Tropowana antyfona maryjna Salve Regina w XV-wiecznym psałterzu oliwetańskim z Łodzi

Piotr Wiśniewski

doi:10.21697/ct.2022.92.4.04

Published: 2022-12-23

Vol. 92 No. 4 (2022)

A Troped Marian Antiphon Salve Regina in a 15th-Century Olivetan Psalter from Łódź

Piotr Wiśniewski

Collectanea Theologica

Section: Articles

https://doi.org/10.21697/ct.2022.92.4.04

Abstract

The article presents a hitherto unknown in scholarly literature, troped version of the oldest and most popular Marian antiphon, Salve Regina, recorded in the only Olivetan manuscript psalter identified in Poland so far. The texts added to the original form of this antiphon, which in its content is an invocation of Mary’s intercession to obtain salvation for people from God, call Her the Mother of the Church, the Gracious Virgin, the Mother of God and the Star of the Sea. These titles, constituting litany invocations to the Blessed Virgin Mary, comment on Her qualities: graciousness, mercy, and sweetness. Such an extension of the original antiphon, with a new theological content, implies that this prayer was particularly popular among the faithful turning to Mary, in order that She might hear their requests and open them the way to Heaven.

Keywords:

Mary, Marian antiphon, Salve Regina, psalter, troping, troped antiphon, Olivetans

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Wiśniewski, P. (2022). A Troped Marian Antiphon Salve Regina in a 15th-Century Olivetan Psalter from Łódź. Collectanea Theologica, 92(4), 121–138. https://doi.org/10.21697/ct.2022.92.4.04

Cited by / Share

References

Apel, W., Gregorian chant (Bloomington, IN: Published by Indiana University Press 1958).
Google Scholar

Bisztyga, J., Psalterium Andrzeja Piotrkowczyka z 1599 roku jako pierwszy dokument potrydenckiego chorału gregoriańskiego w Polsce (Dysertacja doktorska; Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II; Lublin 2009).
Google Scholar

Bodzioch, B., Cantionale ecclesiasticum na ziemiach polskich w XIX i XX wieku (Lublin: Polihymnia 2014).
Google Scholar

Brzozecki, S., „Oliwetanie”, Encyklopedia katolicka (red. E. Gigilewicz et al.; Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2010) XIV, 535–536.
Google Scholar

Büttner, F., „Zur Geschichte der Marienantiphon Salve regina”, Archiv für Musikwissenschaft 46/4 (1989) 257–270. DOI: https://doi.org/10.2307/930541. DOI: https://doi.org/10.2307/930541
Google Scholar

Congregatio de Culto Divino et Disciplina Sacramentorum, https://liturgiapapal.org/attachments/article/682/2018_memoria_VirgenMaria_MadredelaIglesia_textos-latinos.pdf (dostęp 12.07.2022).
Google Scholar

Dennery, A., Le chant postgrégorien, Tropes, séquences et prosules (Paris: Librairie Honoré Champion 1987).
Google Scholar

Domański, W., „Hermanus Contractus”, Encyklopedia Muzyczna PWM. Część biograficzna (red. E. Dziębowska; Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1993) „HIJ”, 194.
Google Scholar

Garnczarski, S., „Antyfona «Salve Regina» w polskich przekładach zachowanych w źródłach drukowanych”, Cantare amantis est. Wieloautorska monografia naukowa z okazji 80. urodzin ks. prof. dr. hab. Ireneusza Pawlaka (red. W. Hudek – P. Wiśniewski; Lublin: Polihymnia 2015) 306–327.
Google Scholar

Heinz, A., „Marianischen Antiphonen. I. Liturgisch”, Lexikon für Theologie und Kirche (red. W. Kasper; wyd. 3; Freiburg im Breisgau: Herder 1997) VI, 1357–1359.
Google Scholar

Hiley, D., Chorał Kościoła zachodniego – podręcznik (tłum. M. Kaziński; Kraków: Astraia 2019).
Google Scholar

Hinz, E., Zarys historii muzyki kościelnej (Pelplin: Bernardinum 1987).
Google Scholar

Irtenkauf, W., „Die Evangelientropierung vornehmlich in der Schweiz”, Zeitschrift für Schweizerische Geschichte 51 (1957) 161–172. DOI: http://doi.org/10.5169/seals-128322.
Google Scholar

Irtenkauf, W., „Hymnus. Formstruktur”, Lexikon für Theologie und Kirche (red. J. Höfer – K. Rahner; wyd. 2; Freiburg im Breisgau: Herder 1986) V, 570.
Google Scholar

Jasina, P., „Salve Regina”, Encyklopedia katolicka (red. E. Gigilewicz et al.; Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2012) XVII, 944–945.
Google Scholar

Jonsson, R., „The Liturgical Function of the Tropes”, Research on Tropes (red. G. Iversen; Stockholm: Almqvist & Wiksell International 1981) 99–121.
Google Scholar

Juniper, C., Mariology. III (Milwaukee: Bruce Publishing 1961).
Google Scholar

Lentini, A., „Hymny o Matce Kościoła”, https://christianitas.org/news/hymny-o-matce-kosciola/ (dostęp 12.07.2022).
Google Scholar

Lisecka, M., „Strategie retoryczne w gatunku madrygałowym: Marino – Morsztyn – Monteverdi”, Litteraria Copernicana 2/16 (2015) 77–93. DOI: http://dx.doi.org/10.12775/LC.2015.019. DOI: https://doi.org/10.12775/LC.2015.019
Google Scholar

Michałowska, T., Średniowiecze (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2002).
Google Scholar

Nadolski, B., „Salve Regina”, Leksykon Liturgii (red. B. Nadolski; Poznań: Pallottinum 2006) 1441–1444.
Google Scholar

Nadolski, B., „Tropy”, Leksykon Liturgii (red. B. Nadolski; Poznań: Pallottinum 2006) 1633–1636.
Google Scholar

Pałęcki, W., „Antyfony maryjne na zakończenie Komplety w polskiej edycji Liturgii godzin”, Mirabile laudis canticum. Liturgia godzin: dzieje i teologia (red. H. Sobeczko; Opole: Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego 2008) 363–382.
Google Scholar

Pawlak, P., Muzyka liturgiczna po Soborze Watykańskim II w świetle dokumentów Kościoła (Lublin: Polihymnia 2000).
Google Scholar

Popowska, P., „Liturgia paulińska w świetle rękopisu ms. R659/III-913”, Liturgia w klasztorach paulińskich w Polsce. Źródła i początki (red. R. Pośpiech; Musica Claromontana – Studia 1; Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego UO 2012) 219–294.
Google Scholar

Rasmussen, N.K., „Quelques réflexions sur la théologie des tropes”, Research on Tropes, Proceedings of a symposium organized by the Royal Academy of Literature, History and Antiquities and the Corpus Troporum (red. G. Iversen; Stockholm: Almqvist & Wiksell International 1981) 77–88.
Google Scholar

Reginek, A., „Gratuletur ecclesia laudum – średniowieczny hymn ku czci św. Barbary”, Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 22 (1989) 331–336.
Google Scholar

Reginek, A., „Hymnodia – teologia dźwięku”, Ruch Biblijny i Liturgiczny 55/1 (2002) 31–40. DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.1724. DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.1724
Google Scholar

Robertson, A., „Christian Music”, Twentieth Century Encyclopedia of Catholicism (red. H. Daniel-Rops; New York, NY: Hawthorn Books 1962) XII, 125.
Google Scholar

Stępniak, Z., „Teologiczno-retoryczny kontekst słowa i muzyki w koncercie wokalnym Salve coelestis Pater Franza Tundera (1614–1664) na bas solo, skrzypce i basso continuo”, Seminare. Poszukiwania naukowe 38/3 (2017) 193–207. DOI: http://doi.org/10.21852/sem.2017.3.15. DOI: https://doi.org/10.21852/sem.2017.3.15
Google Scholar

Thompson, A., „Średniowieczne Salve Regina” (tłum. D. Krupińska) https://rytdominikanski.pl/choral-dominikanski-2/sredniowieczne-salve-regina/ (dostęp 07.07.2022).
Google Scholar

Veľbacký, J., „Mariánska antifóna Salve Regina”, Adoramus Te 3 (2008) 12–14.
Google Scholar

Wendlik, K., „Maryja jako Matka miłosierdzia w aspekcie jej «ipsissima verba et facta» oraz źródeł teologicznych z I tysiąclecia”, Łódzkie Studia Teologiczne 24/4 (2015) 99–110.
Google Scholar

Wiśniewski, P., Nieznany kodeks liturgiczno-muzyczny z Muzeum Archidiecezji Łódzkiej. Wstępny opis źródła i edycja melodii (Lublin: Wydawnictwo KUL 2021), e-book: https://repozytorium.kul.pl/handle/20.500.12153/1997.
Google Scholar

Wiśniewski, P., Śpiewy późnośredniowieczne w antyfonarzach płockich z XV/XVI wieku na podstawie responsoriów Matutinum (Lublin: Polihymnia 2010).
Google Scholar

Wiśniewski, P., „Un salterio manoscritto di provenienza olivetana in Polonia”, Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 115 (2021) 511–524. DOI: https://doi.org/10.31743/abmk.12349. DOI: https://doi.org/10.31743/abmk.12349
Google Scholar

Zahradníková, Z., „Antyfony maryjne Antona Aschnera”, Edukacja Muzyczna 9 (2014) 19–33). DOI: https://dx.doi.org/10.16926/em.2014.09.02. DOI: https://doi.org/10.16926/em.2014.09.02
Google Scholar