Szkice z dziejów kształcenia specjalnego. Skala i konsekwencje zbrodniczych ideologii względem niepełnosprawności w XX wieku

Jacek Kulbaka; Mieczysław Dudek

doi:10.21697/fp.2022.1.06

Published: 2022-10-17

Vol. 12 No. 1 (2022)

Outlining the history of special education. The magnitude and outcomes of criminal ideologies towards disabilities in the 20th century

Jacek Kulbaka , Mieczysław Dudek

Pedagogical Forum

Section: Topic

https://doi.org/10.21697/fp.2022.1.06

Abstract

Tekst zawiera informacje związane z genezą, rozwojem i funkcjonowaniem szkolnictwa specjalnego od czasów powstania pierwszych szkół i zakładów specjalnych do I połowy XX w. Zwrócono w nim uwagę na szereg czynników (cywilizacyjnych, metodycznych, organizacyjnych, filozoficznych, pedagogicznych) związanych z rozwojem kształcenia specjalnego. Część druga tekstu stanowi próbę odpowiedzi na pytanie dlaczego i w jaki sposób doszło do powstania i rozwoju zgubnych dla ludzkości (i dla osób z niepełnosprawnościami) idei totalitarnych: nazizmu i komunizmu. Artykuł przygotowano na bazie dostępnych opracowań naukowych (prace zwarte) oraz źródeł drukowanych.

Most read articles by the same author(s)

Jacek Kulbaka, Special Education in Poland between 1918 and 1939: Female Founders of Special Education , Pedagogical Forum: Vol. 9 No. 1 (2019)
Zbigniew Babicki, Mieczysław Dudek, Intercultural education as a way of education for the future. Current problems and challenges in Poland , Pedagogical Forum: Vol. 12 No. 2 (2022): Pedagogika lasu

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Kulbaka, J., & Dudek, M. (2022). Outlining the history of special education. The magnitude and outcomes of criminal ideologies towards disabilities in the 20th century. Pedagogical Forum, 12(1), 71–86. https://doi.org/10.21697/fp.2022.1.06

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

References

Arendt, H. (2014). Korzenie totalitaryzmu. Warszawa: Świat Książki.
Google Scholar

Balcerek, M. (1981). Rozwój wychowania i kształcenia dzieci upośledzonych. Zarys historyczny. Warszawa: WSiP.
Google Scholar

Bauman, Z. (1992). Nowoczesność i zagłada. Warszawa 1992: Wyd. Literackie.
Google Scholar

Benz, W. (2006). Historia, Historia Trzeciej Rzeszy. Warszawa: Wyd. TRIO.
Google Scholar

Białecki W. (2015). Kto ma żyć, kto nie? Szczecin: Wyd. Compassion.
Google Scholar

Bielawski M, (2014)., Higieniści. Z dziejów eugeniki. Wołowiec: Wyd. Czarne.
Google Scholar

Bilikiewicz T., Gallus J. (1962). Psychiatria polska na tle dziejowym. Warszawa: Wyd. PZWL.
Google Scholar

Ciszek M., (2011), Bezpieczeństwo i prawa człowieka w dziedzinie etycznych problemów ludzkiej prokreacji. Studium bioetyczno-prawne. Toruń: Wyd. Dom Wydawniczy Duet.
Google Scholar

Conroy M., (2021). Nazistowska eugenika. Prekursorzy, zastosowanie, następstwa. Katowice: Wyd. Sonia Draga.
Google Scholar

Chyrowicz B., (2002). Bioetyka i ryzyko. Lublin: Wyd. KUL.
Google Scholar

Davies N., (1997). Europe; a history. London: Wyd. Pinlico.
Google Scholar

Drozdowicz, J. (2016). Brunatna edukacja. Nauka, kultura i wychowanie w Trzeciej Rzeszy. „Humaniora. Czasopisma internetowe”, nr 4, s. 54-55.
Google Scholar

Frietzsche, P. (2010). Życie i śmierć w Trzeciej Rzeszy. Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Gawin M. (2003). Rasa i nowoczesność. Historia polskiego ruchu eugenicznego (1880–1952). Warszawa: Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN.
Google Scholar

Georgens, J.D., Deinhardt, H.M. (1861). Pedagogika lecznicza (ortopedagogika) ze szczególnym uwzględnieniem idiotyzmu i zakładów dla idiotów. (niem. Die Heilpaedagogik mit beronderer Berücksichtigung der Idiotie und der Idiotenanstalten). Lipsk: Druck von C.E. Elbert.
Google Scholar

Gilbert, M. (2011). Druga wojna światowa, Poznań: Wyd. Zysk i Spółka.
Google Scholar

Gӧtz A. (2015). Obciążeni. „Eutanazja” w nazistowskich Niemczech, Wołowiec: Wyd. Czarne.
Google Scholar

Grunberger, R. (1987). Historia społeczna III Rzeszy, t. 2. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Grzybowski, R. (2018). Moralność komunistyczna jako konstytutywny składnik osobowości nowego człowieka (homo sovieticus). „Pedagogika”, t. 27, nr 2, s. 325-339. DOI: https://doi.org/10.16926/p.2018.27.60
Google Scholar

Heller, T. (1895). Studien zur Blinden-Psychologie. Lipsk.
Google Scholar

Heller, T. (2019). Grundriss der Heilpӓdagogik. Lipsk. (Reprint Creativ Media Partners: 2019).
Google Scholar

Hellmann, J. (1929/30). Z dziejów organizacji wychowania głuchych. Szkoła Specjalna, 1-2, s. 172.
Google Scholar

Hitler,A. (1992). Mein Kampf. Krosno: Wyd. Scripta Manent.
Google Scholar

Howard, M. (2007). Wojna w dziejach Europy. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Ossolineum.
Google Scholar

Kairow, I. (red.). (1950). Pedagogika. Warszawa: Wyd. Nasza Księgarnia.
Google Scholar

Kalinin, M. (1955). O wychowaniu komunistycznym. Warszawa: Wyd. Książka i Wiedza.
Google Scholar

Kalinowski M. (2005). Resocjalizacja w państwach europejskich i pozaeuropejskich. Warszawa; Wyd. APS. Kariewa M.P. (1955). Prawo i moralność w społeczeństwie socjalistycznym, Warszawa: Wyd. Prawnicze.
Google Scholar

Kalinowski, M. (2005). Resocjalizacja nieletnich w państwach europejskich i pozauropejskich. Warszawa: APS.
Google Scholar

Kalinowski, M., Pełka, M. (2003). Zarys dziejów resocjalizacji nieletnich. Warszawa: APS.
Google Scholar

Katolo A., (2012). Eugenika i eutanazja. Doświadczenia hitlerowskie. Warszawa: Wyd. Fundacja Instytut Globalizacji.
Google Scholar

Kirejczyk, K., Borzyszkowska H. (1981). Upośledzenie umysłowe - pedagogika. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Kowalski M., Kmieciak B., (2016). Bioetyka, Między prawem i bioetyką. Analizy i refleksje, Kraków: Wyd. Impuls.
Google Scholar

Kulbaka, J. (2012). Niepełnosprawni. Z dziejów kształcenia specjalnego. Warszawa: APS.
Google Scholar

Lenin, W. (1955). O młodzieży, Warszawa: Wyd. Iskry.
Google Scholar

Lindsey, B. (1930). Bunt młodzieży, Warszawa: Wyd. Renaissance.
Google Scholar

Madajczyk, Cz. (1970). Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, t.1,2., Warszawa: PWN.
Google Scholar

Mikulski J. (1984). Medycyna hitlerowska w służbie III Rzeszy. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Mogilnicki, A. (1925). Dziecko i przestępstwo. Warszawa: Wyd. M.Arct.
Google Scholar

Mosse G.L., (1972). Kryzys ideologii niemieckiej. Warszawa: Wyd. Czytelnik.
Google Scholar

Musielak M., (2008). Sterylizacja ludzi ze względów eugenicznych w Stanach Zjednoczonych, Niemczech i w Polsce (1899-1945), Poznań; wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar

Nasierowski T. (1992). Świat lekarski w Polsce. Druga poł. XIX w. – I poł. XX w. Idee, postawy, konflikty. Warszawa: Wyd. Okręgowa Izba Lekarska.
Google Scholar

Neugebauer, W. (1983). Eutanazja i przymusowa sterylizacja w Austrii 1938-1945, w: Biuletyn GKBZHwP, Międzynarodowa sesja naukowa 14-17 kwietnia 1983.
Google Scholar

Nurowski, E. (1983). Surdopedagogika polska. Zarys historyczny. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Piątek Z. (2019). Eugenika. Zagrożenie czy nadzieja ludzkości, Toruń: Wyd. UMK.
Google Scholar

Pilichowski, Cz. (1972). Zbrodnie hitlerowskie na dzieciach i młodzieży polskiej, Warszawa: Wyd. Sport i turystyka.
Google Scholar

Pipes, R (2008). Komunizm. Warszawa 2008: Świat Książki.
Google Scholar

Połomski, F. (1977). Rasizm w teorii i praktyce, w: Studia nad faszyzmem i zbrodniami hitlerowskimi, t. 3. Faszyzm teoria i praktyka w Europie 1922-1945.Wrocław: Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Pużyński S., (2015), Dylematy współczesnej psychiatrii. Problemy kliniczne, etniczne, prawne. Warszawa. Wyd. Eneteia.
Google Scholar

Saneja, E. (2005). Heinrich Hanselmann – prekursor niemieckojęzycznych podstaw pedagogiki specjalnej, „Szkoła Specjalna”, t. 66, nr 2., s. 150-152.
Google Scholar

Sterkowicz S. (2007). Nieludzka medycyna. Lekarze w służbie nazizmu. Warszawa: Wyd. Medyk.
Google Scholar

Strümpell, L. (1890). Die Pӓdagogische Pathologie oder die Lehre fon dem Fehlern dr Kinder. Leipzig.
Google Scholar

Ternon, Y., Helman S. (1974). Eksterminacja chorych psychicznie w III Rzeszy. Warszawa: WYD. PZWL.
Google Scholar

Tokarz, W. (1983). Polityka okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich wobec dzieci i młodzieży w latach 19139-1945. Międzynarodowa sesja naukowa14-17 kwietnia 1983. Warszawa: GKBZHwP.
Google Scholar

Tomasik E., (1976). Materiały do dziejów nad społecznie niedostosowanymi. Warszawa: Wyd. WSPS.
Google Scholar