Aktywność senatorów z województwa rawskiego na sejmach doby Wazów (1587-1668)

Marcin Broniarczyk

doi:10.21697/sc.2020.27.w.sp.5

Opublikowane: 2020-05-14

Tom 27

Aktywność senatorów z województwa rawskiego na sejmach doby Wazów (1587-1668)

Marcin Broniarczyk

Saeculum Christianum

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2020.27.w.sp.5

Abstrakt

W artykule omówiona została aktywność senatorów z województwa rawskiego na sejmach za panowania trzech kolejnych Wazów (1587-1668). Zaprezentowano sylwetki kilku najbardziej aktywnych senatorów prezentując ich życiorysy polityczne. Przedstawiono w skrócie przebieg ich kariery urzędniczej i źródła awansu senatorskiego. Skupiono się głównie na uczestnictwie w sejmach i różnych formach aktywności parlamentarnej takich jak: udział w obradach, zabieranie głosu podczas wotów senatorskich, a także uczestnictwo w różnego rodzaju komisjach i deputacjach, do których byli wyznaczani na sejmach. W załączonej tabeli zestawiono wszystkich senatorów z omawianego okresu według hierarchii urzędów i w porządku chronologicznym odnotowując ich obecność na poszczególnych sejmach.

Słowa kluczowe:

senat, Wazowie, województwo rawskie, wojewoda, kasztelan

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Broniarczyk, M. (2020). Aktywność senatorów z województwa rawskiego na sejmach doby Wazów (1587-1668). Saeculum Christianum, 27, 65–82. https://doi.org/10.21697/sc.2020.27.w.sp.5

Cited by / Share

Bibliografia

Źródła archiwalne:

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie:

Metryka Koronna ks. 140, 155, 169, 172, 176, 178.

Riksarkivet Extranea IX Polen, vol. 109 (mikrofilm).

Archiwum Państwowe w Gdańsku (dalej: AP Gdańsk), Recesy stanów zachodniopruskich, sygn. 300/29/111, 112, 115.

Biblioteka Jagiellońska w Krakowie rkps. 49, 102.

Biblioteka Muzeum Narodowego im. Czartoryskich w Krakowie rkps. 309, 373.

Biblioteka Narodowa w Warszawie:
Biblioteka Ordynacji Zamoyskich rkps. 855, 858.

Biblioteka Polskiej Akademii Nauk w Kórniku rkps. 289, 991, 1829.

Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu rkps. 1926/II, 5561/II.

Źródła drukowane:
Akta do dziejów Polski na morzu, t. 7: 1632-1648, cz. 1, wyd. W. Czapliński, teksty niemieckie opracował językowo B. Janik, Gdańsk 1951.

Akta sejmikowe województwa lubelskiego 1572-1632, oprac. H. Gmiterek, Lublin 2016.

Diariusze sejmu koronacyjnego Zygmunta III Wazy 1587/1588 roku, oprac. I. Kaniewska, Kraków 2016.

Kobierzycki S., Historia Władysława królewicza polskiego i szwedzkiego, wyd. J. Byliński, W. Kaczorowski, tłum. M. Krajewski, Wrocław 2005.

Lauda ziemi rawskiej i województwa rawskiego 1583-1793, oprac. M. Bąk, M. Borkowski, K. Chłapowski, A. Haratym, T. Płóciennik, Ł. Przybyłek, E. Walczuk, red. M. Nagielski, Warszawa 2017.

Oświęcim S., Diariusz 1643-1651, wyd. W. Czermak, Kraków 1907.

Pasek J. Ch., Pamiętniki, red. S. Sierpowski, wstęp I. Kraszewski, przyp. W. Czapliński, Wrocław 2010.

Radziwiłł A. S., Pamiętnik o dziejach w Polsce, tłum. i oprac. A. Przyboś, R. Żelewski, Warszawa 1980.

Sobieski J., Diariusz sejmu koronacyjnego w Krakowie w 1633 roku, oprac. W. Kaczorowski, J. Dorobisz, Z. Szczerbik, Opole 2008.

Volumina Constitutionum, t. 3: 1611-1640, vol. 2: 1627-1640, do druku przygotowali S. Grodziski, M. Kwiecień, A. Karabowicz, przedm. W. Uruszczak, Warszawa 2013.

Volumina Legum, wyd. J. Ohryzko, Petersburg 1859, t. 3.

Opracowania:
Anuszczyk P., Rody rawskie. Lipscy na Lipiu i Krzemienicy herbu Łada, „Notatnik Rawski”, 2006, nr 10, s. 21-31.
Broniarczyk M., Kasztelanowie rawscy doby Wazów (1587-1668), [w druku].

Broniarczyk M., Kasztelanowie mniejsi z Wielkopolski, Kujaw i Mazowsza w czasach Władysława IV, praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. dr. hab. Edwarda Opalińskiego, Warszawa 2015, maszynopis w Bibliotece IH PAN w Warszawie.

Broniarczyk M., Kilka uwag o edukacji rawskiej elity politycznej w XVII w. na przykładzie Lipskich h. Łada, w: Najjaśniejsza Rzeczypospolita. Studia ofiarowane Profesorowi Andrzejowi Stroynowskiemu, red. M. Durbas, Częstochowa 2019, s. 599-607.

Broniarczyk M., Wykształcenie świeckich senatorów w Koronie za Władysława IV, „Kwartalnik Historyczny”, 109/2012, nr 2, s. 251-303.

Choińska-Mika J., Dzięgielewski J., Plichta Konstanty h. Półkozic, w: Polski Słownik Biograficzny (dalej: PSB), t. 26, Kraków-Wrocław 1981, s. 736-737.
Choińska-Mika J., Sejmiki mazowieckie w dobie Wazów, Warszawa 1998.

Dąbrowski J. S., Senat koronny. Stan sejmujący w czasach Jana Kazimierza, Kraków 2000.

Dzięgielewski J., Izba poselska w systemie władzy w Rzeczypospolitej w czasach Władysława IV, Warszawa 1992.

Dzięgielewski J., Życie polityczne na Mazowszu od schyłku XV do połowy XVII wieku, w: Dzieje Mazowsza lata 1527-1794, t. 2, red. J. Tyszkiewicz, Pułtusk 2015, s. 29-113.

Hołdys S., Praktyka parlamentarna za panowania Władysława IV Wazy, Wrocław 1991.

Kaczorowski W., Dydyński P., Reprezentacja Mazowsza i Podlasia wśród elektorów Władysława IV Wazy, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego”, 9/2006, s. 273-303.

Kaczorowski W., Sejmy konwokacyjny i elekcyjny w okresie bezkrólewia 1632 r., Opole 1986.

Kersten A., Hieronim Radziejowski. Studium władzy i opozycji, Warszawa 1988.

Kępa D., Genealogiczne uzupełnienie rodu Lipskich herbu Łada, „Notatnik Rawski”, 2008, nr 11/12, s. 5-14.

Kieniewicz L., Senat za Stefana Batorego, Warszawa 2000.

Kłaczewski W., Radziejowski Stanisław z Radziejowic h. Junosza (ok. 1575-1637), w: PSB, t. 30, Wrocław 1987, s. 79-81.

Kobierecki M., Aktywność parlamentarzystów rawskich na sejmach za panowania Wazów 1587-1668, „Przegląd Nauk Historycznych”, 5/2006, nr 1(9), s. 75-107.

Kołodziej R., Pierwszy sejm z 1637 roku, Toruń 2004.

Korytko A., „Na których opiera się Rzeczpospolita”. Senatorowie koronni za Władysława IV Wazy, Olsztyn 2015.

Kwiecień E., Kupisz D., Deputaci Trybunału Skarbowego Koronnego, w: Trybunał Skarbowy Koronny w Radomiu 1613-1763, red. D. Kupisz, Radom 2013, s. 79-94.

Lepszy K., Gostomski Stanisław z Leżenic, w: PSB, t. 8, Wrocław 1959-1960, s. 367-369.

Mazek R., Parysów – dobra ziemskie na południowo-wschodnim Mazowszu w XVI-XIX w., Lublin 2015.

Moniuszko A., Mazowieckie sądy ziemskie (1588-1648). Organizacja – funkcjonowanie – postępowanie, Warszawa 2013.

Ochmann S., Sejm koronacyjny Jana Kazimierza w 1649 r., Wrocław 1985.

Ochmann-Staniszewska S., Staniszewski Z., Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana Kazimierza Wazy. Prawo – doktryna – praktyka, Wrocław 2000.
Opaliński E., Wołuccy w służbie Rzeczypospolitej i Kościoła, w: „Gorliwość o dom Twój pożera mnie” (Ps 69,10) – kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i kolegium jezuickie w Rawie Mazowieckiej – powstanie i rozwój. Materiały z sesji naukowej – Rawa Mazowiecka 1 czerwca 2019 r., red. M. Broniarczyk, „Notatnik Rawski”, 20/2019, s. 17-28.

Opaliński E., Zjazd rokoszowy warszawski w październiku 1607 r., „Kwartalnik Historyczny”, 121/2014, nr 3, s. 521-539.

Paradowski P., W obliczu „nagłych potrzeb” Rzeczypospolitej. Sejmy ekstraordynaryjne za panowania Władysława IV Wazy, Toruń 2005.

Seredyka J., Rzeczpospolita w ostatnich latach panowania Zygmunta III. Zarys wewnętrznych dziejów politycznych (1629-1632), Opole 1978.

Seredyka J., Senatorowie Rzeczypospolitej na sejmach Zygmunta III Wazy (1587-1632), w: idem, Rozprawy z dziejów XVI i XVII wieku, Poznań 2003, s. 155-237.

Wierzbicki L. A., Senatorowie koronni na sejmach Rzeczypospolitej w XVII wieku, Warszawa 2017.

Wiśniewski J., Lipski Kasper Zygmunt (ok. 1591-ok. 1656), w: PSB, t. 16, Wrocław 1972, s. 436-437.

Wojtyska H. D., Kolegium jezuickie – pierwsza szkoła średnia w Rawie (1620-1773), w: Siedem wieków szkolnictwa w Rawie Mazowieckiej, red. E. Walczuk, Łódź 2010, s. 29-60.

Wroniszewski Ł., Elity szlacheckie na sejmie – frekwencja senatorska na sejmach Stefana Batorego (1576-1586), w: Społeczeństwo staropolskie. Seria nowa, t. 5: Społeczeństwo a elity, Warszawa 2018, s. 37-86. Google Scholar