
Google Scholar

Stuligrosz S., Duszpasterz pokory i ukojenia. W 10 rocznicę śmierci ks. Aleksandra Woźnego, „Głos Wielkopolski”, 194 (1993), 21 sierpnia 1993, s. 4.
Google Scholar

Stuligrosz S., O Autorze, w: A. Woźny, „Wychowanie dla Boga”, Wrocław 1994, s. 68-71.
Google Scholar

Szymański A., Proces likwidacji działalności charytatywnej Kościoła katolickiego w sferze publicznoprawnej w latach 1944-1965. Studium historyczno-prawne, Opole 2010.
Google Scholar

Włodarczyk E., Przejęcie i likwidacja katolickiej organizacji „Caritas” w województwie wrocławskim w 1950 roku, „Acta Universitatis Wratislaviensis” nr 3483, Wrocław 2013.
Google Scholar

Woźny A., Komplet X, Poznań 2009.
Google Scholar

Zamiatała D., Caritas. Działalność i likwidacja organizacji 1945-1950, Lublin 2000.
Google Scholar