Resumen

Autor w swoim artykule podjął próbę dotarcia do głębszego zrozumienia podstawowego prawa osoby i wiernego do zawarcia małżeństwa (ius connubii), które było obecne od samych początków kształtowania się prawa małżeńskiego Kościoła. Ze studium systemu prawa małżeńskiego wyraźnie wynika, że ius connubii zajmuje w kościelnym prawie małżeńskim główne miejsce jako jego fundament, który, chociaż nie został sformułowany od samego początku, istniał jako obiektywne kryterium poszukiwań w prawie małżeńskim. Można zatem powiedzieć, że zanim dokonała się w Kościele kodyfikacja, ius connubii było elementem, który stanowił fundament prawa małżeńskiego oraz interpretacji dyspozycji prawnych dotyczących małżeństwa, jak również było istotną płaszczyzną rozwiązywania nowych kwestii, które pojawiały się w całej historii Kościoła. Kościół zawsze strzegł ius connubii rozumianego jako wolność zawarcia małżeństwa zanim nastąpiła jego celebracja i jako ochrona istniejącego węzła małżeńskiego po zawarciu małżeństwa. Mając na uwadze centralną pozycję ius connubii i jego charakter jako podstawowego prawa, które powinno być uznawane, chronione i promowane przez Kościół w poszukiwaniu rozwiązań w konkretnych przypadkach, a zatem jedyną postawą powinno być poszukiwanie prawdy, gdyż tylko w niej znajduje się sprawiedliwość i zbawienie. Główna pozycja ius connubii sprawia, że kanoniczne prawo małżeńskie będzie ujmowane nie jako zbiór pozytywnych norm, których stosowanie będzie uzależnione od poszczególnych przypadków, lecz jako odpowiedź na wymagania małżeńskiej res iusta. W ten sposób ius connubii ukazuje się jako fundament i kryterium interpretacji i stosowania kanonicznego prawa małżeńskiego w jego całości, jak również jako odnawiająca siła samego prawa ilekroć doświadczenie stosowania prawa małżeńskiego będzie napotykało na pewne konkretne braki, które zasługują na lepsze rozwiązania normatywne poszczególnych aspektów małżeńskiej rzeczywistości. Ta świadomość sensu i fundamentu prawa małżeńskiego Kościoła, pozwoli uniknąć niebezpieczeństwa, które zawsze jest zasadzką dla porządków prawnych odwołujących się do technik kodyfikacyjnych i które uzewnętrzniało się, i to nie rzadko, także w Kościele, zwłaszcza od czasów, w których pojawił się pozytywny zbiór norm, dobrze skonstruowany i zawarty w Kodeksie. Chodzi o ryzyko, w którym kanony Kodeksu mogą stać się zbiorem technicznych norm stosowanych w konkretnym przypadku, bez brania pod uwagę prawdy dotyczącej małżeńskiego węzła oraz praw i obowiązków, które wynikają z samej jego natury.