Pastoral and political activity of bishop Jan Klemens Gołaszewski (1748–1820)

Ryszard Sawicki

doi:10.21697/wsp.2017.12.1.34.06

Published: 2018-01-01

Vol. 1 No. 34 (2017)

Pastoral and political activity of bishop Jan Klemens Gołaszewski (1748–1820)

Ryszard Sawicki

Warszawskie Studia Pastoralne

Section: Artykuły

https://doi.org/10.21697/wsp.2017.12.1.34.06

Abstract

Erected after the third partition of Poland Wigry diocese existed less than 20 years (1799-1818). Her shepherds were in turn: bishop Michał Franciszek Karpowicz and bishop Jan Klemens Golaszewski. Unfortunately, their life and work and the role, which they played in the history of the Roman Catholic Church and our homeland, stay largely not well known. The shape of the article considerable influenced the stages of the life of bishop. Jan Klemens Gołaszewski and the sphere of his activity which I have shown on the background of socio-political situation during two partitions: Prussian and Russian. This article brings many new important arrangements concerning the bishop Jan Klemens Gołaszewski – bishop of Wigry and Augustów, which means bishop of Sejny and senator of Principality of Warsaw and the Congress Kingdom. The article presents the characteristic picture of pastoral and political activity of the bishops of the Roman Catholic Church in the late eighteenth century and in the early nineteenth century. This work enriches existing knowledge about the extremely difficult relationships between the Church and the Prussian, Russian and French authorities. The unstable and rapidly changing political situation brought bishop. Jan Klemens Gołaszewski many difficulties and disappointments.

Keywords:

bishop Jan Klemens Golaszewski, diocese of Wigry, Camaldolese monastery in Wigry, Prussian Partition, Russian Partition, Napoleonic wars, Principality of Warsaw, the Congress Kingdom, the history of Roman Catholic church in the 18th and 19th centuries

Download files

PDF (Język Polski) PDF

Citation rules

Sawicki, R. (2018). Pastoral and political activity of bishop Jan Klemens Gołaszewski (1748–1820). Warszawskie Studia Pastoralne, 1(34), 89–115. https://doi.org/10.21697/wsp.2017.12.1.34.06

Cited by / Share

References

Bartoszewicz K., Utworzenie Królestwa Kongresowego, Kraków 1916.
Google Scholar

Diariusz sejmowy z roku 1812, „Teki Archiwalne” 1989, t. 21.
Google Scholar

Dylągowa H., Duchowieństwo katolickie wobec sprawy narodowej (1764– 1864), Lublin 1981.
Google Scholar

Gołaszewski H., Administracyjna działalność Biskupa Jana Klemensa Gołaszewskiego – ordynariusza diecezji wigierskiej, w: 50 lat kapłańskiej służby, „Episteme” 2007, nr 65, s. 311–378.
Google Scholar

Gołaszewski J. K., „List pasterski do duchowieństwa, Waniewo 10 V 1809”, Księga urządzeń 1801–1832, Archiwum Parafialne w Bargłowie Kościelnym.
Google Scholar

Gołaszewski J. K., „List pasterski do duchowieństwa, Waniewo 15 IV 1809”, w: Księga urządzeń 1801–1832, Archiwum Parafialne w Bargłowie Kościelnym.
Google Scholar

Góralczyk P., Polskie duchowieństwo rzymskokatolickie wobec cesarza Napoleona i wydarzeń 1812 roku, „In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką” 2014, nr 8, s. 9–2200.
Google Scholar

Guzewicz W., Wigierska diecezja, w: Encyklopedia katolicka, Lublin 2014, kol. 560–561.
Google Scholar

Inwentarz Archiwum Benedyktynek w Staniątkach, oprac. W. Kolak, J. Ma-recki, S. Radoń, Kraków 2003.
Google Scholar

Jabłoński L. T., Zarys genealogii rodu Gołaszewskich herbu Kościesza z Gołaszy-Puszcza na tle dziejów podlaskiej szlachty zaściankowej, w: 50 lat kapłańskiej służby, „Episteme” 2007, nr 65, s. 379–432.
Google Scholar

Jamiołkowski S., Gołaszewski Jan Klemens h. Kościesza, w: Encyklopedja Kościelna, t. 6, red. M. Nowodworski, Warszawa 1875, s. 274–277.
Google Scholar

Jamiołkowski S., Karpowicz Michał Franciszek, w: Encyklopedja Kościelna, t. 10, red. M. Nowodworski, Warszawa 1877, s. 116–121.
Google Scholar

Jemielity W., Ambona w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim dla ogłoszeń cywilnych, „Prawo Kanoniczne” 2000, nr 1–2, s. 147–221.
Google Scholar

Jemielity W., Diecezja augustowska czyli sejneńska w latach 1818–1872, Lub-lin 1972.
Google Scholar

Jemielity W., Podział administracyjny diecezji wigierskiej, diecezji augustowskiej, czyli sejneńskiej i diecezji łomżyńskiej, „Studia Łomżyńskie” 1989, nr 2, s. 163–179.
Google Scholar

Krasnowolski B., Historia klasztoru Benedyktynek w Staniątkach, Kraków 1999.
Google Scholar

Kumor B., Bulla erekcyjna diecezji wigierskiej, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 1967, nr 14, s. 257–269.
Google Scholar

Kumor B., Ustrój i organizacja Kościoła Polskiego w okresie niewoli narodowej (1772–1918), Kraków 1980.
Google Scholar

Kumor B., Ustrój Kościoła katolickiego w zaborze rosyjskim (1772–1815),
Google Scholar

Historia Kościoła w Polsce, red. B. Kumor, Z. Obertyński, t. II, cz. 1, Poznań-Warszawa 1979.
Google Scholar

Liedtke A., Zarys dziejów diecezji chełmińskiej, „Nasza Przeszłość” 1971, nr 34, s. 59–116.
Google Scholar

„List bp. J. Gołaszewskiego do Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Warszawa, 20 XII 1817 r.”, w: Akta Kancellaryi Kuryalney, f. 5, Archiwum Diecezji Łomżyńskiej, b. sygn.
Google Scholar

„List bp. J. Gołaszewskiego do ksieni Bogumiły Mechtyldy Duwal (z 1815 r., z Warszawy)”, w: Listy biskupów, Archiwum Opactwa św. Wojciecha ss. Benedyktynek w Staniątkach, b. sygn.
Google Scholar

„List pasterski bp. J. Gołaszewskiego do duchowieństwa i wiernych die-cezji wigierskiej (z 10 VI 1814 r., z Waniewa)”, w: Teczka dot. kościoła, Archiwum Opactwa św. Wojciecha ss. Benedyktynek w Staniątkach, nr top. A 167.
Google Scholar

„List pasterski bp. J. Gołaszewskiego do duchowieństwa i wiernych, War-szawa, 19 XII 1818 r.”, w: Odpisy pism urzędowych 1817–1824, f. 10, Ar-chiwum Diecezji Łomżyńskiej, b. sygn.
Google Scholar

Niesiecki Kasper, Herbarz polski Kaspra Niesieckiego powiększony dodat-kami z późniejszych autorów, rękopisów, dowodów urzędowych i wydany przez Jana Nep. Bobrowicza, t. V, Lipsk 1840.
Google Scholar

Prokop K. R., Sakry i sukcesja święceń biskupich pasterzy diecezji wigierskiej, sejneńskiej (augustowskiej) oraz łomżyńskiej, „Studia Teologiczne” 2010, nr 28, s. 305–342.
Google Scholar

Rabowicz E., Karpowicz Michał Franciszek h. Korab, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 12/1, Wrocław-Warszawa-Kraków 1966, s. 117–121.
Google Scholar

Rada Ministrów Księstwa Warszawskiego, Archiwum Główne Akt Dawnych, sygn. 367b.
Google Scholar

Romańczuk A., Bartel W. M., Gołaszewski Jan Klemens, w: Polski Słownik Biograficzny, t. VIII/2, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959, s. 238–239.
Google Scholar

Romańczuk A., Diecezja Wigry, cz. I – Biskup Michał Franciszek Karpowicz, Warszawa 1951 (mps, Biblioteka Narodowa w Warszawie).
Google Scholar

Stępień M., Biskupi diecezji augustowskiej czyli sejneńskiej (1818–1925) a sto-lica apostolska, „Perspektiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” 2008, nr 2, s. 191–222.
Google Scholar

Szaniawski X., Mowa żałobna na pogrzebie ś.p. JW. Jana Klemensa Gołaszewskiego Biskupa Augustowskiego dnia 11 Marca roku 1820. miana w Kościele Warszawskim S. Krzyża przez X. Szaniawskiego, Warszawa 1820.
Google Scholar

Žemaitis Kęstutis, Žingsniai be stabtelėjimų. Vilkaviškio vyskupijos istorijos bruožai, Punskas 2016.
Google Scholar

Ziółek E. M., Ojczyzna z popiołów powstała! – Wyprawa na Moskwę 1812 r. w listach pasterskich biskupów i wybranych kazaniach, „Teka Komisji Historycznej” 2012, nr 9, s. 126–141.
Google Scholar

Ryszard Sawicki

blazejszostek@gmail.com

Bio Statement (e.g., department and rank)

Ks. dr Ryszard Sawicki – kapłan diecezji ełckiej, doktor nauk teologicznych w zakresie teologii pastoralnej, wykładowca Wyższego Seminarium Duchownego w Ełku afiliowanego do Wydziału Teologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie oraz Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy (Wydział Gospodarki Turystycznej w Ełku); od 2015 r. wikariusz parafii p.w. NMP Królowej Apostołów w Ełku; w latach 2014–2015 wicedyrektor Wigierskiego Areopagu Nowej Ewangelizacji i przewodnik po pokamedulskim klasztorze w Wigrach; autor kilku książek i kilkudziesięciu publikacji.