Paulus Vladimiri and Stanislaus de Scarbimiria – medieval Krakow law school and the Polish contribution to the formation of the rights of nations

Jacek Grzybowski

doi:10.21697/CSP.2020.24.1.18

Opublikowane: 2020-05-27

Nr 24 (2020)

Paweł Włodkowic i Stanisław ze Skarbimierza – krakowska szkoła prawa i polski wkład w kształtowanie się praw narodów

Jacek Grzybowski

Chrześcijaństwo-Świat-Polityka

Dział: Temat numeru

https://doi.org/10.21697/CSP.2020.24.1.18

Abstrakt

Formowanie się średniowiecznych wspólnot narodowych jest podstawą politycznej i kulturowej historii Europy. Dziś zapomina się jednak, że szczególny poważny wkład w refleksję nad suwerennością narodów mieli także Polacy. Postaciami często nieznanymi w środowisku Zachodnim są średniowieczni krakowscy prawnicy i filozofowie – Stanisław ze Skarbimierza (Stanislaus de Scarbimiria – 1365-1431) i Paweł Włodkowic (Paulus Vladimiri – 1370-1435). Obaj zabrali głos w jednym z najważniejszych dla europejskiej kultury politycznej konfliktów. Spór jaki miał miejsce w XV wieku pomiędzy Polską Jagiellonów a obecnym na ziemiach Pruskich Zakonem Krzyżackim, stał się podstawą do stworzenia przez polskich prawników teorii praw człowieka i praw narodów . Stanisław ze Skarbimierza i Paweł Włodkowic – uczeni tworzący na Akademii Krakowskiej polską szkołę prawa – w swoich pismach i listach z całą stanowczością dowodzili niesprawiedliwości, krzywd i złamania podstawowych praw ludzkich, jakich dopuszczali się w tamtych czasach Krzyżacy, zarówno wobec Prusów, Jadźwingów, Litwinów, jak i Polaków . Dostrzegli to i twórczo opracowali najważniejsze problemy prawa i relacji pomiędzy ówczesnymi ludami i narodami – praw człowieka, praw narodów do samostanowienia, wojny sprawiedliwej, poszanowania własności i godności osoby. Krakowski akademik Stanisław ze Skarbimierza w swoim sławnym kazaniu De bellis iustis (O wojnach sprawiedliwych), jako jeden z pierwszych w świecie mówił z całą stanowczością, że nie wolno wywoływać nieuzasadnionej wojny, nie wolno bez słusznego powodu walczyć z człowiekiem, a walka zbrojna może być usprawiedliwiona tylko pod określonymi warunkami. Doktryna polskiej szkoły prawa międzynarodowego, której współtwórcami byli Paweł Włodkowic i Stanisław ze Skarbimierza, miała i wciąż ma olbrzymie znaczenie dla zrozumienia praw człowieka i praw narodów. W ich tekstach, pracach i kazaniach widać bowiem tęsknotę do międzynarodowej sprawiedliwości, godziwej racji stanu, modelu Europy jako „rodziny wolnych i suwerennych narodów”, gdzie wspólna koegzystencja zostaje uzasadniona chrześcijańską antropologią człowieka obdarzonego przez Boga godnością i wolnością . Stąd średniowieczne prace krakowskich mistrzów powinny w Polsce budzić podziw i poczucie dumy, a w Europie zainteresowanie i twórczy namysł.

Słowa kluczowe:

filozofia prawa, Paweł Włodkowic, prawa narodów, Stanisław ze Skarbimierza, średniowiecze

Pobierz pliki

PDF PDF (English)

Zasady cytowania

Grzybowski, J. (2020). Paweł Włodkowic i Stanisław ze Skarbimierza – krakowska szkoła prawa i polski wkład w kształtowanie się praw narodów. Chrześcijaństwo-Świat-Polityka, (24), 25–38. https://doi.org/10.21697/CSP.2020.24.1.18

Cited by / Share

Bibliografia

Acta Concilii Constantiensis, ed. H. Finke, vol. 1-4, Münster 1896-1928.
Google Scholar

Alexandrowicz C.H., The Law of Nations in Global History. The History and Theory of International Law, ed. D. Armitage, J. Pitts, New York 2017. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780198766070.001.0001
Google Scholar

Bartnik Cz.S., Idea polskości, Radom 2001.
Google Scholar

Bełch S., Domański J., Graff T., Jasudowicz T., Krzyżanowski S., Niesiołowski A., Ożóg K., Wielgus S., Paweł Włodkowic i polska szkoła prawa międzynarodowego, Warszawa 2018.
Google Scholar

Bełch S., Paulus Vladimiri and His Doctrine Concerning International Law and Politics, vol. 1, Haga 1965. DOI: https://doi.org/10.1515/9783111696461
Google Scholar

Bełch S., Pisma św. Tomasza z Akwinu jako źródło politycznej doktryny Pawła Włodkowica, „Christianitas”, 70 (2017).
Google Scholar

Biskup M., Wojny Polski z Zakonem Krzyżackim (1308-1521), Gdańsk 1993.
Google Scholar

Błaszczyk A. , Ewolucja państwa. Wybór tekstów, Warszawa 1997.
Google Scholar

Bloch M., Feudal Society, tr. L.A. Manyon, New York 2014. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315772165
Google Scholar

Brust S.J., Retrieving a Catholic Tradition of Subjective Natural Rights from the Late Scholastic Francisco Suarez S.J, “Ave Maria Law Review”, no. 2 (2012) vol. 10.
Google Scholar

Carty A., Philosophy of International Law, Edinburgh 2017. DOI: https://doi.org/10.1515/9780748675524
Google Scholar

Connor W., Ethno-nationalism: The Quest for Understanding, New Jersey 1994. DOI: https://doi.org/10.1515/9780691186962
Google Scholar

Czartoryski P., Nauki prawne, w: Historia myśli polskiej, vol. 1, Warszawa 1970.
Google Scholar

Dawson Ch., The Formation of Christendom, London 1971.
Google Scholar

Dawson Ch., The Making of Europe: An Introduction to the History of European Unity, Washington 1954.
Google Scholar

De Facto States: The Quest for Sovereignty, ed. T. Bahcheli, B. Bartmann, H. Srebrnik, London-New York 2004.
Google Scholar

Długosz J., Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa polskiego, księga 11 (1413-1430), tr. J. Mrukówna, Warszawa 1983.
Google Scholar

Dokumenty soborów powszechnych, vol. 3, (1414-1445) Konstancja, Bazylea, Ferrara, Florencja, Rzym, ed. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2003.
Google Scholar

Domański J., Scholastyka i początki humanizmu w myśli polskiej XV wieku, Warszawa 2011
Google Scholar

Ehrlich L., Paweł Włodkowic i Stanisław ze Skarbimierza, Warszawa 2017.
Google Scholar

Ehrlich L., Pisma wybrane Pawła Włodkowica, vol. 1, Warszawa 1968.
Google Scholar

Ehrlich L., Polski wkład prawa wojny XV wieku. Kazanie Stanisława ze Skarbimierza De bellis iustis, Warszawa 1955.
Google Scholar

Fine R., Cosmopolitanism and Human Rights, “Law, Social Justice and Global Development Journal”, no. 1 (2007).
Google Scholar

Frohnen B.P., A Problem of Power: The Impact of Modern Sovereignty on the Rule of Law in Comparative and Historical Perspective, “Transnational Law and Contemporary Problems”, vol. 20 (2012) no. 599.
Google Scholar

Frohnen B.P., Power over the Body, Equality in the Family: Rights and Domestic Relations in Medieval Canon Law, “The Catholic Historical Review”, 4 (2005) 91.
Google Scholar

Górski K., Studia i szkice z dziejów państwa krzyżackiego, Olsztyn 1986.
Google Scholar

Hill M., Religious Liberty and Human Rights, University of Wales Press 2002
Google Scholar

Huizinga J., Patriotyzm i nacjonalizm w dziejach Europy, tr. J. Woźniakowski, „Znak” no. 6 (1965) 132.
Google Scholar

Ihnatowicz I., Mączak A., Zientara B., Społeczeństwo polskie od X do XX wieku, Warszawa 1979.
Google Scholar

Innes M., State and Society in the Early Middle Ages. The Middle Rhine Valley, 400-1000, Cambridge 2001. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511496349
Google Scholar

Jagiellonian Ideas Towards Challenges of Modern Times, ed. L. Korporowicz, S. Jaskuła, M. Stefanovič, P. Plich, Krakow 2017.
Google Scholar

Krapiec M.A., Suwerenność – czyja?, Lublin 1996.
Google Scholar

Kustra E. , Wstęp do nauki o państwie, Toruń 1999.
Google Scholar

Land Rights, Ethno-Nationality, and Sovereignty in History, ed. S.L. Engerman, J. Metzer, London-New York 2004.
Google Scholar

Morrissey T.E., Conciliarism and Church Law in the Fifteenth Century: Studies on Franciscus Zabarella and the Council of Constance, Routledge 2014.
Google Scholar

Muldoon J., Popes, Lawyers, and Infidels: The Church and the Non-Christian World 1250-1550, Philadelphia 1979. DOI: https://doi.org/10.9783/9781512818192
Google Scholar

Nowak A., Dzieje Polski, vol. 1, Do 1202. Skąd nasz ród, Kraków 2014.
Google Scholar

Nowak A., Dzieje Polski, vol. 3, 1340-1468 Królestwo zwycięskiego orła, Kraków 2017.
Google Scholar

Oakley F., Natural Law, Laws of Nature, and Natural Rights. Continuity and Discontinuity in the History of Ideas, New-York 2005.
Google Scholar

On the Medieval Origins of the Modern State, ed. J.R. Strayer, Ch. Tilly, W.Ch. Jordan, Princeton 2011.
Google Scholar

Paweł Włodkowic, Stanisław ze Skarbimierza, Benedykt Hesse, Mateusz z Krakowa, Prawo ludów i wojna sprawiedliwa, ed. M.A. Cichocki, A. Talarowski, Warszawa 2018.
Google Scholar

Płotka M., Filozofia jako praktyka. Myśl krakowskiego praktycyzmu w XV i XVI wieku, Warszawa 2016.
Google Scholar

Problematic Sovereignty: Contested Rules and Political Possibilities, ed. S.D. Krasner, New York 2001.
Google Scholar

Prochaska A., Sobór w Konstancji, Kraków 1996.
Google Scholar

Religious Diversity and Human Rights, ed. I. Bloom, J.P. Martin, W.L. Proudfoot, Columbia University Press 1996.
Google Scholar

Samsonowicz H., Do roku 1506, w: Polska na przestrzeni wieków, ed. J. Kowalczuk, Z. Stefaniak, Warszawa 2007.
Google Scholar

Seidler G. , Groszyk H. , Malarczyk J. , Pieniążek A., Wstęp do nauki o państwie i prawie, Lublin 1996.
Google Scholar

Shinoda H., Re-Examining Sovereignty: From Classical Theory to the Global Age, London-New York 2000. DOI: https://doi.org/10.1057/9780333981764
Google Scholar

Silnicki T., Sobory powszechne a Polska, Warszawa 1962.
Google Scholar

Skomiał J., Aspekty prawne sporu polsko-krzyżackiego, w: Bellum iustum versus bellum sacrum. Uniwersalny spór w refleksji średniowiecznej. Konstancja 1414-1418, ed. Z. Rau, T. Tulejski, Toruń 2014.
Google Scholar

Smith A.D., National Identity. Ethnonationalism in comparative perspective, London 1991.
Google Scholar

Smith A.D., The Cultural Foundations of Nations. Hierarchy, Covenant and Republic, London 2008.
Google Scholar

Smith A.D., The Ethnic Origins of Nations, London 1988.
Google Scholar

Stanisław ze Skarbimierza, Mowy wybrane o mądrości, ed. M. Korolko, Kraków 2000.
Google Scholar

Swieżawski S., Eklezjologia późnośredniowieczna na rozdrożu, Kraków 1990.
Google Scholar

Szafulski A. Inspirujący wpływ myśli Francisco de Victoria na rozwój podstawowych praw człowieka i wspólnoty międzynarodowej, Wrocław 2009.
Google Scholar

Szczech T., Chrześcijańska idea nawracania pogan mieczem w wiekach średnich, w: Bellum iustum versus bellum sacrum. Uniwersalny spór w refleksji średniowiecznej. Konstancja 1414-1418, ed. Z. Rau, T. Tulejski, Toruń 2014.
Google Scholar

The Oxford History of Poland-Lithuania, vol. 1, The Making of the Polish-Lithuanian Union, 1385-1569, ed. R. Frost, Oxford 2015.
Google Scholar

Tierney B., The Idea of Natural Rights: Studies on Natural Rights, Natural Law, and Church Law 1150 1625, Cambridge 2001.
Google Scholar

Thiesse A.-M., Powstanie tożsamości narodowych. Europa w wiekach XVIII-XX, tr. B. Losson, Warszawa 2019.
Google Scholar

Walicki A., Naród, nacjonalizm, patriotyzm, Kraków 2009.
Google Scholar

Welsh F., The battle for Christendom: the Council of Constance, 1415, New York 2008.
Google Scholar

Wesołowska E.A., Paweł Włodkowic – współczesne znaczenie poglądów i dokonań, Toruń 1997.
Google Scholar

Wielgus S., Polska średniowieczna doktryna ius gentium, Lublin 1996.
Google Scholar

Wielgus S., Teoria ius gentium w średniowiecznej Polsce. Geneza, historia, twórcy, oryginalność, główne problemy, w: Paweł Włodkowic, Stanisław ze Skarbimierza, Benedykt Hesse, Mateusz z Krakowa, Paweł Włodkowic i polska szkoła prawa międzynarodowego, Warszawa 2018.
Google Scholar

Winiarski B., Victoria i Włodkowic, „Sprawozdanie z Czynności i Posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności”, no. 10 (1935) 40.
Google Scholar

Wyrozumski J., Mikołaj Trąba a sobór w Konstancji, w: Mikołaj Trąba – mąż stanu i prymas Polski: materiały z konferencji, Sandomierz, 13-14 czerwca 2008 roku, ed. F. Kiryk, Kraków 2009.
Google Scholar

Zientara B., Świadomość narodowa w Europie Zachodniej w średniowieczu. Powstanie i mechanizmy zjawiska, w: Państwo, naród, stany w świadomości wieków średnich, ed. A. Gieysztor, S. Gawlas, Warszaw 1990.
Google Scholar

Zientara B., Świt narodów europejskich. Powstawanie świadomości narodowej na obszarze Europy pokarolińskiej, Warszawa 1985.
Google Scholar

Zientara B., Wiek XIII – wielkie przemiany, obce wpływy i świadomość narodowa, w: Uniwersalizm i swoistość kultury polskiej, ed. J. Kłoczowski, Lublin 1989.
Google Scholar

Jacek Grzybowski

burgonski@onet.eu
http://orcid.org/0000-0001-7814-6825

Afiliacja:

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Polska

Biogram

Jacek Grzybowski (ur. 1973), ksiądz katolicki, doktor habilitowany filozofii, prof. UKSW na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej UKSW w Warszawie i wykładowca na Papieskim Wydziale Teologicznym, autor książek i artykułów naukowych z dziedziny historii filozofii, filozofii polityki, filozofii kultury: Cosmological and Philosophical World of Dante Alighieri. The Divine Comedy as a Medieval Vision of the Universe, (Frankfurt am Main 2015), Uciec z krainy zapomnienia (2016); Wobec in vitro. Genetyczne, moralne, filozoficzne, teologiczne i prawne aspekty zapłodnienia pozaustrojowego (redakcja, 2017), Szukając światła w nocy świata (Kielce 2018). W swoich pracach akademickich i zajęciach dydaktycznych podejmuje problematykę filozoficznych inspiracji i źródeł współczesnych zagadnień kulturowych i cywilizacyjnych.