Godność osoby, zasady autonomii i solidarności w kontekście stanu epidemii

Jacek Meller

doi:10.26142/stgd-2024-009

Opublikowane: 20-12-2024

Tom 54 (2024)

Godność osoby, zasady autonomii i solidarności w kontekście stanu epidemii

Jacek Meller

Studia Gdańskie

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.26142/stgd-2024-009

Abstrakt

Życie i zdrowie jako dobra fundamentalne są ważnym przedmiotem troski każdego człowieka. Powinien on cieszyć się w tym pomocą ze strony społeczności, w której żyje. Jeśli fundamentem życia społecznego jest zasada personalistyczna, uznanie pierwszeństwa godności osoby wśród innych wartości, budowane jest ono według reguł pomocniczości i solidarności. Zadaniem instytucji ochrony zdrowia jest stworzenie takich warunków, w których dostępne będą możliwie bezpieczne i skuteczne metody terapii i prewencji, a jednostka w sposób świadomy będzie mogła wybrać to, co w największym stopniu realizuje jej dobro, w zgodzie z uznaną przez siebie hierarchią wartości, przyjętym światopoglądem i życiowymi celami. Celem artykułu jest analiza relacji między społecznością i jednostką w dziedzinie ochrony zdrowia w stanie normalnym i podczas epidemii. Istnienie szczególnych zagrożeń może sugerować, że dopuszczalne są wyjątki od stosowania fundamentalnych reguł życia społecznego: autonomii, pomocniczości i solidarności społecznej. Uznanie jednak podstawowej wartości, jaką jest godność osoby, nakazuje stosowanie przez społeczność tych samych reguł, co w czasie zwykłym, jakkolwiek wiele działań instytucji publicznych jest w czasie większego zagrożenia intensyfikowanych.

Słowa kluczowe:

autonomia osoby, epidemia, ochrona zdrowia, zasada pomocniczości

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Meller, J. (2024). Godność osoby, zasady autonomii i solidarności w kontekście stanu epidemii. Studia Gdańskie, 54, 131–144. https://doi.org/10.26142/stgd-2024-009

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Barasa, S. S. 2011. True story about HIV: theory of viral sequestration and reserve infection. HIV/AIDS: Research and Palliative Care 3, 125–133. https://doi.org/10.2147/HIV.S26578.
Google Scholar

Bartkowiak, L. 2014. Czy zdrowie jest dobrem wspólnym?. Medyczna Wokanda 6.6, 175-183.
Google Scholar

Brown, R. C. H. 2013. Moral responsibility for (un)healthy behaviour. Journal of Medical Ethics 39, 695-698. https://doi.org/10.1136/medethics-2012-100774
Google Scholar

Dumas, A. 1910. Karol Szalony. Warszawa: Gebertner i Wolf.
Google Scholar

Enserink, M., Cohen, J. 2009. The Novel H1N1 Influenza. Science 5960, 1607. https://doi.org/10.1126/science.326.5960.1607.
Google Scholar

Ferdynus, M. 2021. O uporczywej terapii oraz środkach zwyczajnych i nadzwyczajnych w polskim kontekście bioetycznym. Na marginesie dwóch debat Polskiego Towarzystwa Bioetycznego. Roczniki Filozoficzne 2, 65-81. https://doi.org/10.18290/rf21692-3
Google Scholar

Galewicz, W. 2014. Zdrowie jako prawo człowieka. Diametros 42, 57-82. https://doi.org/10.13153/diam.42.2014.682.
Google Scholar

Garus-Pakowska, A, Pakowski, M. 2011. Elementy przymusu państwowego w służbie zdrowia publicznego — wybrane zagadnienia. Medycyna Pracy 1, 67-72.
Google Scholar

Jasionek, S. 2005.Prawa człowieka. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Google Scholar

Jurkowska, A., Owsiak, K. 2010. Realizacja zasady pomocniczości w warunkach polskich - wybrane przykłady. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 840, 107-128.
Google Scholar

Juzaszek, M. 2014. Sprawiedliwość w opiece zdrowotnej z perspektywy różnych koncepcji liberalnego egalitaryzmu. Diametros 42, 106–123 https://doi.org/10.13153/diam.42.2014.684.
Google Scholar

Kluz, M. 2016. Troska o dar ludzkiego zdrowia. Odpowiedzialność osobista czy społeczna? Teologia i Człowiek 1, 47-62.
Google Scholar

Kowalczyk, S. 1996. Człowiek a społeczność. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Google Scholar

Kowalewski, T., Kowalewska, J. K. 2014. Od solidarności do dobra wspólnego – koherentność zasad życia społecznego. Myśl Ekonomiczna i Polityczna 4, 245-255.
Google Scholar

Krzyżewska, B. 2016. Kodeks Norymberski a autonomia jednostki. Studia Ecologiae et Bioethicae 3, 171-191. https://doi.org/10.21697/seb.2016.14.3.09
Google Scholar

Lewandowski, R. 2013. Perspective of control in the light of professional and managerial role within health care organisations. Przedsiębiorczość i Zarządzanie 10, part 1, 215–227.
Google Scholar

Łuczka, K. 2006. Zasada pomocniczości jako fundament nowoczesnego państwa. Resovia Sacra 13, 311-321.
Google Scholar

Majka, J. 1982. Filozofia społeczna. Wrocław: Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej.
Google Scholar

Marton-Gadoś, K. 2014. Dobra wspólne–metodologia badania zjawiska. Myśl Ekonomiczna i Polityczna 4, 40-73.
Google Scholar

Meller, J. (2021). State’s Authority Concerning Health Protection in Ordinary Times and During Epidemics. Studia Ecologiae et Bioethicae, 4, 17–26. https://doi.org/10.21697/seb.2021.19.4.02
Google Scholar

Morciniec, P. 2020. Status filozoficznomoralny i teologicznomoralny ludzkiego ciała, zwłok, komórek, tkanek i narządów w kontekście badań nad ludzkim materiałem biologicznym. W: J. Pawlikowski (red.), Ciało ludzkie w badaniach naukowych i praktyce medycznej. Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 75-90.
Google Scholar

Nieszporska, S. 2014. Polityka państwa a sektor ochrony zdrowia w Polsce. Ekonomiczne Problemy Usług 113, 81-91.
Google Scholar

O'Hara, G. 2013. The Complexities of ‘Consumerism’: Choice, Collectivism and Participation within Britain's National Health Service, c.1961–c.1979. Social History of Medicine 2, 288–304. https://doi.org/10.1093/shm/hks062
Google Scholar

Rogowska, K. 2019. Ochrona zdrowia jako strategiczny obszar zarządzania państwa. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy 3, 212-225.
Google Scholar

Schain, W. S. 1980. Patients' rights in decision making: the case for personalism versus paternalism in health care. Cancer 46.S4: 1035-1041. https://doi.org/10.1002/1097-0142(19800815)46:4+<1035::AID-CNCR2820461329>3.0.CO;2-H
Google Scholar

Skorowski, H. 1996. Problematyka praw człowieka. Warszawa: ATK.
Google Scholar

Skrzydlewski, P. 2012. Kolektywizm, indywidualizm a osobowa wizja człowieka. W: P. S. Mazur (red.), Spór o osobę w świetle klasycznej koncepcji człowieka. Kraków: Akademia Ignatianum Wydawnictwo WAM, 123-176..
Google Scholar

Styczeń, T., Szostek, A. 1974. Uwagi o istocie moralności. Roczniki Filozoficzne 2, 21-33.
Google Scholar

Sylwestrzak, A. 2019. Prawo natury w metodologii Akwinaty, Studia Elbląskie 20, 455-474.
Google Scholar

Tabaszewski, R. 2016. Prawo do zdrowia w systemach ochrony praw człowieka. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Talone, P. 2008. Principle of Subsidiarity: Challenges and Opportunities in Today's Health Care Environment. https://www.chausa.org/publications/health-care-ethics-usa/article/spring-2008/principle-of-subsidiarity-challenges-and-opportunities-in-today's-health-care-environment (dostęp: 09.10.2021).
Google Scholar

Wikler, D. 2002. Personal and Social Responsibility for Health. Ethics & International Affairs 2, 47–55. https://doi.org/10.1111/J.1747-7093.2002.TB00396.X.
Google Scholar

Wróbel, J. 1999. Człowiek i medycyna. Teologicznomoralne podstawy ingerencji medycznych. Kraków: Wydawnictwo Księży Sercanów.
Google Scholar

Zamelski P. 2012. Wybrane koncepcje dobra wspólnego w ujęciu prawnonaturalnym i normatywnym. W: J. Jaskiernia (red.), Efektywność europejskiego systemu ochrony praw człowieka. Ewolucja i warunkowania europejskiego systemu ochrony praw człowieka. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 180-206.
Google Scholar