Kontrowersje wokół VIII rozdziału adhortacji apostolskiej  Amoris laetitia papieża Franciszka. Studium analityczne

Czesław Bochen

doi:10.56898/st.10013

Opublikowane: 2022-12-12

Tom 40 (2022)

Kontrowersje wokół VIII rozdziału adhortacji apostolskiej Amoris laetitia papieża Franciszka. Studium analityczne

Czesław Bochen

Studia Teologiczne Białystok Drohiczyn Łomża

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.56898/st.10013

Abstrakt

W dniu 19 marca 2016 r. papież Franciszek ogłosił jeden z najbardziej kontrowersyjnych dokumentów pontyfikatu, adhortację Amorislaetitia, która była ukoronowaniem dwóch Zgromadzeń Synodu Biskupów, III Nadzwyczajnego Ogólnego w 2014 r. oraz XIV Zwyczajnego Ogólnego w 2015 r., które poruszyły problematykę małżeństwa i rodziny, w tym przede wszystkim – stąd takie poirytowanie w środowisku – kwestię możliwości dopuszczania osób rozwiedzionych do sakramentów pokuty i Eucharystii. Na pozór wydawało się, że, nihil novi sub sole, sprawa nie była bezprecedensowa, albowiem poruszone kwestie były już przedmiotem oceny w Familiaris consortio. Uważna lektura obu tekstów, zarówno Św. Jana Pawła II jak i Franciszka uświadamia jednak zasadniczą różnicę, która widać ciężko przechodzi wielu kanonistom i interpretatorom w odważnej ocenie. Otóż dokument franciszkowy wprowadza pewien wyłom w dyscyplinie sakramentalnej. Św. Jan Paweł II określa bowiem, że pojednanie w sakramencie pokuty otwiera niektórym drogę do przyjmowania Eucharystii, o ile żałując, że naruszyli znak Przymierza i wierności Chrystusowi, są szczerze otwarci na formę życia nie stojącą w sprzeczności z nierozerwalnością małżeństwa. Chodzi ściśle o sytuacje, kiedy kobieta lub mężczyzna w kolejnym związku tym razem niesakramentalnym, z powodów niebłahych, jak troska o wychowanie dzieci, nie mogąc doprowadzić do rozstania się, postanawiają podjąć życie w pełnej wstrzemięźliwości seksualnej, czyli powstrzymując się od aktów płciowych obwarowanych dla sakramentalnego małżeństwa. W jakiejś mierze Św. Jan Paweł II był nowatorski i postępowy, ale w granicach wyznaczonych przez doktrynę Kościoła, która jest niezmienna. Tymczasem Franciszek proponuje uczynić kolejny krok, zastrzegając, że również jego wizja nie kłóci się z dotychczasowym Magisterium. Proponuje pasterskie rozeznanie, spojrzenie na penitenta w duchu miłosierdzia, wnikliwe przebadanie win i zaszłości by wydobyć z głębi ludzkiego życia to, co było emanacją Ducha, w sytuacji poświadczenia okoliczności usprawiedliwiającej separację lub rozwód ale w poczuciu stworzonej krzywdy, która wypłakana daje – jednakże nie sankcjonuje – ale zarazem też nie warunkuje życie w czystości – by osoba ta po wyczerpaniu wszystkich purgatoryjnych możliwości powróciła do sakramentów Kościoła[1].

Mimo podjętych dyskusji wokół możliwości dostępu osób będących w związkach nieuregulowanych Kościół pozostaje wierny doktrynie z aspekcie sakramentalnym podkreślając nierozerwalność małżeństwa. Osoby żyjące poza sakramentami w myśl Magisterium nie pozostały wykluczone, będący nadal częścią Kościoła, jednakże wszelkie próby podważenia dotychczasowego nauczania, nie może przyćmić prawdy, że tylko sakramentalny charakter małżeństwa jest fundamentem rodziny i nie można utożsamiać takiego związku z innego rodzaju typem związków, które stwarzają tylko pozory węzła małżeńskiego. Franciszek wielokrotnie przypomina w adhortacji o nienaruszalności sakramentu. Dziś można mieć wrażenie, że zapora przeciw rozwodnikom „chyli się ku upadkowi, przepuszczając brudną wodę w głąb Kościoła” – mówi w kontekście podobnego problemu w okresie posoborowym podnoszonego przez Roberta Spaemanna – Robert Skrzypczak, jednak „Kościół ma słowa życia wiecznego” z czego wynika, że wszelkie konsekwencje dzisiejszych argumentów i dywagacji „będą pozytywne”, zwłaszcza, że im bardziej zmierza się ku przyszłości, tym bardziej rośnie potrzeba powrotu do źródeł „niezmiennego nauczania chrześcijańskiego”[2].

[1] Artur Filipowcz dowodzi, że stosowana przez Franciszka kategoria „rozeznania” ma wszelkie cechy duchowości ignacjańskiej; A. Filipowicz, Moralność według…, s. 45; zob. Fr, Codziennie jeden krok. Msza św. w Domu św. Marty 22 października 2015, http://www.osservatoreromano.va/pl/news/codziennie-jeden-krok; (odczytano: 30.04.2022); Franciszek (w rozmowie z jezuitami zgromadzonymi na 36. Kongregacji Generalnej), Mieć profetyczną odwagę i śmiałość, (tłum.) B. Steczek, https://jezuici. pl/2016/12/miec-profetyczna-odwage-smialosc-franciszek-jezuitow-36-kg (odczytano: 30.04.2022); M. Borghesi, J. M. Bergoglio, Biografia intelektualna: dialektyka i mistyka, (tłum.) D. Chodyniecki, Kraków 2018, s. 117-133.

[2] Por. R. Skrzypczak, Okaleczone relacje…, s. 91.

Słowa kluczowe:

małżeństwo, Komunia Św, spowiedź, rozwód, dyscyplina Kościoła rzymskokatolickiego

Pobierz pliki

pdf

Cited by / Share

Bibliografia

Benedykt XVI, Posynodalna adhortacja apostolska „Sacramentum caritatis”, Rzym 2007.
Google Scholar

Franciszek, Adhortacja apostolska „Evangelii gaudium”, Rzym 2013.
Google Scholar

Franciszek, List apostolski „Misericordia et misera”, Rzym 2016.
Google Scholar

Franciszek, Posynodalna adhortacja apostolska „Amoris letitia”, Rzym 2016.
Google Scholar

Franciszek, Posynodalna adhortacja apostolska „Christus vivat”, Loreto, 2019.
Google Scholar

Franciszek, Przemówienie podczas audiencji generalnej (5 VIII 2015), cyt. za: XIV Zwyczajne Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów, Relatio finalis (24 X 2015), Libreria Editrice Vaticana, 2015.
Google Scholar

Franciszek, Rodzina oparta na związku mężczyzny i kobiety jest faktem antropologicznym. Przemówienie podczas seminarium na temat komplementarności mężczyzny i kobiety (Watykan 17 XI 2014), „L’Osservatore Romano” (PI) 2014 nr 12, s. 37.
Google Scholar

Jan Paweł II, Adhortacja apostolska „Familiaris consortio”, Rzym 1981.
Google Scholar

Jan Paweł II, Adhortacja apostolska „Reconciliatio et paenitentia”, Rzym 1984.
Google Scholar

Jan Paweł II, Motu proprio „Iusti iudicis”, Acta Apostolicae Sedis [dalej: AAS] 80 (1988).
Google Scholar

Jan Paweł II, Encyklika „Veritatis splendor”, Rzym 1993.
Google Scholar

Kongregacja Nauki Wiary, List na temat przyjmowania Komunii świętej przez wiernych rozwiedzionych i żyjących w nowych związkach (14 IX 1994), „L’Osservatore Romano” (PI), 1994, nr 11 (15), s. 49-52.
Google Scholar

Kongregacja Nauki Wiary, Katechizm Kościoła Katolickiego, Rzym 1992.
Google Scholar

Konferencja Episkopatu Polski, Wskazania duszpasterskie Biskupów Polskich dla towarzyszenia rodzinie w świetle adhortacji apostolskiej „Amoris laetitia”.
Google Scholar

Konferencja Episkopatu Polski, Wytyczne Konferencji Episkopatu Polski dla kapłanów, osób życia konsekrowanego i wiernych świeckich na temat głoszenia Ewangelii rodziny w duszpasterstwie małżeństw i rodzin, Warszawa 1 VI 2017 r.
Google Scholar

Konferencja Episkopatu Polski, Wytyczne pastoralne do adhortacji „Amori laetitia”, 9 VI 2018, Wiadomości KAI. „Biuletyn Katolickiej Agencji Informacyjnej”, 17 VI 2018.
Google Scholar

Papieska Rada ds. Tekstów Prawnych, Deklaracja dopuszczaniu do Komunii Świętej rozwiedzionych, którzy zawarli nowy związek (24 VI 2000), „L’Osservatore Romano” (PI), 2000 nr 10 (21), s. 55-56.
Google Scholar

Pontificio Consiglio per L’interpretazione Dei Testi Legislativi, Dichiarazione The Code, w: Enchiridion Vaticanum, t. 19.
Google Scholar

Reskrypt Sekretarza Stanu ex audientia Sanctissimi z 5 VI 2017 r.; AAS 108 (2016), s. 1071-1074.
Google Scholar

*
Google Scholar

Barberini E., Critica alla Amoris laetitia di 45 teologi e filosofi cattolici di tutto il mondo, „Corrispondenza Romana”, 12 VII 2016.
Google Scholar

Biały S., Troska Kościoła Polskiego o małżeństwa rozwiedzione po opublikowaniu adhortacji apostolskiej Amoris laetitia. Aspekt Komunii Świętej, „Studia Teologiczne”, Białystok-Drohiczyn-Łomża, 2017 nr 35, s. 61-75.
Google Scholar

Bogner D., Un cenno di cambiamento. L’ambivalenza della «gradualità» in Amoris laetitia”, w: „Amoris Laetitia: un punto di svolta per la teologia morale?, (red.) s. Goertz, C. Witting, (tłum.) s. Furlani, A. Staude, E. Capisani, C. Balsamo, Edizioni San Paolo, 2017, s. 163-180.
Google Scholar

Borghesi M., Bergoglio J. M., Biografia intelektualna: dialektyka i mistyka, (tłum.) D. Chodyniecki, Kraków 2018.
Google Scholar

Buttiglione R., Przyjacielska odpowiedź krytykom „Amoris laetitia”, (tłum.) M. Chojnacki, Kraków 2018.
Google Scholar

Carpin A., Indissolubilità del matrimonio. La tradizione della Chiesa antica, Bologna 2014.
Google Scholar

Carlotti P., La morale di papa Francesco, Bologna 2017.
Google Scholar

Casper W., Il Vangelo della famiglia, Brescia 2014.
Google Scholar

Ceretti G., Divorzio, nuove nozze e penitenta nella Chiesa primitiva, Roma 2013.
Google Scholar

Coccopalmerio F., Il capitolo ottavo della esortazione apostolica postsinodale „Amoris laetitia”, Città del Vaticano 2017.
Google Scholar

Coccopalmerio F., Radość miłości. Przewodnik po ósmym rozdziale adhortacji Amoris laetitia papieża Franciszka, (tłum.) E. Augustyn, Kraków 2017.
Google Scholar

Czaja A., Sakramentalne małżeństwo w świetle encykliki Benedykta XVI „Deus Caritas Est”, w: Sens i wartość małżeństwa, (red.) A. Czaja, M. Wyżlic, Lublin 2008.
Google Scholar

Dokumenty Soborów Powszechnych, (red.) A. Baron, H. Pietras, Kraków 2004. t. 3-4/2.
Google Scholar

Drożdż B., Nie ma powodu ustawać w drodze – o radosnej miłości w rodzinie na kanwie adhortacji apostolskiej Amoris laetitia, „Perspectiva” Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne, 2016 R. 15 nr 1 (28), s. 16-26.
Google Scholar

Dyduch J., Adhortacja „Amoris laetitia” twórczą kontynuacją adhortacji „Familiaris consortio”?, w: Dyskusje nad „Amoris laetitia” (Annales Canonici Monographiae, nr 6), (red.) P. Kroczek, Kraków 2017, s. 27-46.
Google Scholar

Filipowicz A., Moralność według papieża Franciszka, „Studia Bobolanum” 2019 nr 3, s. 27-58.
Google Scholar

Góralczyk P., Powtórne związki małżeńskie w teologicznym i etycznym świetle, Ząbki 1995.
Google Scholar

Góralski W., Adhortacja apostolska „Amoris laetitia” papieża Franciszka. Prezentacja dokumentu z komentarzem do nn. 300-308, Płock 2016.
Google Scholar

Góralski W., O właściwe rozumienie nierozerwalności małżeństwa. W trosce o rozwiedzionych, którzy zawarli nowy związek, „Niedziela” (6 IV 2014) nr 14, s. 25.
Google Scholar

Góralski W., Potrzebna urzędowa wykładnia. O właściwą interpretację rozdziału VIII adhortacji apostolskiej papieża Franciszka „Amoris laetitia”, „Niedziela” (6 XI 2016) nr 45, s. 28-29.
Google Scholar

Góralski W., Problem dostępu do Komunii świętej katolików rozwiedzionych i żyjących w małżeństwie cywilnym, w: Małżeństwo i rodzina w prawie kanonicznym i w prawie polskim, (red.) J. Krukowski, M. Sitarz, K. Gręźlikowski, Lublin 2017, s. 87-108.
Google Scholar

Góralski W., Problem udziału w życiu sakramentalnym osób żyjących w niekanonicznych związkach małżeńskich,
Google Scholar

„Roczniki Nauk Prawnych” 2004 nr 14, z. 2, s. 97-107.
Google Scholar

Góralski W., Sprawiedliwość czy miłosierdzie? Problem Komunii Świętej katolików rozwiedzionych i żyjących w małżeństwie cywilnym, Płock 2016.
Google Scholar

Grad P., Unieszkodliwianie Magisterium. Studium dyskusji o Amoris laetitia, „Christianitas” 2016 nr 65, s. 41-84.
Google Scholar

Grześkowiak J., Dopuszczenie do sakramentów osób rozwiedzionych i ponownie cywilnie poślubionych. Stanowisko Konferencji Biskupów Niemieckich, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego” 2017 nr 1 (37), s. 275-277.
Google Scholar

Gręźlikowski J., Implikacje prawno-duszpasterskie adhortacji apostolskiej Amoris laetitia, „Studia włocławskie” 2017 nr 19, s. 333-350.
Google Scholar

Gręźlikowski J., Wymiar prawny pozostawania katolika w związku niesakramentalnym, „Forum Iuridicum” 2005 nr 4, s. 159-188.
Google Scholar

Grzywocz K., Norma dla człowieka, nie człowiek dla normy, w: Kłopoty z „Amoris laetitia”, „Więź” 2016 nr 4, s. 109-121.
Google Scholar

Halík T., (w rozmowie z Tomaszem Maćkowiakiem), Młyn, który klekocze, ale już nie miele, „Więź” 2017 nr 2, s. 101-104.
Google Scholar

Hryniewicz W., Blask miłosierdzia, Kraków 2015.
Google Scholar

Jaklewicz T., Komunia dla rozwiedzionych. Dlaczego nie?, „Gość Niedzielny” 1 III 2015, nr 9, s. 28.
Google Scholar

Jaklewicz T., Przed synodem, „Gość Niedzielny” 2014 nr 20, s. 12.
Google Scholar

Janczewski Z., Problem recepcji adhortacji apostolskiej Amoris laetitia w kwestii przystępowania do sakramentów pokuty i Eucharystii osób rozwiedzionych, „Prawo Kanoniczne” 2018 nr 2 (61), s. 31-62.
Google Scholar

Janczewski Z., Przyjmowanie Eucharystii przez osoby żyjące w małżeństwach niesakramentalnych, w: Reddite ergo….
Google Scholar

Janczewski Z., Udzielanie Komunii św. osobom rozwiedzionym? Analiza adhortacji „Amoris laetitia” papieża Franciszka, „Prawo Kanoniczne” 2016 nr 2 (59), s. 41-58.
Google Scholar

Jaworski K., Czy można przyjąć Ciało Chrystusa w sposób duchowy? Komunia duchowa i jej skutki, „Colloquia Theologica Ottoniana” 2020 nr 36, s. 143-162.
Google Scholar

Kania T., L’ammissibilità all’Eucaristia dei divorziati risposati: l’insegnamento della Chiesa e la discussione teologico-morale contemporanea, Roma 1997.
Google Scholar

Kantor R., To Bóg jest miłością, a nie miłość Bogiem. Małżeństwo, nieprawidłowe związki, duszpasterstwo niesakramentalnych, Tarnów 2009.
Google Scholar

Kłopoty z „Amoris laetitia”, „Więź” 2016 nr 4 (59), s. 101-145.
Google Scholar

Kożuchowski J., Roberta Spaemanna wizja etyki filozoficznej, „Studia Elbląskie” 2011, nr 12, s. 397-407.
Google Scholar

Krajczyński J., Droga rozeznawania. Pomoc dla osób rozwiedzionych żyjących w nowych związkach, „Ius Matrimoniale” 2017 nr 2 (28), s. 17-46.
Google Scholar

Krajczyński J., Rozeznanie sytuacji osób rozwiedzionych żyjących w nowych związkach. Praktyczny komentarz do „Amoris laetitia”, Kraków 2017.
Google Scholar

Kratiuk K., Synod papieża Franciszka, Warszawa 2016.
Google Scholar

Kroczek P., Duszpasterska troska o rodziny zranione, w: Droga do „Amoris laetitia” (Annales Canonici Monographiae, nr 5), (red.) P. Kroczek, J. Krzywda, A. Sosnowski, Kraków 2017, s. 141-158.
Google Scholar

Krzemiński K., Jedność wszystkich rodzin i małżeństw w Kościele w oparciu o Amoris laetitia Papieża Franciszka, „Studia Pelplińskie” 2017 t. 51, s. 233-243.
Google Scholar

Kupczak J., Amoris laetitia. Konflikt interpretacji. Najważniejsza debata w Kościele od zakończenia Soboru Watykańskiego II, „W drodze”, Poznań 2020.
Google Scholar

Kupczak J., Źródła sporu o „Amoris laetitia”, Poznań 2018.
Google Scholar

Kuropatwa A., Niesakramentalne małżeństwa jako problem i wyzwanie współczesności. Studium moralno-społeczne w świetle wybranego nauczania Kościoła posoborowego, Warszawa 2018, mps.
Google Scholar

Lubowicki K., Kontekst teologiczny synodalnych dyskusji o małżeństwie i rodzinie, Wrocław 2020.
Google Scholar

Luňo A. R., Amoris laetitia: Wskazania dla duszpasterskiego rozeznania, „Warszawskie Studia Pastoralne UKSW” 2017 nr 1 (34), s. 247-251.
Google Scholar

Lüdicke K., Amoris laetitia – spojrzenie kanonisty, „Warszawskie Studia Pastoralne UKSW” 2017 nr 1 (34), s. 241-246.
Google Scholar

Machinek M., Logika inkluzji papieża Franciszka. Pytanie otwarte na marginesie adhortacji „Amoris laetitia”, „Forum Teologiczne” 2017 nr 18, s. 197-211.
Google Scholar

Majer P., Czy adhortacja „Amoris Laetitia” zmieniła kan. 915 KPK?, „Prawo Kanoniczne” 2019 nr 4 (62), s. 91- 111.
Google Scholar

Majer P., Zawarcie małżeństwa kanonicznego bez skutków cywilnych (kan. 1071 § 1, 2º Kodeksu Prawa Kanonicznego), Kraków 2009.
Google Scholar

Martin J., Klucz do „Amoris laetitia”, „Więź” 2016 nr 2 (59), s. 49-52.
Google Scholar

Menke K.H., Posynodalna adhortacja apostolska „Amoris laetitia” w polu napięcia między wolnością i prawdą, „Międzynarodowy Przegląd Teologiczny – Communio”, Wrocław 2016 nr 4 (196), s. 170-183.
Google Scholar

Moskal P., Miłość Boga w pismach św. Tomasza z Akwinu, „Verbum Vitae” 2013 nr 23, s. 183-195.
Google Scholar

Mroczkowski I., Etos miłosierdzia a wierność małżeńska. Moralne dylematy osób żyjących w związkach niesakramentalnych w świetle adhortacji Amoris laetitia papieża Franciszka, Płock 2017.
Google Scholar

Muszala A., Rozeznawanie w „Amoris laetitia” papieża Franciszka, w: Rozeznanie – przeszłość, teraźniejszość, przyszłość, (red.) s. Drzyżdżyk, M. Gilski, Kraków 2019, s. 221-251.
Google Scholar

Müller G., Dlaczego adhortacja „Amoris laetitia” może i powinna być rozumiana w sensie ortodoksyjnym, w: R. Buttiglione, Przyjacielska odpowiedź krytykom „Amoris laetitia”, Kraków 2018, s. 5-30.
Google Scholar

Müller G., Świadectwo mocy łaski. O nierozerwalności małżeństwa i debacie dotyczącej dopuszczenia do sakramentów osób rozwiedzionych żyjących w nowych związkach, w: Pozostać w prawdzie Chrystusa. Małżeństwo i komunia w Kościele katolickim, (red.) R. Dodaro, Poznań 2015, s. 143-159.
Google Scholar

Nadbrzeżny A., Łaska sakramentu małżeństwa w posoborowym nauczaniu magisterium Kościoła, w: Sens… .
Google Scholar

Niemira A., Wymóg miłosierdzia w działalności duszpasterstwa rodzin. Refleksje wokół adhortacji Amoris laetitia, „Studia włocławskie” 2019 nr 21, s. 257-274.
Google Scholar

Noskowski Z., Roma locuta, causa non finita, w: Kłopoty…, s. 129-138.
Google Scholar

Nowicka U., Komunia dla rozwodników? Refleksje na kanwie wypowiedzi Prefekta Kongregacji Nauki Wiary z 23 października 2013 r., w: Reddite ergo…, s. 532-546.
Google Scholar

Ochotny P., Sprawozdanie z konferencji „każdy dom jest kandelabrem” (Amoris laetitia 8). Rodzina w dobie przemian. Warszawa 1 grudnia 2016 r., „Warszawskie Studia Pastoralne UKSW” 2017 nr 2 (35), s. 199-203.
Google Scholar

Paolis De V., I divorziati risposati e il Sacramento dell’eucaristia e della penitenza, w: Permanere nella veritá di Cristo matrimonio e comunione nella chiesa cattolica, (red.) R. Dodaro, Roma 2014.
Google Scholar

Paolis De V., Rozwiedzeni żyjący w nowych związkach a sakramenty, w: Pozostać…, s. 175-204.
Google Scholar

Paździor S., Konkubinat w prawie kanonicznym oraz w polskim prawie cywilnym, „Roczniki Nauk Prawnych”, 2007 t. 17, nr 2, s. 177-188.
Google Scholar

Ropiak S., Modlitwa w polskich rodzinach w świetle adhortacji Amoris laetitia, „Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne «Perspectiva»”, 2018 nr 1 (32), s. 140-152.
Google Scholar

Rozeznanie – przeszłość, teraźniejszość, przyszłość, (red.) s. Drzyżdżyk, M. Gilski, Kraków 2019.
Google Scholar

Rozkrut T., Ochrona Eucharystii a zakaz dopuszczania do Komunii świętej osób trwających z uporem w jawnym grzechu ciężkim, „Annales Canonici” 2005, nr 1, s. 31-44.
Google Scholar

Rujner A. J., Decyzja nieodwołalna na przykładzie małżeństwa sakramentalnego. Studium teologicznomoralne, Warszawa 2021.
Google Scholar

Sistach Martinez L., Come applicare L’Amoris laetitia, Città del Vaticano 2017.
Google Scholar

Sokołowski P., Zagrożenia miłości męża i żony według adhortacji apostolskiej Amoris laetitia papieża Franciszka, „Ateneum kapłańskie” 2017 z. 1 (647), s. 42-52.
Google Scholar

Skrzypczak R., Miłość małżeńska i rodzinna w nauczaniu papieża Franciszka, „Studia Bobolanum” 2019 nr 3, s. 93-103.
Google Scholar

Skrzypczak R., Okaleczone relacje a duch miłosierdzia. Trudna recepcja adhortacji „Amoris laetitia” Papieża Franciszka, „Warszawskie Studia Teologiczne” 2016 t. 29, nr 4, s. 76-110.
Google Scholar

Spadaro A., Intervista a Papa Francesco, „La Civiltà Cattolica” 2013 nr 3 (3918), s. 467.
Google Scholar

Spadaro A., „Svegliate il mondo!”. Colloquio di Papa Francesco con i Superiori Generali, „La Civiltà Cattolica” 2014 nr 1 (3925), s. 6.
Google Scholar

Steczkowski P., Dopuszczenie do Komunii Świętej osób żyjących po małżeńsku bez małżeństwa – norma czy subiektywna ocena?, w: Dyskusje nad Amoris laetitia, (red.) P. Kroczek, „Annales Canonici Monographiae” 2017 nr 6, s. 69-93.
Google Scholar

Strzelczyk G., Sakrament Eucharystii, w: Znaki Tajemnicy. Sakramenty w teorii i praktyce Kościoła, (red.) K. Porosło, R.J. Woźniak, Kraków 2018, s. 347-388.
Google Scholar

Synoradzki Ł., Komunia święta osób żyjących w związkach niesakramentalnych, w: Małżeństwo i rodzina podstawową troską Kościoła, (red.) A. Domaszk, M. Saj, Warszawa 2015, s. 63-77.
Google Scholar

Szczot E., Dopuszczanie do Komunii świętej wiernego katolika podlegającego normie kan. 915 KPK, „Roczniki Nauk Prawnych” 1998 nr 8, s. 205-223.
Google Scholar

Szczygielski K., Konkubinat jako źródło małżeńskiej przeszkody przyzwoitości publicznej w prawie kanonicznym, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2014 nr 2 (8), s. 149-165.
Google Scholar

Śliwińska S., Sprawozdanie z międzynarodowej konferencji naukowej Amoris laetitia – ewolucja czy rewolucja w nauczaniu Kościoła katolickiego o małżeństwie. Opole 24 listopada 2016 r., „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego” 2017 nr 37, s 279-282.
Google Scholar

Tęsknota i głód. O ludziach żyjących w związkach niesakramentalnych, (red.) M. Paciuszkiewicz, M. Topczewska-Metelska, W. Wasilewski, Warszawa 1993.
Google Scholar

Tykfer M., Duszpasterstwo nawrócone, czyli pedaogogika Franciszka, w: Kłopoty z „Amoris laetitia”, „Więź” 2016 nr 4 (59), s. 101-108.
Google Scholar

Vignelli G., Rewolucja duszpasterska. Sześć słów talizmanów w synodalnej debacie o rodzinie, (tłum.) A. Zielińska Kraków 2016, s. 75-85.
Google Scholar

Viscardi M.L., Gentili C., Amoris Laetitia: una nuova era per la teologia del matrimonio, „Lateranum” 2017, nr 83, s. 147-166.
Google Scholar

Werckmeister J., Access to the Sacraments for Remarried Divorcees, Revue de Droit Canonique 1998 nr 48, s. 59-78.
Google Scholar

Wokół adhortacji Amoris laetitia, „Sosnowieckie Studia Teologiczne” 2016-2017 nr 8, s. 5-194.
Google Scholar

Zabielski J., Moralno-pastoralne wyzwania wobec współczesnej rodziny w świetle adhortacji Amoris laetitia, „Przegląd Teologiczny Collectanea Theologica” 2018 nr 3 (88), s. 137-147.
Google Scholar

Zabielski J., Rodzina jako wezwanie współczesnej ewangelizacji. Przekaz III Nadzwyczajnego Zgromadzenia Synodu Biskupów 2014 r., „Przegląd Teologiczny Collectanea Theologica” 2017 nr 3 (87), s. 186-196.
Google Scholar

Zabielski J., Urzeczywistnienie miłości małżeńskiej w rodzinie w świetle adhortacji Amoris laetitia, „Sosnowieckie Studia Teologiczne” 2016-2017 t. 13, s. 169-174.
Google Scholar

Zarembski Z., Zaangażowanie Kościoła w Polsce w służbę małżeństwu i rodzinie, „Ateneum kapłańskie” 2015 z. 2 (639), s. 215-228.
Google Scholar

**
Google Scholar

https://www.agensir.it/
Google Scholar

http://www.assisipax.org/
Google Scholar

https://www.deon.pl
Google Scholar

http://www.diecezja.wloclawek.pl/
Google Scholar

https://ekai.pl/
Google Scholar

http://familiacristiana.it/
Google Scholar

http://www.fronda.pl
Google Scholar

http://gloria.tv/
Google Scholar

http://gosc.pl/
Google Scholar

http://info.wiara.pl/
Google Scholar