Nauczanie papieża Franciszka o synodalności w kontekście współczesnej refleksji teologicznej i ekumenicznej

Janusz Bujak

doi:10.21697/ct.2021.91.1.03

Opublikowane: 2021-03-30

Tom 91 Nr 1 (2021)

Nauczanie papieża Franciszka o synodalności w kontekście współczesnej refleksji teologicznej i ekumenicznej

Janusz Bujak

Collectanea Theologica

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/ct.2021.91.1.03

Abstrakt

Artykuł podejmuje temat eklezjologii Kościoła lokalnego i synodalności. Oba tematy są obecne w teologii katolickiej od czasów Soboru Watykańskiego, który położył fundament pod eklezjologię Kościoła lokalnego/partykularnego, kolegialność biskupów i synodalność. Eklezjologia ta w okresie posoborowym została rozwinięta zarówno na płaszczyźnie teoretycznej jak i praktycznej, nie brakuje jednak teologów, którzy uważają, że w czasie pontyfikatu Jana Pawła II nastąpił powrót do eklezjologii uniwersalistycznej, o czym miałyby świadczyć dokumenty publikowane przez Kurię Rzymską, a zwłaszcza Communionis notio.
Nauczanie papieża Franciszka na temat synodalności i konieczności wzmocnienia Kościoła na poziomie lokalnym i regionalnym wychodzi naprzeciw postulatom tych teologów, którzy uważają, że III rozdział Konstytucji Lumen gentium nie został dotąd we właściwy sposób wprowadzony w życie. Papież Franciszek podkreśla bowiem, że synodalność, to konstytutywny wymiar Kościoła, dlatego to, czego domaga się od nas Pan, w pewnym sensie jest już w całości zawarte w słowie „synod”.

Słowa kluczowe:

katolicko–prawosławny dialog ekumeniczny, eklezjologia, papież Franciszek, Kościół lokalny, Sobór Watykański II, synodalność

Inne teksty tego samego autora

Janusz Bujak, The Teaching of Pope Francis About Synodality in the Context of Contemporary Theological and Ecumenical Reflection , Collectanea Theologica: Tom 91 Nr 5 (2021): Fasciculus specialis

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Bujak, J. (2021). Nauczanie papieża Franciszka o synodalności w kontekście współczesnej refleksji teologicznej i ekumenicznej. Collectanea Theologica, 91(1), 51–76. https://doi.org/10.21697/ct.2021.91.1.03

Cited by / Share

Bibliografia

Baldisseri, L. (red.), Sinodo dei Vescovi. 50º Anniversario 1965–2015. Commemorazione durante la celebrazione della XIV Assemblea Generale Ordinaria (17 ottobre 2015), Città del Vaticano 2016.
Google Scholar

Brunini, M., „In cammino verso la sinodalità ecclesiale sospinti da papa Francesco”, Rassegna di Teologia 59/2018, 419–440.
Google Scholar

Buckenmaier, A., „Synodalität und Bischofskonferenz”, Catholica 74 (2020) nr 3, 161–179.
Google Scholar

Bueno de la Fuente, E., „El fundamento teológico de la sinodalidad”, Scripta Theologica 48 (2016), 645–665. DOI: https://doi.org/10.15581/006.48.3.645-665
Google Scholar

Bujak, J., Dialog katolicko-prawosławny w latach 2005–2015, Szczecin 2016.
Google Scholar

Bujak, J., „Dokument Międzynarodowej Komisji Teologicznej Synodalność w życiu i misji Kościoła”, w: P. Rabczyński (red.), Synodalność. Perspektywa polskokatolicka i rzymskokatolicka, Pelplin 2020, 83–113.
Google Scholar

Bujak, J., Jedność na nowo odkrywana. Dialog katolicko-prawosławny w latach 1958–2000, Poznań 2000.
Google Scholar

Bujak, J., „Pierwszeństwo Kościoła powszechnego wobec Kościołów lokalnych”, Collectanea Theologica 76 (2006) nr 1, 39–55.
Google Scholar

Bujak, J., Prymat biskupa Rzymu w świetle katolicko-prawosławnego dialogu ekumenicznego, Szczecin 2007.
Google Scholar

Candia, F., Collegialità e Sinodo dei Vescovi sotto il pontificato di Papa Francesco, Rubbettino Editore 2018.
Google Scholar

Canobbio, G., „Sulla Sinodalità”, Teologia 41 (2016), 249–273.
Google Scholar

Cattaneo, A., La Chiesa locale. I fondamenti ecclesiologici e la sua missione nella teologia postconciliare, Città del Vaticano 2003.
Google Scholar

Coda, P., „Il cammino della Chiesa del Terzo Millennio”, w: P. Coda, R. Repole (red.), La sinodalità nella vita e nella missione della Chiesa. Commento a più voci al Documento della Commissione teologica internazionale, Bologna 2019, 9–18.
Google Scholar

Coda, P., „La sinodalità esercizio di Chiesa. A proposito del documento della CTI”, Sophia 11 (2019) nr 2, 171–185.
Google Scholar

Coda, P., „Scambio di doni: Chiesa cattolica e Chiese orientali. Il significato strategico del Documento di Ravenna”, w: A. Spadaro, C.M. Galli (red.), La riforma e le riforme nella Chiesa, Brescia 2016, 393–421.
Google Scholar

Commissione mista internazionale per il Dialogo teologico tra la Chiesa cattolica e la Chiesa ortodossa (nel suo insieme), Sinodalità e Primato nel Primo Millennio: verso una comune comprensione nel servizio all’unità della Chiesa, Chieti 21 settembre 2016, http://www.christianunity.va/content/unitacristiani/it/dialoghi/sezione-orientale/chiese-ortodosse-di-tradizione-bizantina/commissione-mista-internazionale-per-il-dialogo-teologico-tra-la/documenti-di-dialogo/2016-sinodalita-e-primato-nel-primo-millennio--verso-una-comune-.html (dostęp 17.12.2020).
Google Scholar

Commissione Teologica Internazionale, La Sinodalità nella vita e nella missione della Chiesa, Città del Vaticano 2018.
Google Scholar

Döring, H., „Die Wiederentdeckung der Ortskirche in der katholischen Ekklesiologie“, Orthodoxes Forum 2 (1988), 239–257.
Google Scholar

Famerée, J., „L’Église locale selon Lumen Gentium. Reactions orthodoxies à l’époque du concile”, Irénikon 2 (2015), 164–180.
Google Scholar

Famerée, J., „Scambio di doni: Chiesa cattolica e le Chiese orientali. Per un consenso differenziato”, w: A. Spadaro, C.M. Galli (red.), La riforma e le riforme nella Chiesa, Brescia 2016, 408–421.
Google Scholar

Forte, B., La Chiesa nell’Eucaristia: per un’ecclesiologia eucaristica alla luce del Vaticano II, Napoli 1988.
Google Scholar

Franciszek, Adhortacja apostolska Evangelii gaudium, Częstochowa 2013.
Google Scholar

Franciszek, Konstytucja apostolska Episcopalis communio, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/franciszek_i/konstytucje/episcopalis_communio_15092018.html (dostęp 21.12.2020).
Google Scholar

Franciszek, „Przemówienie do Kurii Rzymskiej. Rachunek sumienia”, 22 grudnia 2014 r., L’Osservatore Romano 1 (2015), 38–43.
Google Scholar

Franciszek, „«Synodalność» konstytutywnym wymiarem Kościoła. Przemówienie Papieża Franciszka podczas uroczystości upamiętniającej 50. Rocznicę ustanowienia Synodu Biskupów”, L’Osservatore Romano (wyd. pol.) 11 (2015), 4–8.
Google Scholar

Giovanni di Pergamo (John Zizioulas), „La Chiesa come comunione: presentazione del tema”, Il Regno – documenti 17 (1993), 531–535.
Google Scholar

Hardt, M., „Papsttum und Ökumene. Über die Möglichkeiten eines universalen Petrusdienst“, Catholica 4 (1988), 304–321.
Google Scholar

Hryniewicz, W., Kościoły siostrzane. Dialog katolicko-prawosławny (1980–1991), Warszawa 1993.
Google Scholar

Jan Paweł II, „List apostolski motu proprio o naturze teologicznej i prawnej konferencji episkopatów Apostolos suos (21.05.1998)”, w: W. Kacprzyk, M. Sitarz (red.), Ustrój hierarchiczny Kościoła. Wybór źródeł, Lublin 2006, 286–301.
Google Scholar

Jan Paweł II, „List apostolski Ad tuendam fidem”, L’Osservatore Romano (wyd. pol.) 10 (1998), 13–14.
Google Scholar

Jan Paweł II, „List apostolski Novo millennio ineunte”, L’Osservatore Romano (wyd. pol.) 2 (2001), 4–28.
Google Scholar

Kasper, W., „Kościół jako wspólnota. Refleksje nad eklezjologiczną ideą przewodnią Soboru Watykańskiego II”, Communio 6 (1986) nr 4, 22–42.
Google Scholar

Kodeks Prawa Kanonicznego, Poznań 1984.
Google Scholar

Kongregacja ds. Biskupów, Kongregacja ds. Ewangelizacji Narodów, „Instrukcja o synodach diecezjalnych (19.03.1997)”, w: M. Sitarz, A. Romanko, U. Wasilewicz, P. Zając (red.), Ustrój hierarchiczny Kościoła. Wybór źródeł 2, Lublin 2013, 517–557.
Google Scholar

Kongregacja Nauki Wiary, „List Communionis notio (28.05.1992)”, w: Z. Zimowski, J. Królikowski (red.), W trosce o pełnię wiary. Dokumenty Kongregacji Nauki Wiary 1966–1994¸ Tarnów 2010, 390–401.
Google Scholar

„Konsekwencje eklezjologiczne i kanoniczne sakramentalnej natury Kościoła. Eklezjalna komunia, koncyliarność i autorytet. Wspólna Międzynarodowa Komisja dla Dialogu Teologicznego między Kościołem Rzymskokatolickim a Kościołem Prawosławnym, Rawenna, 13 października 2007”, K. Karski (tłum.), Studia i Dokumenty Ekumeniczne 1–2 (2013), 39–54.
Google Scholar

Kuźma, A., „Istota eklezjologii pierwszego tysiąclecia w ujęciu prawosławnym i rzymskokatolickim w świetle dokumentu: «Synodalność i prymat w pierwszym Tysiącleciu: Ku wspólnemu rozumieniu w służbie jedności Kościoła»”, Elpis 21 (2019), 109–120. DOI: https://doi.org/10.15290/elpis.2019.21.14
Google Scholar

Legrande, H., Communio Ecclesiae, communio Ecclesiarum, collegium episcoporum, w: A. Spadaro, C.M. Galli (red.), La riforma e le riforme nella Chiesa, Brescia 2016, 159–188.
Google Scholar

Masciarelli, M.G., Le radici del Concilio. Per una teologia della sinodalità, Bologna 2018.
Google Scholar

„Międzynarodowa Komisja Mieszana do Dialogu Teologicznego między Kościołem rzymskokatolickim a Kościołem prawosławnym. Eklezjologiczne i kanoniczne konsekwencje sakramentalnej natury Kościoła. Communio, soborowość i autorytet, Rawenna, 13 października 2007 roku”, R. Kupiszewski (tłum.), Sympozjum 1 (2012), 117–132.
Google Scholar

Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Sensus fidei w życiu Kościoła, Kraków 2015.
Google Scholar

Morandini, S., „Un dinamismo ecumenico”, w: P. Coda, R. Repole (red.), La sinodalità nella vita e nella missione della Chiesa. Commento a più voci al Documento della Commissione teologica internazionale, Bologna 2019, 83–92.
Google Scholar

Nawracała, T., „Kościół powszechny i Kościoły lokalne w nauczaniu papieża Franciszka”, Poznańskie Studia Teologiczne 33 (2018), 23–39.
Google Scholar

Paweł VI, Adhortacja apostolska Evangelii nuntiandii (08.12.1975), Warszawa 1986.
Google Scholar

Petri, H., Die römisch-katholische Kirche und Ökumene, w: H.J. Urban, H. Wagner (red.), Handbuch der Ökumenik, t. 2, Paderborn 1986, 95–168.
Google Scholar

Philips, G., La Chiesa e il suo mistero nel Concilio Vaticano II. Storia, testo e commento della Costituzione «Lumen gentium», Milano 1993.
Google Scholar

Polkowski, J., Jan Paweł II w dialogu miłości z Kościołem wschodnim, Warszawa 1984.
Google Scholar

Pottmeyer, H.J., „La Chiesa in cammino, per configurarsi come Popolo di Dio”, w: A. Spadaro, C.M. Galli (red.), La riforma e le riforme nella Chiesa, Brescia 2016, 66–81.
Google Scholar

Pottmeyer, H.J., „Die Bischofskonferenz in der Synodalen Kirche“, Catholica 72 (2018) nr 1/2, 35–42.
Google Scholar

Rabczyński, P., „Synodalność według papieża Franciszka”, w: P. Rabczyński (red.), Synodalność. Perspektywa polskokatolicka i rzymskokatolicka, Pelplin 2020, 115–125.
Google Scholar

Ratzinger, J., „Eklezjologia Soboru Watykańskiego II”, w: Ratzinger J., Kościół – ekumenizm – polityka, Warszawa 1990.
Google Scholar

Repole, R., Il sogno di una Chiesa evangelica. L’ecclesiologia di papa Francesco, Città del Vaticano 2017.
Google Scholar

Repole, R., „Per una Chiesa a misura di Vangelo. L’ecclesiologia nel magistero di papa Francesco”, w: Papa Francesco. Quale teologia? A. Cozzi, R. Repole, G. Piana (red.), Assisi 2016, 69–126.
Google Scholar

Rigal, J., L’ecclésiologie de communion. Son évolution historique et ses fondements, Paris 1997.
Google Scholar

Sobór Watykański II, Dekret o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes.
Google Scholar

Sobór Watykański II, Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w świecie Christus Dominus.
Google Scholar

Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium.
Google Scholar

Sobór Watykański II, Konstytucja o liturgii świętej Sacrostanctum Concilium.
Google Scholar

Söding, T., „Synodalität aus katholischer Sicht. Auf der Suche nach neuen Dynamiken”, Catholica 74 (2020) nr 2, 93–111.
Google Scholar

Spadaro, A., „Intervista a papa Francesco”, La Civiltà Cattolica 3918 (2013) nr 3, 449–477.
Google Scholar

Spadaro, A., Galli, C., „La sinodalità nella vita e nella missione della Chiesa”, La Civiltà Cattolica 4039 (2018) nr 4, 55–70.
Google Scholar

The North American Orthodox-Catholic Theological Consultation, Washington DC, A Response to the Joint International Commission for Theological Dialogue between the Roman Catholic Church and the Orthodox Church Document „Synodality and Primacy during the First Millennium: Towards a Common Understanding in Service to the Unity of the Church” (2016), October 28, 2017, https://www.usccb.org/news/2017/response-chieti-document-another-step-forward-catholic-and-orthodox-churches-common (dostęp 17.12.2020).
Google Scholar

Tillard, J.-M.-R., Église d’Églises. L’écclésiologie de communion, Paris 1987.
Google Scholar

Villar, J.R., „La sinodalidad en la reflexión teológica actual. Synodality in Current Theological Thought”, Ius canonicum 58 (2018), 69–82. DOI: https://doi.org/10.15581/016.115.002
Google Scholar

Vitali, D., «Un popolo in cammino verso Dio». La sinodalità in Evangelii gaudium, Milano 2018.
Google Scholar

Weigel, G., Następny papież. Urząd Piotra i misja Kościoła, Poznań 2020.
Google Scholar