Recepcja Etymologii Izydora z Sewilli w Kronice polskiej Mistrza Wincentego i w Komentarzu Jana z Dąbrówki

Katarzyna Chmielewska

doi:10.21697/sc.2024.31.2.2

Published: 2024-11-20

Vol. 31 No. 2 (2024)

The reception of Etymologiarum by Isidore of Seville in the Comment by Jan of Dąbrówka

Katarzyna Chmielewska

Saeculum Christianum. Historical Writings

Section: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2024.31.2.2

Abstract

Among the enormous literary legacy of Saint Isidore of Seville, the most famous work is the Etymologiarum libri XX, the first scientific encyclopaedia containing information from all fields of knowledge. This work was the second most widely read book after the Bible in the medieval West. This article attempts to answer the question of how this most important encyclopaedia of the early Middle Ages is reflected in Jan of Dąbrówka's Comment on the Polish Chronicle by Master Wincenty. The conducted analysis confirmed the borrowings from the Etymologiarum present in Jan’s Comment. The author of the Comment used Isidore's monumental encyclopaedia as a source from which he could draw information to explain the meanings of words or concepts that were difficult for the reader.

Keywords:

Isidore of Seville, Jan of Dąbrówka, medieval encyclopaedias, Middle Ages

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Chmielewska, K. (2024). The reception of Etymologiarum by Isidore of Seville in the Comment by Jan of Dąbrówka. Saeculum Christianum. Historical Writings, 31(2), 29–38. https://doi.org/10.21697/sc.2024.31.2.2

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Isidori Hispalensis Episcopi Etymologiarum sive originum libri XX, wyd. W.M. Lindsay, t. 1-2, Oxford 1971.
Google Scholar

Joannes de Dąbrówka, Commentum in Chronicam Polonorum magistri Vincentii dicti Kadłubek, wyd. M. Zwiercan, Kraków 2008, „Monumenta Poloniae Historica, nova series”, t. 14.
Google Scholar

Magistri Vincentii Chronica Polonorum, ed. M. Plezia, Kraków 1994, „Monumenta Poloniae Historica, nova series”, t. 11.
Google Scholar

Beyer de Ryke B., Le miroir du monde: un parcours dans l’encyclopédisme médiéval, „Revue belge de philologie et d’histoire”, 2003, t. 81, nr 4, s. 1243-1275. DOI 10.3406/rbph.2003.4781.
Google Scholar

Barney S., Lewis W.J., Beach J.A., Berghof O., Introduction, w: The Etymologies of Isidore of Seville, red. S. Barney, W.J. Lewis, J.A. Beach, O. Berghof, Cambridge 2006, s. 3-31.
Google Scholar

Bischoff B., Die europäische Verbreitung der Werke Isidors von Sevilla, w: Isidoriana: coleccón de estudios sobre Isidoro de Sevilla, red. M.C. Díaz y Díaz, León 1961, s. 317-334.
Google Scholar

Cardelle de Hartmann C., Uso y recepción de las „Etymologíae”, w: Wisigothica after M.C. Díaz y Díaz, red. C. Codoñer, Firenze 2014, s. 477-501.
Google Scholar

Chmielewska K., Gusta poetyckie mistrza Wincentego i mistrza Jana. Wincenty Kadłubek i jego komentator wobec twórczości Horacego, Owidiusza i Wergiliusza, w: Komentarz do Kroniki biskupa Wincentego, red. A. Dąbrówka, M. Olszewski, Warszawa 2015, s. 153-170.
Google Scholar

Chmielewska K., Jaros V., Omnis enim rei inspectio etymologia cognita planior est. Etymologia w ujęciu Izydora z Sewilli i jej egzemplifikacja w świetle koncepcji i metod współczesnego polskiego językoznawstwa historycznego, „Studia Warmińskie”, 59/2022, s. 423-437.
Google Scholar

Curtius E.R., Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, tłum. A. Borowski, Kraków 1998.
Google Scholar

Díaz y Díaz M.C., Isidoro en la edad media hispana, w: Isidoriana: coleccón de estudios sobre Isidoro de Sevilla, red. M.C. Díaz y Díaz, León 1961, s. 345-387.
Google Scholar

Díaz y Díaz M.C., Introducción general a San Isidoro de Sevilla, w: San Isidoro de Sevilla, Etimologías. Edición bilingüe, texto latino, versión española y notas por J. Oroz Reta, M.-A. Marcos Casquero, Madrid 1982, t. 1, s. 1-257.
Google Scholar

Dobrzanowski S., Jan z Dąbrówki, w: Słownik polskich teologów katolickich, red. H.E. Wyczawski, t. 1, Warszawa 1981, s. 376-378.
Google Scholar

Fontaine J., Cohérence et l’originalité de l’étymologie isidorienne, w: Homenaje a Eleuterio Elorduy, red. F. Rodríguez, J. Iturriaga, Bilbao 1978, s. 113-144.
Google Scholar

Fontaine J., Isidore de Séville et la culture classique dans l’Espagne wisigothique, t. 1-2, Paris 1959; t. 3, Paris 1983.
Google Scholar

Fontaine J., Isidore de Séville. Genèse et originalité de la culture hispanique au temps de Wisigoths, Turnhout 2001.
Google Scholar

Gacka D., Lektury Jana z Dąbrówki w świetle Komentarza do Kroniki polskiej Mistrza Wincentego zwanego Kadłubkiem, w: Komentarz Jana z Dąbrówki do Kroniki biskupa Wincentego, red. A. Dąbrówka, M. Olszewski, Warszawa 2015, s. 170-223.
Google Scholar

Gacka D., Fragmenty dzieł św. Tomasza z Akwinu w Commentum Jana z Dąbrówki, „Przegląd Tomistyczny”, 19/2013, s. 179-193.
Google Scholar

Komentarz Jana z Dąbrówki do Kroniki biskupa Wincentego, red. A. Dąbrówka, M. Olszewski, Warszawa 2015.
Google Scholar

Kujawski J., Komentowanie historiografii w średniowiecznej Europie. Próba charakterystyki zjawiska na postawie wybranych zabytków z obszaru Europy romańskiej (XI-XV w.), w: Komentarz Jana z Dąbrówki do Kroniki biskupa Wincentego, red. A. Dąbrówka, M. Olszewski, Warszawa 2015, s. 105-134.
Google Scholar

Krynicka T., Świat roślin w XVII księdze „Etymologii” Izydora z Sewilli, Lublin 2007.
Google Scholar

Krynicka T., Izydor z Sewilli, Kraków 2007.
Google Scholar

Kürbis, B., Jak Mistrz Wincenty pisał historię Polski, w: Mistrz Wincenty Kadłubek. Człowiek i dzieło, pośmiertny kult i legenda. Materiały sesji naukowej – Kraków 10 marca 2000, red. K.R. Prokop, Kraków 2001, s. 59-78.
Google Scholar

Ledzińska A., Gramatyka wobec sztuk wyzwolonych w pismach Izydora z Sewilli. Origo et fundamentum liberalium litterarum, Kraków 2014.
Google Scholar

Mejor M., Prolegomena Komentarza Jana z Dąbrówki do Kroniki Wincentego Kadłubka. Uzupełnienie do tekstu, w: Komentarz Jana z Dąbrówki do Kroniki biskupa Wincentego, red. A. Dąbrówka, M. Olszewski, Warszawa 2015, s. 135-140.
Google Scholar

Michałowska T., Średniowieczna teoria literatury w Polsce. Rekonesans, Wrocław 2007.
Google Scholar

Plezia M., Księgozbiór katedry krakowskiej wedle inwentarza z r. 1110, w: Silva Rerum, red. T. Ulewicz, Kraków 1981, s. 16-29.
Google Scholar

Starowieyski M., Izydor z Sewilli, „Meander”, 22/1967, z. 4, s. 453-466.
Google Scholar

Topolcai L., „Multe enim mulieres precesserunt viros in virtutibus” Obraz królowej Wandy w Kronice polskiej mistrza Wincentego i w Komentarzach Jana z Dąbrówki, w: Komentarz Jana z Dąbrówki do Kroniki biskupa Wincentego, red. A. Dąbrówka, M. Olszewski, Warszawa 2015, s. 228-251.
Google Scholar

Van den Abeele B., La tradition manuscrite des Étymologies d'Isidore de Séville: pourune reprise en main du dossier, „Cahiers de Recherches Médiévales”, 2008, t. 16, s. 195-205 DOI 10.4000/CRM.10822.
Google Scholar

Vetulani A., Krakowska biblioteka katedralna w świetle swego inwentarza z r. 1110, „Slavia Antiqua”, 4/1953, s. 163-192.
Google Scholar

Zwiercan M., Dąbrówka Jan, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 2, Lublin 2001, k. 429-432.
Google Scholar

Zwiercan M., Wstęp, w: Joannes de Dąbrówka, Commentum in Chronicam Polonorum magistri Vincentii dicti Kadłubek, red. M. Zwiercan, Kraków 2008, „Monumenta Poloniae Historica, nova series” t. 14, s. VII-XXX.
Google Scholar

Zwiercan M., Komentarz Jana z Dąbrówki do Kroniki polskiej mistrza Wincentego zwanego Kadłubkiem, Wrocław 1969.
Google Scholar

Katarzyna Chmielewska

https://orcid.org/0000-0002-0713-3805

Affiliation:

Instytut Historii Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Dr hab. Katarzyna Chmielewska, profesor Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie, pracownik Wydziału Humanistycznego, jej zainteresowania badawcze koncentrują się na narracyjnych źródłach z okresu średniowiecza.