Separacja małżeńska – fikcja nierozerwalności czy szansa trwałości związku?

Elżbieta Szczot

doi:10.21697/im.2021.32.2.03

Opublikowane: 2021-11-22

Tom 32 Nr 2 (2021)

Separacja małżeńska – fikcja nierozerwalności czy szansa trwałości związku?

Elżbieta Szczot

Ius Matrimoniale

Dział: Rozprawy i artykuły

https://doi.org/10.21697/im.2021.32.2.03

Abstrakt

W artykule przedstawiono instytucję separacji w prawie kanonicznym oraz odniesienie do separacji w prawie polskim, w związku z 21. rocznicą uchwalenia w 1999 roku ustawy wprowadzającej separację. Sądy kościelne w Polsce nie orzekają o rozdziale małżonków, a w prawie polskim po roku 1945 zniesiono taką możliwość. Część społeczeństwa polskiego pokładała w separacji nadzieję na ratowanie małżeństwa i ochronę jego trwałości, jednak dane statystyczne ujawniają znikome zainteresowanie przyjętą formą utrzymania związku. Separacja może rozwiązywać konflikt sumienia katolików powstający przy rozwodzie.

Słowa kluczowe:

separacja, rozdział małżonków, rozwód, małżeństwo, Kodeks rodzinny i opiekuńczy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Szczot, E. (2021). Separacja małżeńska – fikcja nierozerwalności czy szansa trwałości związku?. Ius Matrimoniale, 32(2), 49–72. https://doi.org/10.21697/im.2021.32.2.03

Cited by / Share

Bibliografia

Źródła:
Google Scholar

Allgemeines bürgerliches Gesetzbuch für die gesammten deutschen Erbländer der Oeste reichischen Monarchie, StF: JGS Nr. 946/1811, w: https://www.ris.bka.gv.at/GeltendeFassung.wxe?Abfrage=Bundesnormen&Gesetzesnummer=10001622 [dostęp: 15.06.2021].
Google Scholar

Baron A., Pietras H. (red.), Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst łaciński i polski, t. IV: Lateran, Trydent, Watykan I (1511-1870), Kraków 2004.
Google Scholar

Bundesamt für Statistik, Taschenstatistik der Schweiz 2021, w: https://www.bfs.admin.ch/bfs/de/home/statistiken/kataloge-datenbanken/publikationen.assetdetail.15864447.html [dostęp: 09.06.2021].
Google Scholar

Catechismus Catholicae Ecclesiae, Liberia Editrice Vaticana 1997; tekst polski: Katechizm Kościoła Katolickiego, Pallottinum, Poznań1992².
Google Scholar

Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, 25.01.1983, AAS 75 (1983) pars II, s. 1-317; tekst polski: Kodeks prawa kanonicznego, przekład zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu Polski, Poznań 1984.
Google Scholar

Codex Iuris Canonici Pii X Pontificis Maximi iussu digestus Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus, 27.05.1917, AAS 09 (1917), pars II, s. 1-594.
Google Scholar

Commissione Famiglia della Conferenza Episcopale dell’Emilia Romagna, Atti del Convegno La comunità cristiana e la pastorale per separate e divorziati. Proposte ed indicazioni opertative per l’evangelizzazione e l’accompagnamento spirituale, 27.03.2010, Seminario Diocesano di Cesena, w: http://www.noifamiglia.it/wp-content/uploads/2018/10/2010-ATTI-CONVEGNO-INTERDIOCESANO-SEPARATI-DIVORZIATI.pdf [dostęp: 7.05.2021].
Google Scholar

Concilium Tridentinum, sess. XXIV, Canones super reformatione circa matrimonium, c. I Tametsi, 11.11.1563; tekst polski: Kanony o reformie małżeństwa, w: A. Baron, H. Pietras (red.), Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst łaciński i polski, t. IV: Lateran, Trydent, Watykan I (1511-1870), Kraków 2004.
Google Scholar

Das Bundesministerium der Justiz und für Verbraucherschut und das Bundesamt für Justiz, Bürgerliches Gesetzbuch, w: https://www.gesetze-im-internet.de/bgb/ [dostęp: 12.06.2021].
Google Scholar

Dekret z dnia 25 września 1945 r. Prawo małżeńskie. Dz.U. 1945 r. Nr 48 poz. 270.
Google Scholar

Gesetz zur Vereinheitlichung des Rechts der Eheschließung und der Ehescheidung im Lande Österreich und im übrigen Reichsgebiet. Vom 6. Juli 1938. StF: dRGBl. I S 807/1938 (GBlÖ Nr. 244/1938), Bundesrecht konsolidiert: Gesamte Rechtsvorschrift für Ehegesetz, Fassung vom 14.06.2021, w: https://www.ris.bka.gv.at/GeltendeFassung.wxe?Abfrage=Bundesnormen&Gesetzesnummer=10001871 [dostęp:14.06.2021].
Google Scholar

Gesetz zur Vereinheitlichung des Rechts der Eheschließung und der Ehescheidung im Lande Österreich und im übrigen Reichsgebiet. Vom 6. Juli 1938, w: https://www.ris.bka.gv.at/GeltendeFassung.wxe?Abfrage=Bundesnormen&Gesetzesnummer=10001871 [dostęp: 3.06.2021].
Google Scholar

Orzeczenie SN z dnia 25 kwietnia 1921 r. (574/1920 - Orzeczenie Sądu Najwyższego), Opublikowano: OSN(C) 1921/1/38, w: https://sip.lex.pl/orzeczenia-i-pisma-urzedowe/orzeczenia-sadow/574-1920-orzeczenie-sadu-najwyzszego-521030121 [dostęp: 2.06.2021].
Google Scholar

Powszechny austriacki Kodeks Cywilny z uzupełniającymi ustawami i rozporządzeniami objaśniony orzeczeniami Sądu Najwyższego przez prof. dra St. Wróblewskiego, cz. 1, (§§ 1-937), Kraków-Leon Frommer, 1914.
Google Scholar

Schweizerisches Zivilgesetzbuch (ZGB) z 10. grudnia 1907, stan prawny na 1. stycznia 2021 r., w: https://www.fedlex.admin.ch/eli/cc/24/233_245_233/de [dostęp: 2.06.2021].
Google Scholar

Ustawa Kodeks rodzinny i opiekuńczy, 25 lutego 1964, tekst jedn. Dz.U. 2020 r. poz. 1359.
Google Scholar

Ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw Dz.U. 2004 r. Nr 162 poz. 169.
Google Scholar

Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, tekst jedn. Dz.U. 2019 r. poz. 1460 z późn. zm.
Google Scholar

Ustawa z dnia 18 lipca 1974 r. o funduszu alimentacyjnym, Dz.U. 1974 r. Nr 27 poz. 157, Obowiązuje do 30 kwietnia 2004 r. (Dz.U. 2003 r. Nr 228 poz. 2255);
Google Scholar

Ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o zmianie ustaw Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Kodeks cywilny, Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw Dz.U. 1999 r. Nr 52 poz. 532.
Google Scholar

Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, Dz.U. 2003 r. Nr 228 poz. 2255.
Google Scholar

Wydział Statystycznej Informacji Zarządczej, Statystyka sądowa. Sprawy cywilne o rozwód, separację oraz alimenty w latach 2013-2019, Warszawa 2019, w: https://isws.ms.gov.pl/pl/baza-statystyczna/publikacje/ [dostęp: 25.05.2021].
Google Scholar

Źródło INFOR, Więcej rozwodów w pandemii? Nie w Polsce, w: https://www.infor.pl/prawo/rozwody/sprawa-rozwodowa/5258052,Wiecej-rozwodow-w-pandemii-Nie-w-Polsce.html [dostęp: 12.06.2021].
Google Scholar

Literatura:
Google Scholar

Adamczyk A., Adamczyk M., Recepcja szwajcarskiego Kodeksu w Turcji. Rewolucja czy kontynuacja?, Roczniki Nauk Prawnych t. XVI (2006) nr 2, s. 163-178.
Google Scholar

Aleksandrowicz M., Rodzina w systemie prawnym Szwajcarii. Kilka uwag o historii i rozwiązaniach współczesnych, Białostockie Studia Prawnicze 22 (2017), nr 3, s. 121-131, w: http://bsp.uwb.edu.pl/wp-content/uploads/2018/02/22-3-10.pdf [dostęp: 14.06.2021].
Google Scholar

Beal J.P., Article 2: Separation with the bond remaining [cc. 1151-1155], w: NCCCL, s. 1378.
Google Scholar

Beal J.P., Coriden J.A. (red.), New Commentary on the Code of Canon Law commisioned by The Canon Law Society of America, New York 2000.
Google Scholar

Biskupski S., Prawo małżeńskie Kościoła Rzymskokatolickiego, t. I, Warszawa 1956.
Google Scholar

Dulina F., Niektoré výsledky výskumu odlúčenia manželov pri trvaní manželského zväzku na území bývalej Bratislavsko-trnavskej arcidiecézy v rokoch 1998 – 2007, w: http://studiaaloisiana.tftu.sk/wp-content/uploads/2013/03/Niektoré-výsledky-výskumu-odlúčenia-manželov.pdf [dostęp: 12.06.2021].
Google Scholar

Dworas-Kulik J., Moriak-Protopopowa K., Projekt Lutostańskiego a bolszewickie regulacje prawne dotyczące prawa małżeńskiego okresu międzywojennego, Kościół i Prawo 9 (22) 2020, nr 1, s. 193-206.
Google Scholar

Dzierżon G., Separacja stała podczas trwania węzła małżeńskiego, Ius Matrimoniale 5 (11) 2000, s. 151-168.
Google Scholar

Fastyn A., Problem powstania i charakteru prawa małżeńskiego z 1936 roku, Czasopismo Prawno-Historyczne, t. LXIV (2012), z. 2, s. 193-209.
Google Scholar

Góralski W., Separacja podczas trwania węzła w: P. Hemperek, W. Góralski, F. Przytuła, J. Bakalarz (red.), Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. III, Lublin 1984, s. 213-356.
Google Scholar

Haak H., Haak-Trzuskawska A., Rozwód i separacja. Komentarz do art. 55-61(6) KRO i związanych z nimi regulacji KPC, Warszawa 2020.
Google Scholar

Halberda J., Zniesienie separacji, Rejent nr 2 (154) luty 2004 r., w: https://www.researchgate.net/publication/338698045_Zniesienie_separacji_Termination_of_separation [dostęp: 25.05.2021].
Google Scholar

Hess A., Państwo a Kościół. Doświadczenia austriackie, Kraków 2003.
Google Scholar

Holewińska-Łapińska E., Orzecznictwo w sprawach o zniesienie separacji, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Sekcja Prawa Rodzinnego, Warszawa 2016, w: https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2018/08/IWS_Holewi%C5%84ska-%C5%81api%C5%84ska-E._Zniesienie-separacji.pdf [dostęp: 20.05.2021].
Google Scholar

Holewińska-Łapińska E., Separacja: nadzieja i rzeczywistość, Prawo Kanoniczne 52 (2009) nr 3-4, s. 263-283.
Google Scholar

Jędrejek G., Separacja w projekcie Prawa małżeńskiego z 1929 roku, Studia z Prawa Wyznaniowego (2001), t. II, s. 57-65.
Google Scholar

Jugis, P.J., Chapter II. Casaes of separation of spouses [cc. 1692-1696], w: J.P. Beal, J.A. Coriden (red.), New Commentary on the Code of Canon Law, New York 2000.
Google Scholar

Kałużny T., Nierozerwalność małżeństwa w Kościele Prawosławnym, Sympozjum 1 (19) 2010, s. 41-60.
Google Scholar

Kasprzyk P., Separacja w świetle znowelizowanego kodeksu prawa rodzinnego i opiekuńczego, Roczniki Nauk Prawnych, t. X (2000), z. 1, s. 209-230.
Google Scholar

Krajczyński J., Swoboda wyboru formy zawarcia małżeństwa w Polsce, Ius Matrimoniale 16 (22) 2011, s. 143-15.
Google Scholar

Lüdicke K., Münsterischer Kommentar zum Codex Iuris Canonici unter besonderer Berücksichtigung der Rechtlage in Deutschland, Ősterreich und die Schweiz, t. III, Hg. von K. Lüdicke, Ludgerus Verlag, Essen 1996 oraz Ludgerus Verlag, Essen 2000.
Google Scholar

Orzechowska A., Przesłanki separacyjne na gruncie Powszechnego Austriackiego Kodeksu Cywilnego z 1811 roku na terenie byłego zaboru austriackiego w Polsce w okresie międzywojennym, w: http://iusetadministratio.eu/wp-content/Zeszyty_naukowe/2018/2_2018/2_2018_3_Orzechowska.pdf [dostęp: 30.05.2021].
Google Scholar

Pawluk T., Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II. Prawo małżeńskie, t. III, Olsztyn 1996.
Google Scholar

Pietrzykowski J., w: K. Pietrzykowski, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, art. 61¹, 6. wydanie, Warszawa 2020.
Google Scholar

Sójka-Zielińska K., Stulecie Kodeksu cywilnego szwajcarskiego, Czasopismo Prawno-Historyczne, t. LXIV (2012), z. 2, s. 27-59.
Google Scholar

Stojanowska W., Dobro dziecka w aspekcie sprawowanej nad nim władzy rodzicielskiej, Studia nad Rodziną 4/1 (6) 2000, s. 55-65.
Google Scholar

Szczot E., Ochrona rodziny w prawie Kościoła łacińskiego, Lublin 2011.
Google Scholar

Zarzycki Z., Czy potrzebna jest zmiana prawa o zniesienie separacji?, w: P. Kasprzyk (red.), Prawo rodzinne w Polsce i w Europie. Zagadnienia wybrane, Lublin, 2005, s. 487-502.
Google Scholar

Zarzycki Z., Zarys instytucji separacji małżeńskiej na ziemiach polskich od 1918 do 2000 r., w: A. Lityński, M. Mikołajczyk (red.), Przez tysiąclecia: państwo - prawo - jednostka: materiały ogólnopolskiej konferencji historyków prawa, Ustroń, 17-20 września 2000 r., t. II, Katowice 2001, s. 93-108.
Google Scholar

Elżbieta Szczot

https://orcid.org/0000-0002-8360-4250

Afiliacja:

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II Polska

Biogram

Elżbieta Szczot – doktor habilitowany nauk prawnych, w dyscyplinie prawa kanonicznego, kierownik Katedry Nauk o Polityce na WPPKiA KUL w latach 2011-2017, pracownik Katedry Prawa Kanonizacyjnego i Sakramentów Świętych WPPKiA KUL, profesor nadzwyczajny KUL.