„Już z Białegostoku wkrótce Wersal mają robić”. Europejskie aspiracje dworu Katarzyny Barbary z Radziwiłłów Branickiej (zm. 1730)

Anna Penkała-Jastrzębska

doi:10.21697/sc.2023.30.1.10

Published: 2023-11-06

Vol. 30 No. 1 (2023)

“They are about to make Versailles out of Białystok”. European aspirations of the court of Katarzyna Barbara Branicka née Radziwiłł (d. 1730)

Anna Penkała-Jastrzębska

Saeculum Christianum. Historical Writings

Section: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2023.30.1.10

Abstract

This is the first attempt to examine the activity of Katarzyna Barbara Branicka née Radziwiłł and her influence on the private court in Białystok. The reconstruction of the residence was one of the first and, at the same time, the most important projects undertaken by the spouses. The idea of the reconstruction corresponded with the European aspirations of the magnate couple. The article draws on the preserved extensive correspondence of Katarzyna Barbara, supplemented by the letters of her husband, Jan Klemens and mother, Anna Katarzyna Radziwiłł née Sanguszko. The scale of the work carried out and the funds allocated for the extension of the residence brought the intended effect - the residence in Białystok became one of the most beautiful from the eighteenth-century Polish-Lithuanian Commonwealth.

Keywords:

Court, Białystok, 18th century

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Penkała-Jastrzębska, A. (2023). “They are about to make Versailles out of Białystok”. European aspirations of the court of Katarzyna Barbara Branicka née Radziwiłł (d. 1730). Saeculum Christianum. Historical Writings, 30(1), 136–153. https://doi.org/10.21697/sc.2023.30.1.10

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Karol Stanisław Radziwiłł, Diariusz peregrynacji europejskiej (1684-1687), wstęp i oprac. Adam Kucharski, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2011.
Google Scholar

rocznica ponowienia praw miejskich Białegostoku. Katalog wystawy, oprac. E. Zalewska, Białystok 2009.
Google Scholar

Bania Z., „Kazać porobić, byle były jak najmodniejsze”. Relacje między inwestorem a budowniczym w polskiej architekturze nowożytnej, w: Studia nad sztuką renesansu i baroku, t. 6, red. J. Lileyko, I. Rolska-Boruch, Lublin 2005, s. 21-28.
Google Scholar

Dziubecki T., Programy symboliczne i funkcje ceremonialne rezydencji magnackich. Puławy – Białystok – Radzyń Podlaski – Lubartów w latach 1730-1760, Warszawa 2010.
Google Scholar

Glinka J., Choroszcz, letnia rezydencja hetmańska w XVIII stuleciu, „Biuletyn Historii Sztuki”, 6/1938, s. 177-200
Google Scholar

Glinka J., Prace Jana Zygmunta Deybla w ramach mecenatu J. K. Branickiego, ,,Biuletyn Historii Sztuki”, 23/1961, nr 4, s. 385-390.
Google Scholar

Karkucińska W., Anna z Sanguszków Radziwiłłowa (1676-1747). Działalność gospodarcza i mecenat, Warszawa 2000
Google Scholar

Katalog Tek Glinki. Część 1 – katalog osobowy, oprac. T. Zielińska, Warszawa 1969.
Google Scholar

Kicińska U., Umowa dożywocia jako przykład regulacji majątkowej małżonków w dawnej Polsce, „Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego”, 5/2013 (2014), s. 266-283.
Google Scholar

Kolendo-Korczakowa K., Działalność ekonomiczna Anny z Sanguszków Radziwiłłowej – manufaktury harfciarskie w świetle nowych znalezisk, w: Dwory magnackie w XVIII wieku. Rola i znaczenie kulturowe, red. T. Kostkiewiczowa, A. Roćko, Warszawa 2005, s. 193-202.
Google Scholar

Konopczyński W., Branicki Jan Klemens, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 404.
Google Scholar

Kowecka E., Dwór „najrządniejszego w Polszcze magnata”, Warszawa 1991.
Google Scholar

Kuras K., Kulinarne fascynacje i francuscy kucharze w kręgu korespondencyjnym Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, w: Kobiece kręgi korespondencyjne XVII-XIX wieku, red. B. Popiołek, U. Kicińska, A. Słaby, Warszawa–Bellerive-sur-Allier 2016, s. 57-66.
Google Scholar

Łopatecki K., Intercyza zawarta między Janem Klemensem Branickim a Katarzyną Barbarą Radziwiłłówną jako przykład realizacji strategii rodzinnych magnaterii (1720 r.), „Przeszłość Demograficzna Polski”, 38/2016, nr 3, s. 31-54. DOI: https://doi.org/10.18276/pdp.2016.3.38-02
Google Scholar

Nabielak L., Jan Klemens Branicki. Ustęp z dziejów Polski XVIII wieku, Lwów 1864
Google Scholar

Nagielski M., Jan Klemens Branicki. Poczet Hetmanów Rzeczypospolitej, Hetmani Koronni, Warszawa 2005, s. 337-355.
Google Scholar

Nekanda-Trepka E., Smoktunowicz M., Badania architektoniczne Pałacu Błękitnego w Warszawie „Ochrona Zabytków”, 51/1998, nr 2 (201), s. 100-115.
Google Scholar

Nieciecki J., „Polski Wersal” – Białystok Jana Klemensa Branickiego, „Biuletyn Historii Sztuki”, 2001, nr 1-4, d. 295-314.
Google Scholar

Nieciecki J., Apoteoza Augusta II w białostockim pałacu Jana Klemensa Branickiego, „Roczniki Humanistyczne”, 47/1999, z. 4, s. 213-229.
Google Scholar

Nieciecki J., Opowieści o Polskim Wersalu, „Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego”, 5/1999, s. 53-58.
Google Scholar

Nieciecki J., Plan rezydencji białostockiej w czasach Jana Klemensa Branickiego, „Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego”, 7/2001, s. 48-59.
Google Scholar

Niemira K., Art Patronage or Consumption of Luxury Goods? Polish Magnates and Parisian Luxury Goods in the 18th Century, w: Artistic Patronage in Central Europe: From Private Foundations to State Art., red. J. Adamski, Warszawa 2021, s. 211-222.
Google Scholar

Niemira K., Honor bez egzageracji. Magnackie zakupy i świat rzeczy paryskich w XVIII wieku, Warszawa 2022.
Google Scholar

Oleńska A., Jan Klemens Branicki. Sarmata nowoczesny. Kreowanie wizerunku poprzez sztukę, Warszawa 2011.
Google Scholar

Penkała A., Panieńskie ochędóstwo. Kwestie posagowe i wienne w małżeństwach szlachty województwa krakowskiego w czasach saskich, Kraków 2016.
Google Scholar

Penkała-Jastrzębska A., „Za cudzoziemca iść…”. Migracje a polityka małżeńska szlachty państwa polsko-litewskiego, Kraków 2021.
Google Scholar

Penkała-Jastrzębska A., Mit srebrnej łyżeczki? Przedmioty prestiżowe w szlacheckich inwentarzach majątkowych z ksiąg grodzkich województwa krakowskiego w czasach saskich, „Kwartalnik Historyczny”, 127/2020, nr 1, s. 33-62. DOI: https://doi.org/10.12775/KH.2020.127.1.02
Google Scholar

Penkała-Jastrzębska A., Świat kultury materialnej na magnackim dworze na przykładzie rejestrów majątkowych Anny Katarzyny z Sanguszków Radziwiłłowej z lat 1738-1741, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 69/2021, s. 101-120. DOI: https://doi.org/10.23858/KHKM69.2021.1.006
Google Scholar

Pietrzak J., Pomiędzy idealizmem a pragmatyzmem – postać Katarzyny z. Sobieskich Radziwiłłowej w kręgu rodzinnej pamięci, „Słupskie Studia Historyczne”, 18/2012, s. 85-100.
Google Scholar

Popiołek B., Rytuały codzienności: świat szlacheckiego dworu w osiemnastowiecznej Rzeczypospolitej, Warszawa 2022.
Google Scholar

Popiołek B., Kobiecy świat w czasach Augusta II. Studia nad mentalnością kobiet z kręgów szlacheckich, Kraków 2018 DOI: https://doi.org/10.24917/9788380841147
Google Scholar

Rachuba A., Radziwiłł Karol Stanisław h. Trąby, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 30, Kraków–Wrocław 1935, s. 242.
Google Scholar

Syta K., Dokumentacja gospodarczo-finansowa w administracji latyfundium Branickich h. Gryf w XVIII w. – kilka uwag na marginesie procesu aktotwórczego, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, 15/2018, nr 3, s. 23-34.
Google Scholar

Szerszeń M., Radziwiłłowie nad Sekwaną i Tamizą. Karol Stanisław Radziwiłł i Michał Kazimierz Rybeńko − spojrzenie ojca i syna, w: Anglosasi, Francuzi i Polacy − wzajemny wizerunek dawniej i dziś, red. P. Guzowski, M. Kamecka, Białystok 2005, s. 87-99.
Google Scholar

Sztachelska-Kokoczka A., Wojskowi oficjaliści w służbie Jana Klemensa Branickiego, „Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska”, 9/1995, s. 67-77.
Google Scholar

Sztachelska-Kokoczka A., Magnackie dobra Jana Klemensa Branickiego, Białystok 2006.
Google Scholar

Szylar A., Wzorce wychowania do życia w rodzinie przekazywane dziewczętom w szkołach klasztornych (XVII-XIX w.), „Biuletyn Historii Wychowania”, 30/2013, s. 25-41. DOI: https://doi.org/10.14746/bhw.2013.30.2
Google Scholar

Wróbel W., Opieka patronacka rodów Paców i Branickich nad klasztorem dominikanów w Choroszczy, w: Parafia rzymskokatolicka w Choroszczy. 550 lat. Księga jubileuszowa, red. ks. T. Kasabuła, ks. A. Szot, Białystok 2009, s. 123-134.
Google Scholar

Wydziałkowska P., Choroby epidemiczne wśród Radziwiłłów w XVIII wieku. Egzemplifikacja zagadnienia na podstawie źródeł ego-dokumentalnych – wstęp do badań, „Acta Uroboroi – w kręgu epidemii”, 2019, s. 49-64.
Google Scholar

Zaborowska M., Edukacja artystyczna w dobrach bialskich Anny z Sanguszków Radziwiłłowej, „Ogrody Nauk i Sztuk”, 6/2016, s. 227-237.
Google Scholar

Zielińska T, Kosztowności jako składnik wyposażenia kobiet w XVII i XVIII w., w: Miasto – region – społeczeństwo. Studia ofiarowane Profesorowi Andrzejowi Wyrobiszowi w sześćdziesiątą rocznicę Jego urodzin, red. E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Białystok 1992, s. 295-303.
Google Scholar

Żołądź-Strzelczyk D., „Jak rządzić mają rodzice córki swe”. Poglądy na wychowanie kobiet w XVI-XVIII w., w: Rola i miejsce kobiet w edukacji i kulturze polskiej, red. W. Jamrożek, D. Żołądź-Strzelczyk, t. 1, Poznań 1998, s. 53-63.
Google Scholar

Anna Penkała-Jastrzębska

https://orcid.org/0000-0001-6386-8139

Affiliation:

Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej, Kraków Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Dr hab. Anna Penkała-Jastrzębska, stypendystka Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej [START (2018)], a także Stypendium Rządu Francuskiego, Stypendium Instytutu Herdera w Marburgu. Od 2022 roku wykonawca w grancie NCN pt. „Kobiecy dwór szlachecki w Rzeczypospolitej w czasach saskich. Struktura, ludzie, kultura, funkcje”.