Sprawca konieczny w przestępstwie usiłowania zawarcia małżeństwa przez duchownego. Czy prawo kościelne zabrania sprawcy koniecznemu zawarcia małżeństwa kanonicznego? Studium przypadku

Krzysztof Kiełpiński

doi:10.21697/im.2023.35.1.07

Opublikowane: 2024-06-28

Tom 35 Nr 1 (2024)

Sprawca konieczny w przestępstwie usiłowania zawarcia małżeństwa przez duchownego. Czy prawo kościelne zabrania sprawcy koniecznemu zawarcia małżeństwa kanonicznego? Studium przypadku

Krzysztof Kiełpiński

Ius Matrimoniale

Dział: Rozprawy i artykuły

https://doi.org/10.21697/im.2023.35.1.07

Abstrakt

Przestępstwo usiłowania zawarcia małżeństwa przez osobę duchowną stanowi delicta graviora – najcięższe przestępstwo w systemie prawa kanonicznego, a ustawodawca przewidywał za nie kary latae senetntiae oraz w przypadku braku poprawy sprawcy inne kary, nie wykluczając karę wydalenia ze stanu duchownego. Główna myśl w artykule został poświęcona sprawcy koniecznemu przestępstwa – kobiecie. Rozpoczyna się on od prezentacji kazusu, który stanowi punkt wyjścia do prowadzenia dalszych analiz. Stworzona narracja pokazała sprawcę koniecznego jako podmiot przestępstwa - kanoniczne prawo karne, a zarazem osobę, która ma zamiar zawrzeć małżeństwo kanoniczne po popełnieniu przestępstwa z osobą duchowną. Istotnym element badań stanowi relacja kara kościelna a sprawca konieczny. W głównej mierze to od rodzaju kary zależy dalsza sytuacja kanoniczna sprawcy koniecznego. Przeprowadzając analizę wykorzystano przepisy prawa dawnego oraz KPK z 1917 r. i z 1983 r. z uwzględnieniem nowelizacji przepisów kanonicznego prawa karnego, przeprowadzonej przez papieża Franciszka 8 grudnia 2021 r. Użyto różnych metod badawczych (m.in. historyczno-prawnej, dogmatyczno-prawnej, filologicznej), co pozwoliło stworzyć artykuł, który pokazuje istotny problem badawczy, ważny dla kanonicznego prawa karnego jak i dla kanonicznego prawa małżeńskiego. W literaturze brak jest opracowań na temat pozycji prawno-kanonicznej sprawcy koniecznego-kobiety.

Słowa kluczowe:

kanoniczne prawo karne, sprawca konieczny, ius connubii, małżeństwo kanoniczne.

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Kiełpiński, K. (2024). Sprawca konieczny w przestępstwie usiłowania zawarcia małżeństwa przez duchownego. Czy prawo kościelne zabrania sprawcy koniecznemu zawarcia małżeństwa kanonicznego? Studium przypadku. Ius Matrimoniale, 35(1), 207–227. https://doi.org/10.21697/im.2023.35.1.07

Cited by / Share

Bibliografia

Bibliografia
Google Scholar

Źródła:
Google Scholar

Codex Iuris Canonici Pii X Pontificis Maximi iussu digestus, Benedicti Papae XV Auctoritate promulgatus, AAS 9/II (1917).
Google Scholar

Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, AAS 75/II (1983). Tekst polski: Kodeks Prawa Kanonicznego. Przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Poznań 1984.
Google Scholar

SACRA PAENITENTIARIA APOSTOLICA, Decretum absolutio sacerdotum ab excommunicatione, ob. attentatum etiam civile tantum matrimonium, et actu cum muliere caste convivendum eorumque admissio ad participationem sacramentorum more laicorum sacrae paenitentiariae apostolicae exclusive reservatur, 18.04.1936, AAS 28 (1936), s. 242-243.
Google Scholar

Literatura:
Google Scholar

ARIAS J., De Sanctionibus in Ecclesiae. Sankcje w Kościele. Komentarz do kanonów 1311–1399, w: Codex Iuris Canonici. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz. Powszechne i partykularne ustawodawstwo Kościoła katolickiego. Podstawowe akty polskiego prawa wyznaniowego. Edycja polska na podstawie wydania hiszpańskiego, red. P. MAJER, Kraków 2011, s. 983-1045.
Google Scholar

BĄCZKOWICZ F., Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. III, Opole 1958.
Google Scholar

BIAŁOBRZESKI T., Przeszkoda święceń, w: Przeszkody małżeńskie w prawie kanonicznym, red. W. Góralski, Warszawa 2016, s. 241-269.
Google Scholar

BOREK D., Concursus in delicto. Formy zjawiskowe przestępstwa w kanonicznym prawie karnym (studium prawno-historyczne), Warszawa 2014.
Google Scholar

BRUGNOTTO G., Il concetto di celibate sacerdotale, „Quaderni di diritto ecclesiale” 18 (2005), s. 141-152.
Google Scholar

CAPPELO F., De censuris, Romae 1950.
Google Scholar

CASSOLA O., De concursu delinquentium in Codice J.C., „Apollinaris” 31 (1958), s. 102–117.
Google Scholar

CENALMOR D., MIRAS J., Prawo kanoniczne, Warszawa 2022.
Google Scholar

CHELODI I., Ius poenale, Tridenti 1920.
Google Scholar

CONTE DE CORONATA M., Institutiones iuris canonici. De delictis et poenis, vol. IV, Taurini 1955.
Google Scholar

D’AURIA A., Il consenso matrimoniale. Dottrina e giurisprudenza canonica, Roma 2007.
Google Scholar

DE PAOLIS V., CITO D., Le sanzioni nella Chiesa. Commento al Codice di Diritto Canonico. Libro VI, Città del Vaticano 2000.
Google Scholar

DI MATTIO G., Commentario al. can. 1394, w: Comentario Exegético al Codigo de Derecho Canónico, red. A. MARZOA, J. MIRAS, R. RODRIGUEZ-OCAŇA, t. IV/1, Pamplona 2002, s. 577-578.
Google Scholar

ELTZ L. A., Cooperation in crime: an historical conspectus and commentary, Washington 1942.
Google Scholar

FRANCESCHI H., Riconoscimento e tutela dello ius connubii nel Sistema matrimoniale canonico, Milano 2004.
Google Scholar

JONE H., Comentarium in Codicem iuris canonici, t. III, Padeborn 1950–1955.
Google Scholar

KALETA P., Przestępstwa przeciwko specjalnym obowiązkom, w: Komentarz do Kodeksu prawa kanonicznego. Sankcje w Kościele z reformowane przez papieża Franciszka. Księga VI, t. IV/2, red. J. KRUKOWSKI, Poznań 2022, s. 310-324.
Google Scholar

LEGA M., De delictis et poenis, Romae 1910.
Google Scholar

LEGA M., De iudiciis ecclesiasticis, vol. III, Roma 1899.
Google Scholar

LOGOMARSINO G., Il celibate del clero secolare: per un studio comparative dei due codici di diritto canonico alla luce della tradizione giuridica della Chiesa Occidentale, „Apollinaris” 66 (1993), s. 339-370.
Google Scholar

MICHIELS G., De delictis et poenis. Commentarius libri V Codicis Iuris Canonici. De delictis: Canones 2105–2213, t. I, Paris – Tournai – Romae – New York 1961.
Google Scholar

MICHOWICZ P., Facoltá speciali alla’indomani della riforma del diritto penale canonico linee di sviluppo normativo, „Roczniki Nauk Prawnych” 24 (2014), nr 2, s. 95-112.
Google Scholar

MYRCHA M., Prawo karne. Komentarz do piątej księgi Kodeksu prawa kanonicznego, t. II, Warszawa 1960.
Google Scholar

PAPALE C., Il concurso di persone nel diritto peanle canonico, Roma 2002.
Google Scholar

PIGHIN B., Il nuovo sistema penale della Chiesa, Venezia 2021.
Google Scholar

PINNA J. M., De participatione in iure poenali canonico, „Apollinaris” 15 (1942), s. 290-346.
Google Scholar

PISTOCHCI M., Concurso di più persone in uno stesso delitto, „Il Monitore Ecclesiastico” 47 (1935), s. 226-239.
Google Scholar

RAVA A., Concorso di persone net reato, w: Enciclopedia de diritto, vol. VIII, Milano 1961.
Google Scholar

ROBERTI F., De delictis et poenis, Roma 1938.
Google Scholar

SKONIECZNY P., Sprawca aborcji: głos w dyskusji nad przestępstwem z kan. 1398 KPK, „Annales Canonici” 11 (2015), s. 195-216. https://doi.org/10.15633/acan.1063.
Google Scholar

SOLE J., De poenis ecclesiasticis, Romae 1831.
Google Scholar

SYRYJCZYK J., Kanoniczne prawo karne. Część szczególna, Warszawa 2003.
Google Scholar

SYRYJCZYK J., Sankcje w Kościele. Część ogólna. Komentarz, Warszawa 2008.
Google Scholar

URRU A.G., Punie per salve. Il sistema penale nella Chiesa, Roma 2002.
Google Scholar

WERNZ F. X., Ius decretalium. Ius poenale Ecclesiae catholicae, t. VI, Prati 1913.
Google Scholar