CZY POLSKA PSYCHOLOGIA MA SWOJĄ HISTORIĘ? RÓŻNE OBLICZA HISTORII PSYCHOLOGII

WŁODZISŁAW ZEIDLER

doi:10.21697/sp.2016.16.1.01

Published: 2016-02-16

Vol. 16 No. 1 (2016)

Does history of Polish psychology exist? Multiple facets of the history of psychology

WŁODZISŁAW ZEIDLER

Studia Psychologica: Theoria et praxis

Section: Commentaries

https://doi.org/10.21697/sp.2016.16.1.01

Abstract

The reason for the question in the title is that during the First World War, Poland was not an independent country so there was no official Polish psychology contribution in the war effort. Nevertheless, psychology was allowed to be developed at two universities (Cracow and Lvov) as an academic discipline. On the other hand, in the areas under Russian jurisdiction the development of psychology started as a practical discipline (organization of psychologists – Polish Psychological Society, care for children with special needs – Szyc, Grzegorzewska). In the areas that would soon become Polish again, as early as at the beginning of the 20th century, psychology was being developed in Polish language and it served exclusively peaceful purposes (education, manufacturing) for the future independent state. That means, that as opposed to other “European psychologies” before and after the First World War, Polish psychology did exist and was developed strictly for peaceful purposes.

Keywords:

history of psychology and their models, history of psychological thought, empirical and experimental psychology, psychology in religious and ideological contexts, record and interpretation, brentanism in Austrian-Hungarian monarchy

Download files

PDF (Język Polski) PDF

Citation rules

ZEIDLER, W. (2016). Does history of Polish psychology exist? Multiple facets of the history of psychology. Studia Psychologica: Theoria Et Praxis, 16(1), 5–21. https://doi.org/10.21697/sp.2016.16.1.01

Cited by / Share

References

Antonelli, M. (2011). Die Deskriptive Psychologie von Anton Marty. Wege und Abwege eines Brentano-Schülers. W: M. Antonelli, J.C. Marek (red.), Anton Marty, Deskriptive Psychologie (s. 11–83). Würzburg: Verlag Königshausen & Neumann.
Google Scholar

Antonelli, M., Marek, J.C. (red.). (2011). Anton Marty. Deskriptive Psychologie. Würzburg: Verlag Königshausen & Neumann.
Google Scholar

Baumgarten, F. (1927). Kłamstwo dzieci i młodzieży. Warszawa: „Nasza Księgarnia” Spółki Akc. Związku Nauczycielstwa Szkół Powszechnych.
Google Scholar

Baumgarten, F. (1928). Die Berufseignungsprüfung. Theorie und Praxis. München: Oldenbourg. [Wydanie polskie: Baumgarten, F. (1930). Badanie uzdolnień zawodowych. Lwów–Warszawa: Książnica–Atlas].
Google Scholar

Benetka, G. (1995). Psychologie in Wien. Wiedeń: WUV-Universitätsverlag.
Google Scholar

Benetka, G. (2009). Wiedeński Instytut Psychologii w okresie międzywojennym. Studia Psychologica, 9, 167–178.
Google Scholar

Brentano, F. (1999). Psychologia z empirycznego punktu widzenia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Przekład i wstęp Włodzimierz Galewicz.
Google Scholar

Brett, G.S. (1969). Historia Psychologii (opr. R.S. Peters). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Celińska, K. (2009). Powstanie i początki działalności Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. W: W. Zeidler (red.), Psychologia europejska w okresie międzywojennym (s. 61–76). Warszawa: VIZJA PRESS & IT.
Google Scholar

Daub, E. (1996). Franziska Baumgarten: Eine Frau zwischen akademischer und praktischer Psychologie. Frankfurt am Main: Peter Lang.
Google Scholar

Daub, E. (2011). Franziska Baumgarten-Tramer: Für die Wissenschaftlichkeit praktischer Psychologie. W: S. Volkmann-Raue, H.E. Lück (red.), Bedeutende Psychologinen des 20. Jahrhunderts (s. 223–234). Wiesbaden: Springer VS Verlag für Sozialwissenschaften. (Tł. na polski: Daub, E. (2015). Franziska
Google Scholar

Baumgarten-Tramer: o naukowość psychologii praktycznej. W: S. Volkmann-Raue, H.E. Lück (red.), Najwybitniejsze kobiety w psychologii XX wieku (s. 269–282), (tł. W. Zeidler). Sopot: GWP.
Google Scholar

Dessoir, M. (1902/reprint 1964). Geschichte der Neueren Deutschen Psychologie. Amsterdam: Verlag E.J. Bonset.
Google Scholar

Ebbinghaus, H. (1910). Abriss der Psychologie. Leipzig: Verlag von Veit & Comp.
Google Scholar

Feigel, H. (1962). Philosophical Embarrassment of Psychology. Psychologische Beiträge, 6(3–4), 340–364.
Google Scholar

Fischer, F. (1961). Griff nach der Weltmacht. Die Kriegszielpolitik des kaiserlichen Deutschland 1914/1918. Düsseldorf: Droste.
Google Scholar

Galewicz, W. (1999). Brentana anatomia życia psychicznego. W: F. Brentano, Psychologia z empirycznego punktu widzenia (s. 13–65). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Gołąb, A. (2015). Alina Szemińska: niedoceniona odkrywczyni. W: S. Volkmann- Raue, H.E. Lück (red.), Najwybitniejsze kobiety w psychologii XX wieku (s. 363–385). Sopot: GWP.
Google Scholar

Heinrich, W. (1988). U podstaw psychologii i inne pisma. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Herrmann, Th., Zeidler, W. (red.). (2012). Psychologen in autoritären Systemen. Frankfurt am Main: Peter Lang.
Google Scholar

Herzfeld, H. (1991). Erster Weltkrieg und Friede von Versailles. W: G. Mann (red.), Propyläen Weltgeschichte. IX (s. 75–127). Berlin, Frankfurt am Main: Propyläen Verlag.
Google Scholar

Hildebrandt, H., Scheerer, E. (1990). Einleitung. W: H. Hildebrandt, E. Scheerer (red.), H. Münsterberg: Frühe Schriften zur Psychologie (s. 11–48). Berlin, New York: Springer-Verlag.
Google Scholar

Hoeres, P. (2004). Krieg der Philosophen. Die deutsche und britische Philosophie im Ersten Weltkrieg. Paderborn, München, Wien, Zürich: Verlag Ferdinand Schöningh.
Google Scholar

Hryniewiecka, A. (2015). Maria Grzegorzewska: psychologia wobec niepełnosprawności. W: S. Volkmann-Raue, H.E. Lück (red.), Najwybitniejsze kobiety w psychologii XX wieku (s. 341–362). Sopot: GWP.
Google Scholar

Hunt, M. (2007). The Story of Psychology. New York: AnchorBooks.
Google Scholar

Izdebski, P. (2015). Józefa Joteyko: testy psychologiczne. W: S. Volkmann-Raue, H.E. Lück (red.), Najwybitniejsze kobiety w psychologii XX wieku (s. 321–340). Sopot: GWP.
Google Scholar

Köhler, W. (1958). Dynamische Zusammenhänge in der Psychologie (org. ang. Dynamics in Psychology – 1940). Bern, Stuttgart: Verlag Hans Huber.
Google Scholar

Köhne, J.B. (2014). Papierne Psychen. Zur Psychographie des Frontsoldaten nach Paul Plaut. W: U. Heikaus, J.B. Köhne (red.), Krieg! Juden zwischen den Fronten 1914–1918 (s. 65–104). München: Jüdisches Museum München.
Google Scholar

Leonhard, J. (2014). Die Büchse der Pandora. Geschichte des Ersten Weltkrieges. München: Verlag C.H. Beck.
Google Scholar

Linz, J.J. (2009). Totalitäre und autoritäre Regime. Potsdam: WeltTrends.
Google Scholar

Lück, H. (2008). Historia Psychologii: orientacje, szkoły, kierunki rozwoju. Warszawa: VIZJA PRESS & IT.
Google Scholar

Martynkiewicz, W. (2009). Salon Deutschland. Geist und Macht 1900–1945. Berlin: Aufbau Verlag.
Google Scholar

Panczyk, P., Zeidler, W. (2011). Jak powstawała polska naukowa terminologia psychologiczna: koncepcja abstrakcji Kazimierza Twardowskiego. W: W. Zeidler, H. Lück (red.), Psychologia europejska w okresie międzywojennym: sylwetki, osiągnięcia, przykłady (s. 245–270). Warszawa: VIZJA PRESS & IT.
Google Scholar

Ratajczak, Z. (2011). Nauka Pawłowa a polska psychologia. W: T. Rzepa, C. W. Domański (red.), Na drogach i bezdrożach historii psychologii (s. 205–228). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Roback, A. (1970). Weltgeschichte der Psychologie und Psychiatrie. Olten und Freiburg im Breisgau: Walter Verlag (tł. K. Thiele-Dohrmann). Org.: History of Psychology and Psychiatry (1961).
Google Scholar

Rzepa, T. (1997). Psychologia w szkole lwowsko-warszawskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Rzepa, T. (2013). W poszukiwaniu ideologicznego piętna. W: T. Rzepa, C. W. Domański (red.), Na drogach i bezdrożach historii psychologii (s. 193–208). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Rzepa, T., Dobroczyński, B. (2009). Historia polskiej myśli psychologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Scheerer, E. (1989). Kämpfer des Wortes: Die Ideologie deutschen Psychologen im Ersten Weltkrieg und ihr Einfluß auf die Psychologie der Weimarer Zeit. Psychologie und Geschichte, 1(3), 12–22.
Google Scholar

Schultz D.P., Schultz, S.E. (2008). Historia współczesnej psychologii. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Google Scholar

Sprawozdanie (1908). Sprawozdanie Polskiego Towarzystwa badań nad dziećmi. Warszawa: Drukarnia Naukowa.
Google Scholar

Stachowski, R. (2000). Historia współczesnej myśli psychologicznej. Od Wundta do czasów najnowszych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Google Scholar

Stachowski, R. (2011). Pierwszy polski kwestionariusz psychologiczny. W: W. Zeidler (red.), Kwestionariusze w psychologii. Postępy, zastosowania, problemy (s. 139–160). Warszawa: VIZJA PRESS & IT.
Google Scholar

Tatarkiewicz W. (2001), Historia Filozofii, T. III. Filozofia XIX wieku i współczesna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Wundt, W. (1913). Die Psychologie im Kampf ums Dasein. Leipzig: Kröner. Wundt, W. (1915). Die Nationen und ihre Philosophie. Ein Kapitel zum Weltkrieg. Leipzig: Alfred Kröner Verlag.
Google Scholar

Zeidler, W. (2003). O różnych sposobach uprawiania historii psychologii. Edukacja Humanistyczna, 1–2, 49–63.
Google Scholar

Zeidler, W. (red.). (2009). Psychologia europejska w okresie międzywojennym. Warszawa: VIZJA PRESS & IT.
Google Scholar

Zeidler, W. (2011). Kwestionariusze w psychologii: kierunki rozwoju i pierwsze filiacje teoretyczne. W: W. Zeidler (red.), Kwestionariusze w psychologii. Postępy, zastosowania, problemy (s. 15–78). Warszawa: VIZJA PRESS & IT.
Google Scholar

Zeidler, W., Lück, H. (red.). (2011). Psychologia europejska w okresie międzywojennym. Sylwetki, osiągnięcia, problemy. Warszawa: VIZJA PRESS & IT.
Google Scholar