Janowe wyrażenie „Jednorodzony w łonie Ojca” (J 1,18) w kontekście Targumu Neofiti 1

Dorota Chwiła

doi:10.21697/ct.2021.91.3.01

Opublikowane: 2021-10-05

Tom 91 Nr 3 (2021)

Janowe wyrażenie „Jednorodzony w łonie Ojca” (J 1,18) w kontekście Targumu Neofiti 1

Dorota Chwiła

Collectanea Theologica

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/ct.2021.91.3.01

Abstrakt

Ewangelia Janowa jest ściśle związana ze środowiskiem judeochrześcijańskim, gdzie obecne były idee teologiczne zawarte w targumach. Jednym z nich jest Targum Neofiti 1, który używa specyficznych wyrażeń na określenie Boga. Są to: Memra (Słowo), Jekara (Chwała) i Szekina (Obecność). Te sformułowania opisują Boga, są jakby Jego innym imieniem, ale można zauważyć, że są w pewnym oddzieleniu od Niego. To przekonanie widoczne jest również w Ewangelii Janowej. Tak jak „Jednorodzony” będący w łonie Ojca jest Kimś odrębnym od osoby Ojca, tak też zauważalna jest ta ścisła i nierozerwalna więź wyrażona poprzez obraz przebywania w łonie Ojca (J 1,18). Niniejszy artykuł ukazuje znaczenie wyrażenia „Jednorodzony w łonie Ojca” w kontekście biblijnym i targumicznym. Pozwala to na głębsze wniknięcie w sens omawianego wyrażenia, jak i idei ojcostwa Boga ukazanego na kartach czwartej Ewangelii.

Słowa kluczowe:

Ewangelia Jana, Jednorodzony, Ojciec, Targum Neofiti 1, Memra

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Chwiła, D. (2021). Janowe wyrażenie „Jednorodzony w łonie Ojca” (J 1,18) w kontekście Targumu Neofiti 1. Collectanea Theologica, 91(3), 5–35. https://doi.org/10.21697/ct.2021.91.3.01

Cited by / Share

Bibliografia

Aland, B. (red.), Novum Testamentum Graece, Stuttgart 2015.
Google Scholar

Baraniak, M., „Targumy rabiniczne a chrześcijaństwo”, w: K. Pilarczyk (red.), Jezus i chrześcijanie w źródłach rabinicznych. Perspektywa historyczna, społeczna, religijna i dialogowa (Estetyka i krytyka 27), Kraków 2012, 105–124.
Google Scholar

Bernard, J.H. (red.), A Critical and Exegetical Commentary on the Gospel According to St. John (The International Critical Commentary 1), Edinburgh 1985.
Google Scholar

Black, M. – Vermès, G., An Aramaic Approach to the Gospels and Acts, Oxford 1979.
Google Scholar

Boismard, M.E., „«Dans le sein du Père» (Jo. I,18)”, Revue Biblique 59 (1952) nr 1, 23–39.
Google Scholar

Boismard, M.E. – Cothenet, E. – George, A., Introduction à la Bible, Paris 1977.
Google Scholar

Brant, J.-A.A., John (Paideia: Commentaries on the New Testament), Grand Rapids, Mich. 2011.
Google Scholar

Brown, R.E., The Gospel According to John (I-XII) (The Anachor Bible 29), Garden City, N.Y. 1966.
Google Scholar

Brown, R.E., I Bogiem było Słowo. Komentarz do Ewangelii wg św. Jana, Kraków 2010.
Google Scholar

Büchsel, F., „μονογενὴς” (GLNT 7), Brescia 1971, 465–478.
Google Scholar

Bultmann, R., The Gospel of John. A commentary, Oxford 1971.
Google Scholar

Burney, C.F., The Aramaic Origin of the Fourth Gospel, Oxford 1922.
Google Scholar

Burrows, M., „The Johannine Prologue as Aramaic Verse”, Journal of Biblical Literature 45 (1926) nr 1/2, 57–69. DOI: https://doi.org/10.2307/3260165
Google Scholar

Chilton, B., Targmic Approaches to the Gospels. Essays in the Mutual Definition of Judaism and Christianity (Studies in Judaism), London 1987.
Google Scholar

Chilton, B., „God as "Father" in the Targumim, in Non-Canonical Literatures of Early Judaism and Primitive Christianity, and in Matthew”, w: J.H. Charlesworth, C.A. Evans (red.), The Pseudepigrapha and early Biblical interpretation (Studies in Scripture in Early Judaism and Christianity 2), Sheffield 1993, 151–169.
Google Scholar

Chrostowski, W., „Konflikt wokół odbudowy świątyni (Ezd 4,1-5). Przyczynek do transformacji religii biblijnego Izraela i narodzin judaizmu", Collectanea Theologica 89 (2019) nr 3, 43-84. DOI: https://doi.org/10.21697/ct.2019.89.3.02
Google Scholar

Cingolani, S., Dizionario di critica testuale del Nuovo Testamento. Storia, canone, apocrifi, paleografia, Milano 2008.
Google Scholar

Dalman, G.H., The Words of Jesus. Considered in the light of post-biblical Jewish writings and the Aramaic language, Edinburgh 1902.
Google Scholar

Devillers, L., „Le prologue du quatrième évangile, clé de voûte littérature johannique”, New Testament Studies 58 (2012) nr 3, 317–330. DOI: https://doi.org/10.1017/S0028688512000094
Google Scholar

Fabry, H.J., „‏יָחַד‎” (GLAT 3), Brescia 2003, 693-703.
Google Scholar

Flesher, P. V. – Chilton, B., The Targums. A Critical Introduction (Studies in the Aramaic Interpretation of Scripture 12), Leiden 2011. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004218178
Google Scholar

Flis, J., Konkordancja Starego i Nowego Testamentu do Biblii Tysiąclecia, Warszawa 1991.
Google Scholar

Gibson, M. D. – Lewis, A., The Palestinian Syriac Lectionary of the Gospels, London 1899.
Google Scholar

Hort, F., On [monogenès Teós] in Scripture and tradition On the "Constantinopolitan" creed and other eastern creeds of the Fourth Century: two dissertations, Cambridge 1876.
Google Scholar

Kaufman, S. A. – Sokoloff, M., A key-word-in-context concordance to Targum Neofiti. A guide to the complete Palestinian Aramaic text of the Torah, Baltimore 1993.
Google Scholar

Koehler, L., Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu (Prymasowska Seria Biblijna), Warszawa 2013.
Google Scholar

Kot, P., Targumy a Pierwszy List św. Jana: Literacko-teologiczne związki tradycji targumicznej o Kainie i Ablu (TNRdz 4, 1-17) z Pierwszym Listem św. Jana, (Rozprawy i Studia Biblijne 38), Warszawa 2010.
Google Scholar

Kuśmirek, A., „Aramejskie przekłady Tory jako świadectwo interpretacji tekstu biblijnego w tradycji żydowskiej‎”, Przekładaniec 29 (2014), 23-40.
Google Scholar

Kuśmirek, A., „Zjawisko targumizmu w aramejskiej wersji Pierwszej i Drugiej Księgi Kronik‎”, Collectanea Theologica 89 (2019) nr 4, 221-248. DOI: https://doi.org/10.21697/ct.2019.89.4.08
Google Scholar

La Potterie, I. de, „L'emploi dynamique de eis dans Saint Jean et ses incidences théologiques”, Biblica 43 (1962) nr 3, 366–387.
Google Scholar

Le Déaut, R., „Jalons pour une histoire d'un manuscrit du Targum palestinien (Neofiti 1)”, Biblica 48 (1967) nr 4, 509–533.
Google Scholar

Liddell, H. G. – Scott, R. (red.), Greek-English Lexicon, Oxford 1996.
Google Scholar

MacHugh, J.F., John 1-4. A Critical and Exegetical Commentary (The International Critical Commentary), London 2008.
Google Scholar

Marsh, J., The Gospel of St. John (The Pelican Gospel Commentaries), London 1968.
Google Scholar

McNamara, M.J., I Targum e il Nuovo Testamento: Le parafrasi aramaiche della Bibbia ebraica e il loro apporto per una migliore comprensione nel Nuovo Testamento (Studi biblici 5), Bologna 1978.
Google Scholar

McNamara, M.J., Targum and Testament Revisited. Aramaic Paraphrases of the Hebrew Bible: A Light on the New Testament, Grand Rapids, Mich. 22010.
Google Scholar

Metzger, B.M. (red.), Word Biblical Commentary 36, Nashville, Tenn. 1999.
Google Scholar

Meyer, A., Jesu Muttersprache: das galiläische Aramäisch in seiner Bedeutung für die Erklärung der Reden Jesu end der Evangelien überhaupt, Freiburg im Breisgau 1896.
Google Scholar

Meyer, A., „κόλπος” (GLNT 5), Brescia 1969, 761–768.
Google Scholar

Mędala, S., Ewangelia według świętego Jana (NKB.NT 4/1), Częstochowa 2010.
Google Scholar

Montgomery, J.A., The Origin of the Gospel According to St. John, Philadelphia 1923.
Google Scholar

Morgen, M., „Le (Fils) monogène dans les écrits johanniques: Évolution des traditions et élaboration rédactionnelle”, New Testament Studies 53 (2007) nr 2, 165-183. DOI: https://doi.org/10.1017/S0028688507000100
Google Scholar

Muraoka, T., A Greek-Hebrew/Aramaic Two-Way Index to the Septuagint, Louvain – Paris – Walpole, MA 2010.
Google Scholar

Myers, A. D., „"In the Father's Bosom": Breastfeeding and Identity Formation in John's Gospel”, The Catholic Biblical Quarterly 76 (2014) nr 3, 481-497.
Google Scholar

Paciorek, A., Ewangelia umiłowanego ucznia, Lublin 2000.
Google Scholar

Piwowar, A., Składnia języka greckiego Nowego Testamentu (Materiały Pomocnicze do Wykładów z Biblistyki 13), Lublin 2017.
Google Scholar

Popowski, R., Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu (Prymasowska Seria Biblijna), Warszawa 42006.
Google Scholar

Roth, A.G. (red.), Aramaic English New Testament, Washington 2012.
Google Scholar

Sabourin, L., „The Memra of God in the Targums”, Biblical Theology Bulletin 6 (1976) nr 1, 79-85. DOI: https://doi.org/10.1177/014610797600600105
Google Scholar

Schnackenburg, R. – Cecchi, G., Il Vangelo di Giovanni (Commentario Teologico del Nuovo Testamento 4), Brescia 1987.
Google Scholar

Seeskin, K., „No One Can See My Face and Live”, w: M. Fagenblat (red.), Negative theology as Jewish modernity, Bloomington and Indianapolis 2017, 48–61. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt1zxxzkg.5
Google Scholar

Sokoloff, M., A Dictionary of Jewish Palestinian Aramaic of the Byzantine Period, Ramat-Gan 21990.
Google Scholar

Soulen, R.N. – Soulen, R.K., Handbook of Biblical Criticism, Louisville 32002.
Google Scholar

Strack, H.L. – Billerbeck, P., Kommentar zum Neuen Testament aus Talmud und Midrash (Kommentar zum Neuen Testament aus Talmud und Midrasch 2), München 21961.
Google Scholar

Torrey, C.C., „The Aramaic Origin of the Gospel of John”, The Harvard Theological Review 16 (1923) nr 4, 305-344. DOI: https://doi.org/10.1017/S001781600001378X
Google Scholar

Tronina, A., Targum Neofiti 1. Księga Kapłańska. Tekst aramejski - przekład, aparat krytyczny - przypisy (Biblia Aramejska 3), Lublin 2019.
Google Scholar

Wróbel, M.S., Who are the Father and his children in Jn 8:44? A literary, historical and theological analysis of Jn 8:44 and its context (Cahiers de la Revue Biblique 63), Paris 2005.
Google Scholar

Wróbel, M.S., Studia z Ewangelii Janowej (W Kręgu Słowa 5), Tarnów 2009.
Google Scholar

Wróbel, M.S., „Jezus Janowy jako Objawiciel oblicza Ojca”, Verbum Vitae 20 (2011), 191-203. DOI: https://doi.org/10.31743/vv.2045
Google Scholar

Wróbel, M.S., Targum Neofiti 1: Księga Rodzaju. Tekst aramejski - przekład, aparat krytyczny - przypisy (Biblia Aramejska 1), Lublin 2014.
Google Scholar

Wróbel, M.S., Targum Neofiti 1: Księga Wyjścia. Tekst aramejski - przekład, aparat krytyczny - przypisy (Biblia Aramejska 2), Lublin 2017).
Google Scholar

Wróbel, M.S., „The Gospel According to St. John in the Light of Targum Neofiti 1 to the Book of Genesis”, Biblica et Patristica Thoruniensia 9 (2017) nr 4, 115-130. DOI: https://doi.org/10.12775/BPTh.2016.037
Google Scholar

Wróbel, M.S., „Theological Concept of the Fourth Gospel in the Context of Jesus’ Glorification Prayer (Jn 17:1-5)”, The Person and the Challenges. The Journal of Theology, Education, Canon Law and Social Studies Inspired by Pope John Paul II 7 (2017) nr 1, 223-242. DOI: https://doi.org/10.15633/pch.1990
Google Scholar

Wróbel, M.S., Wprowadzenie do Biblii Aramejskiej (Biblia Aramejska), Lublin 2017.
Google Scholar

Zerwick, M., Il greco del Nuovo Testamento (Subsidia Biblica 38), Padova – Roma 2010.
Google Scholar

Zimmermann, F., The Aramaic Origin of the Four Gospels, New York 1979.
Google Scholar