Literatura science fiction Stanisława Lema a cenzura literacka w NRD w latach 50. i 60. XX wieku

Marek Rajch

doi:10.21697/kmt.2024.58.14

Opublikowane: 2024-09-02

Tom 58 (2024)

Literatura science fiction Stanisława Lema a cenzura literacka w NRD w latach 50. i 60. XX wieku

Marek Rajch

Kultura-Media-Teologia

Dział: Artykuły i rozprawy

https://doi.org/10.21697/kmt.2024.58.14

Abstrakt

Stanisław Lem, jako jeden z najbardziej rozpoznawanych polskich pisarzy powojennych, cieszył się dużą popularnością i uznaniem wśród czytelników w obu państwach niemieckich. Wynikało to z niewątpliwie z wysokiej wartości artystycznej i atrakcyjności jego utworów, ale jednocześnie z faktów, że ich opublikowanie gwarantowało wydawnictwom sukces ekonomiczny. Z punktu widzenia funkcjonowania cenzury w warunkach państw totalitarnych szczególnie interesujący jest stosunek cenzury literackiej w NRD do twórczości Lema. W niniejszym opracowaniu przedstawiono procedurę udzielania zezwolenia na druk w przypadku czterech utworów: „Astronauci”, „Dzienniki gwiazdowe”, „Obłok Magellana” i „Niezwyciężony”. Analiza obejmuje lata pięćdziesiąte i sześćdziesiąte XX wieku, w których system instytucjonalnej cenzury w NRD ulegał kolejnym przeobrażeniom aż do ostatecznego ukształtowania się w 1963 roku.

Słowa kluczowe:

cenzura literacka, literatura science fiction, NRD

Pobierz pliki

pdf

Cited by / Share

Bibliografia

Lem, S.: Niezwyciężony i inne opowiadania, Warszawa 1964.
Google Scholar

Lokatis, S., Die Hauptverwaltung Verlage und Buchhandel, w: S. Barck, M. Langermann, S. Lokatis (red.), „Jedes Buch ein Abenteuer”. Zensur-System und literarische Öffentlichkeit in der DDR bis Ende der sechziger Jahre, Berlin 1998.
Google Scholar

Lokatis, S.: Die „ideologische Offensive der SED”, die Krise des Literaturapparates 1957/58 und die Gründung der Abteilung Literatur und Buchwesen, w: S. Barck, M. Langermann, S. Lokatis (red.), „Jedes Buch ein Abenteuer”. Zensur-System und literarische Öffentlichkeit in der DDR bis Ende der sechziger Jahre, Berlin 1998.
Google Scholar

Lokatis, S., Vom Amt für Literatur und Verlagswesen zur Hauptverwaltung Verlagswesen im Ministerium für Kultur, w: S. Barck, M. Langermann, S. Lokatis (red.), „Jedes Buch ein Abenteuer”. Zensur-System und literarische Öffentlichkeit in der DDR bis Ende der sechziger Jahre, Berlin 1998.
Google Scholar

Rajch, M., „Unsere andersartige Kulturpolitik“. Zensur und Literatur in der DDR und in der Volksrepublik Polen, Poznań 2015.
Google Scholar

Strunk, P., Zensur und Zensoren. Medienkontrolle und Propagandapolitik unter sowjetischer Besatzungsherrschaft in Deutschland, Berlin 1996.
Google Scholar

Materiały archiwalne
Google Scholar

DR 1/2332A, Stanisław Lem „Der Unbesiegbare“ [Niezwyciężony], Außengutachten [opinia zewnętrzna] z 31.03.1967, mps w Bundesarchiv w Berlinie.
Google Scholar

DR 1/2332A, Stanisław Lem „Der Unbesiegbare“ [Niezwyciężony], Druckgenehmigungsbogen [wniosek o zezwolenie na druk], 1967, mps w Bundesarchiv w Berlinie.
Google Scholar

DR 1/2332A, Stanisław Lem „Der Unbesiegbare“ [Niezwyciężony], Lektoratsgutachten [opinia redakcyjna] z 22.02.1965, mps w Bundesarchiv w Berlinie.
Google Scholar

DR 1/2332A, Stanisław Lem „Der Unbesiegbare“ [Niezwyciężony], Verlagsgutachten [opinia wydawnicza] z 10.06.1965, mps w Bundesarchiv w Berlinie.
Google Scholar

DR 1/5025, Stanisław Lem „Der Gast im Weltraum“ [Obłok Magellana], Außengutachten [opinia zewnętrzna] z 13.08.1956, mps w Bundesarchiv w Berlinie.
Google Scholar

DR 1/5025, Stanisław Lem „Der Gast im Weltraum“ [Obłok Magellana], Druckgenehmigungsbogen [wniosek o zezwolenie na druk], mps w Bundesarchiv w Berlinie.
Google Scholar

DR 1/5025, Stanisław Lem „Der Gast im Weltraum“ [Obłok Magellana], Verlagsgutachten [opinia wydawnicza], październik 1955, mps w Bundesarchiv w Berlinie.
Google Scholar

DR 1/5025, Stanisław Lem „Der Planet des Todes“ [Astronauci], Druckgenehmigungsbogen [wniosek o zezwolenie na druk], mps w Bundesarchiv w Berlinie.
Google Scholar

DR 1/5025, Stanisław Lem „Der Planet des Todes“ [Astronauci], Verlagsgutachten [opinia wydawnicza, mps w Bundesarchiv w Berlinie.
Google Scholar

DR 1/5025, Stanisław Lem „Sterntagebücher” [Dzienniki gwiazdowe], Druckgenehmigungsbogen [wniosek o zezwolenie na druk], 1961, mps w Bundesarchiv w Berlinie.
Google Scholar