Skuteczność zgody małżeńskiej. Analiza dogmatyczno-prawna małżeństwa in fieri

Łukasz Pawicki

doi:10.21697/im.2024.35.2.01

Opublikowane: 2024-12-12

Tom 35 Nr 2 (2024)

Skuteczność zgody małżeńskiej. Analiza dogmatyczno-prawna małżeństwa in fieri

Łukasz Pawicki

Ius Matrimoniale

Dział: Rozprawy i artykuły

https://doi.org/10.21697/im.2024.35.2.01

Abstrakt

Małżeństwo in fieri jest jedynym z sakramentów Kościoła, który można uznać za akt prawny. Stąd możliwa jest refleksja nad aktem zawarcia małżeństwa z punktu widzenia teorii ogólnej kanonicznego aktu prawnego oraz zastosowanie do małżeństwa tych kategorii i norm, które dotyczą zdolności produktywnej aktu prawnego. Można rozróżnić dwie kategorie nieskuteczności konstytutywnej małżeństwa: małżeństwo nieistniejące (matrimonium inexistens) oraz małżeństwo nieważne (matrimonium nullum), choć istniejące. Ze względu na nierozerwalny charakter małżeństwa, trudno mówić o skuteczności (efficacitas) czy nieskuteczności (inefficacitas) małżeństwa, które miałyby charakter temporalny. Małżeństwo in fieri, tak jak każdy inny akt prawny, można analizować w funkcji elementów jego struktury konstytutywnej i w każdym z tych elementów wyróżnić poziom istotny (ad existentiam) oraz poziom produktywny (ad validitatem). Poziom istotny stanowią te wymogi, które z samej natury małżeństwa – zdefiniowanej przez prawo Boże naturalne i pozytywne – należą do jego esencji (istoty). Na poziom produktywny (ad validitatem) zaś składają się wszystkie wymagania, które nie wynikają ex natura matrimonii, a które prawodawca w sposób wyraźny ustanowił do ważności paktu małżeńskiego (zgodnie z przepisem kan. 10 KPK/83). Rozróżnienie na te dwie kategorie nieskuteczności konstytutywnej, choć nieobecne explicite w obowiązujących normach kodeksowych, determinuje w sposób radykalny wszelką normatywę kanoniczną dotyczącą małżeństwa, szczególnie zaś warunkuje możliwość zewnętrznego zaradzenia jego nieskuteczności, zarówno poprzez dyspensę, jak i poprzez sanację. Artykuł kończy propozycja de lege ferenda odnośnie do takiego sformułowania kan. 1057 § 1 KPK/83, które precyzowałoby wymogi ex natura matrimonii do prawnego zaistnienia małżeństwa (consensus naturaliter sufficiens) oraz warunki ważności małżeństwa (matrimonium validum).

Słowa kluczowe:

małżeństwo in fieri, istnienie, ważność, matrimonium validum/nullum, matrimonium existens/inexistens

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Pawicki, Łukasz. (2024). Skuteczność zgody małżeńskiej. Analiza dogmatyczno-prawna małżeństwa in fieri. Ius Matrimoniale, 35(2), 11–38. https://doi.org/10.21697/im.2024.35.2.01

Cited by / Share

Bibliografia

DE CASTRO Y BRAVO F., El negocio jurídico, Madrid 1985.
Google Scholar

FORNÉS J., El acto jurídico-canónico (sugerencias para una teoría general), Ius canonicum 25 (1985), s. 57-89.
Google Scholar

GIMÉNEZ FERNÁNDEZ M., La institución matrimonial, Madrid 1947.
Google Scholar

HERVADA J., Cuatro lecciones de derecho natural. Parte especial, Pamplona 1989.
Google Scholar

LALAGUNA E., Función de la forma jurídica en el matrimonio canónico, Ius canonicum 1 (1961), s. 215-227.
Google Scholar

MANS PUIGARNAU J.M., Derecho matrimonial canónico, I, Barcelona 1959.
Google Scholar

OTADUY J., Causa del acto jurídico, W: J. OTADUY, A. VIANA, J. SEDANO (red.), Diccionario General de Derecho Canónico, I, Cizur Menor 2012, s. 948-958.
Google Scholar

OTADUY J., Ilicitud, W: J. OTADUY, A. VIANA, J. SEDANO (red.), Diccionario General de Derecho Canónico, IV, Cizur Menor 2012, s. 427-430.
Google Scholar

OTADUY J., Parte general del derecho canónico. Normas, actos, personas, Pamplona 2022, s. 379-500.
Google Scholar

OTADUY J., Quién es persona en el derecho canónico, en IDEM, Fuentes, interpretación, personas, Pamplona 2002, s. 401-423.
Google Scholar

PAWICKI Ł., Existencia, validez y eficacia del acto jurídico canónico, Pamplona 2023.
Google Scholar

PREE H., On juridic acts and liability in canon law, The Jurist 58 (1998), s. 41-83; 479-514.
Google Scholar

ROBLEDA O., De conceptu actus iuridici, Periodica de re morali, canonica, liturgica 51 (1962), s. 413-446.
Google Scholar

ROBLEDA O., La nulidad del acto jurídico, Roma 1964.
Google Scholar

SKONIECZNY P., Kanoniczna koncepcja czynności prawnej. Wprowadzenie dla prawników świeckich, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica 81 (2017), s. 65-81.
Google Scholar

TORRES DULCE M.Á., La subsanación de la nulidad procesal canónica, Excerpta e Dissertationibus in Iure Canonico 6 (1988), s. 519-579.
Google Scholar

VILADRICH P.J., sub kan. 1095, w: INSTYTUT MARTÍN DE AZPILCUETA (red.), Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, edycja polska: P. MAJER (red. nauk.), Warszawa 2023, s. 657-661.
Google Scholar

VILADRICH P.J., sub kan. 1102, w: INSTYTUT MARTÍN DE AZPILCUETA (red.), Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, edycja polska: P. MAJER (red. nauk.), Warszawa 2023, s. 668-669.
Google Scholar