Działania podejmowane przez władze diecezjalne w związku z dekretem Rady Państwa PRL z dnia 9 lutego 1953 r. o obsadzeniu duchownych stanowisk kościelnych na przykładzie wybranych diecezji

Marek Stępień

doi:10.21697/wsp.2016.11.3.32.07

Opublikowane: 2018-01-07

Tom 3 Nr 32 (2016)

Działania podejmowane przez władze diecezjalne w związku z dekretem Rady Państwa PRL z dnia 9 lutego 1953 r. o obsadzeniu duchownych stanowisk kościelnych na przykładzie wybranych diecezji

Marek Stępień

Warszawskie Studia Pastoralne

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/wsp.2016.11.3.32.07

Abstrakt

Po II wojnie światowej, komuniści objeli władzę w Polsce. Ich działania miały na celu szybkie wdrożenia zasad filozofii marksistowskiej poprzez, między innymi, zmniejszenie a następnie zapobieganie funkcjonowania opozycji. Na froncie walki ideologicznej stanął także Kościół katolicki, którego działalność została uznana przez państwo jako główną przeszkodę w osiągnięciu postawionych celów. Działalność duszpasterska Kościoła w Polsce była znacznie ograniczyła w tym czasie, a w wielu przypadkach wręcz niemożliwa. W dniu 9 lutego 1953 roku, Rada Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wydał dekret w sprawie mianowania na stanowiskach urzędniczych w Kościele. W artykule opisano działania podjęte w związku z tym dekretem oparte na przykładach wybranych diecezjach. Kościół Polski nie spodziewałem się nowych przepisów i natychmiast interweniował u władz państwowych, słusznie sądząc, że wydane przepisy nie służą do represjonowania duchowieństwa. Choć Dekret Rady Państwa z lutego 1953 roku obowiązywał, biskupi wielokrotnie protestowali przeciwko sposobowi jego reazilizacji dając przykłady pokazujące, że urzędnicy państwowi wykonując postanowienia dekretu bardzo często łamią prawo.

Słowa kluczowe:

władze diecezjalne, dekret Rady Państwa PRL z dnia 9 lu- tego 1953 r. o obsadzaniu duchownych stanowisk kościelnych, działalność duszpasterska, Kościół w Polsce

Pobierz pliki

PDF PDF (English)

Zasady cytowania

Stępień, M. (2018). Działania podejmowane przez władze diecezjalne w związku z dekretem Rady Państwa PRL z dnia 9 lutego 1953 r. o obsadzeniu duchownych stanowisk kościelnych na przykładzie wybranych diecezji. Warszawskie Studia Pastoralne, 3(32), 121–150. https://doi.org/10.21697/wsp.2016.11.3.32.07

Cited by / Share

Bibliografia

Źródła:
Google Scholar

Dekret Rady Państwa z dnia 9 lutego 1953 r. o obsadzaniu duchownych stanowisk kościelnych, w: Dz. U. 1953, Nr 10, poz. 32.
Google Scholar

Notatka bpa Z. Choromańskiego. Konferencja Episkopatu Polski. Warszawa, 1966 r. AKEP, sygn. I 013.
Google Scholar

Pismo. Abp R. Jałbrzykowski do bpa Z. Choromańskiego. Białystok, 14-06- 1954. AKEP, sygn. I 10-1.
Google Scholar

Pismo. Bp F. Jop do bpa Z. Choromańskiego. Kraków, 23-05-1955. AKEP, sygn. I 10-7.
Google Scholar

Pismo. Bp F. Jop do bpa Z. Choromańskiego. Kraków, 23-02-1956 (L.1174/56). AKEP, sygn. I 10-7.
Google Scholar

Pismo. Bp F. Jop do bpa Z. Choromańskiego. Kraków, 01-03-1956. AKEP, sygn. I 10-7.
Google Scholar

Pismo. Bp F. Jop do bpa Z. Choromańskiego. Kraków, 05-03-1956 (L.1343/56). AKEP, sygn. I 10-7.
Google Scholar

Pismo. Ks. P. Rynkiewicz do bpa Z. Choromańskiego. Bydgoszcz, 15-05- 1956. AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Pismo. Ks. S. Bross do bpa Z. Choromańskiego. Gniezno, 19-08-1955 (L.dz. 6026/55/W). AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Pismo. M. Zygmanowski do bpa Z. Choromańskiego. Warszawa, 13-07-1956 (Nr II 1c/72/56). AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Porozumienie zawarte między przedstawicielami Rządu RP i Episkopatu Polskiego. Warszawa, 14-04-1950 (uwierzytelniona kopia). AKEP, sygn. I 0304/I.
Google Scholar

Poświadczona kopia Notatki Służbowej sporządzonej przez ks. Edmunda Palewodzińskiego. Gniezno, 16-03-1955. AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Poświadczona kopia Notatki sporządzonej przez ks. Piotra Rynkiewicza. Bydgoszcz, 26-03-1955. AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. A. Markun do Kurii Metropolitalnej w Gnieźnie. Bydgoszcz, 19-04-1955 (Nr Wz./21/395/55/R). AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Abp R. Jałbrzykowski do A. Bidy. Białystok, 09-02-1954 (Nr 71/54). AKEP, sygn. I 10-1.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Abp R. Jałbrzykowski do A. Bidy. Białystok, 27-03-1954 (Nr 208/54). AKEP, sygn. I 10-1.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Abp R. Jałbrzykowski do J. Cyrankiewicza. Białystok, 27-03-1954. AKEP, sygn. I 10-1.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Abp R. Jałbrzykowski do J. Cyrankiewicza. Białystok, 11-06-1954 (Nr 326/54). AKEP, sygn. I 10-1.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Abp R. Jałbrzykowski do M. Moczara. Białystok, 14-06-1954. AKEP, sygn. I 10-1.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Abp S. Wyszyński do Rady Państwa. Warszawa, 14-03-1953. AKEP, sygn. I 10-19.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp F. Jop do ks. E. Kowalczyka. Kraków, 03-10- 1955 (L.5688/55). AKEP, sygn. I 10-7.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp F. Jop do ks. T. Topy. Kraków, 04-10-1955 (L.5717/55). AKEP, sygn. I 10-7.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp F. Sonik do J. Izydorczyka. Kielce, 20-01-1955 (XM.XXXI-29/55). AKEP, sygn. I 10-6.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp F. Sonik do M. Zygmanowskiego. Kielce, 05-09-1956 (XJ.VIII-20/56). AKEP, sygn. I 10-6.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp F. Sonik do Urzędu do Spraw Wyznań. Kielce, 23-09-1953 (L.OW.16/53). AKEP, sygn. I 10-6.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp F. Sonik do Urzędu do Spraw Wyznań. Kielce, 20-02-1954. AKEP, sygn. I 10-6.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp F. Sonik do Urzędu do Spraw Wyznań. Kielce, 17-05-1954 (XM.XXXI-29/54). AKEP, sygn. I 10-6.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp F. Sonik do Urzędu do Spraw Wyznań. Kielce, 05-10-1954 (XM.XXXI-29/54). AKEP, sygn. I 10-6.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp F. Sonik do Urzędu do Spraw Wyznań. Kielce, 07-10-1955 (XM.XXXI-29/55). AKEP, sygn. I 10-6.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp F. Sonik do Urzędu do Spraw Wyznań. Kielce, 21-03-1956 (XM.XLIII-27/56). AKEP, sygn. I 10-6.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp F. Sonik do Urzędu do Spraw Wyznań. Kielce, 05-09-1956 (XJ.VIII-20/56). AKEP, sygn. I 10-6.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp P. Kałwa do A. Bidy. Lublin, 27-06-1953 (Nr 872/Gł/53). AKEP, sygn. I 10-9.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp P. Kałwa do J. Izydorczyka. Lublin, 14-11- 1954. AKEP, sygn. I 10-9.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp Z. Choromański do bpa Jopa. Warszawa, 15-06-1955 (Nr 720). AKEP, sygn. I 10-7.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp Z. Choromański do M. Zygmanowskiego. Warszawa, 14-06-1956 (Nr 900). AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Bp Z. Choromański do M. Zygmanowskiego. Warszawa, 03-08-1956 (Nr 1010). AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. E. Wychowaniec do bpa F. Sonika. Kielce, 23- 08-1956 (Nr WZ.II-5/169/56). AKEP, sygn. I 10-6.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. J. Domiński do ks. P. Rynkiewicza. Bydgoszcz, 22-08-1955 (Nr Wz./32/605/55/R). AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. J. Domiński do Kurii Metropolitalnej w Gnieźnie. Bydgoszcz, 19-07-1955 (Nr Wz./18/334/55/R). AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. J. Domiński do Kurii Metropolitalnej w Gnieźnie. Bydgoszcz, 09-12-1955 (Nr Wz./81/1648/55/R). AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. J. Szczęśniak do Kurii Diecezjalnej w Białym- stoku. Białystok, bez daty (Nr 24/56). AKEP, sygn. I 10-1.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. J. Szczęśniak do Kurii Diecezjalnej w Białymstoku. Białystok, bez daty (Nr 59/56). AKEP, sygn. I 10-1.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. J. Szczęśniak do Kurii Diecezjalnej w Białym- stoku. Białystok, 03-02-1956 (Nr 114/56). AKEP, sygn. I 10-1.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Kozioł do Kurii Diecezjalnej w Białymstoku. Białystok, 12-03-1954 (Nr 53/54). AKEP, sygn. I 10-1.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Kozioł do Kurii Diecezjalnej w Białymstoku. Białystok, 22-03-1954 (Nr 300/54). AKEP, sygn. I 10-1.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Ks. A. Sawicki, wikariusz generalny do J. Izydorczyka. Białystok, 11-03-1955 (Nr 207/55). AKEP, sygn. I 10-1.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Ks. A. Sawicki, wikariusz generalny do M. Zygmanowskiego. Białystok, 16-02-1956 (Nr 121/56). AKEP, sygn. I 10-1.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Ks. E. Kowalczyk do Kurii Metropolitalnej w Krakowie. Krzyszkowice, 03-10-1955. AKEP, sygn. I 10-7.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Ks. F. Pieściuk do J. Cyrankiewicza. Choroszcz, 28-08-1953. AKEP, sygn. I 10-1.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Ks. P. Rynkiewicz do Urzędu do Spraw Wyznań. Bydgoszcz, 16-12-1955. AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Ks. S. Bross do bpa Z. Choromańskiego. Gniezno, 12-04-1956 (L.dz. 3241/56/W). AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Ks. S. Bross do Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy. Gniezno, 10-05-1955 (L.dz. 3790/55/W). AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Ks. S. Bross do Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy. Gniezno, 04-08-1955 (L.dz. 5606/55/W). AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Ks. S. Bross do Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy. Gniezno, 07-11-1955 (L.dz. 9167/55/W). AKEP, sygn. I 10-4.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Ks. T. Topa do Kurii Metropolitalnej w Krakowie. Gdów, 04-10-1955. AKEP, sygn. I 10-7.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. M. Moczar przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku do Kurii Diecezjalnej w Białymstoku. Białystok, 25-05-1954. AKEP, sygn. I 10-1.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Referat do Spraw Wyznań Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku do Kurii Diecezjalnej w Białymstoku. Białystok, 15-02-1955 (Nr 5/9/55). AKEP, sygn. I 10-1.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Referat do Spraw Wyznań Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku do Kurii Diecezjalnej w Białymstoku. Białystok, 16-02-1955 (Nr 7-0/545). AKEP, sygn. I 10-1.
Google Scholar

Poświadczona kopia pisma. Urząd do Spraw Wyznań do Kurii Arcybiskupiej w Białymstoku. Warszawa, 19-04-1955 (II.Ic42/55). AKEP, sygn. I 10-1.
Google Scholar

Poświadczony odpis notatki sporządzonej przez bpa P. Kałwę w Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie. Lublin, 16-06-1953. AKEP, sygn. I 10-9.
Google Scholar

Ustawa z dnia 19 kwietnia 1950 r. o zmianie organizacji naczelnych władz państwowych w zakresie gospodarki komunalnej i administracji pub- licznej, w: Dz. U. 1950, Nr 19, poz. 156.
Google Scholar

Zarządzenie Nr 61 Prezesa Rady Ministrów z dnia 5 maja 1953 r. w sprawie wykonania dekretu o obsadzaniu duchownych stanowisk kościelnych, w: M.P. 1953, Nr 43, poz. 522.
Google Scholar

Literatura:
Google Scholar

Feliciani G., Le Conferenze Episcopali, Bolgna 1974.
Google Scholar

Stępień M., Działania Konferencji Episkopatu Polski podejmowane w związku z dekretem Rady Państwa PRL z dnia 9 lutego 1953 r. o obsadzaniu duchownych stanowisk kościelnych, „Warszawskie Studia Pastoralne” VIII 19 (2013) nr 2, s. 189-214.
Google Scholar

Stępień M., Pozycja prawna Konferencji Episkopatu Polski. Studium prawno-historyczne, Łomża 2014.
Google Scholar

Marek Stępień

blazejszostek@gmail.com

Biogram

Ks. Marek Stępień po otrzymaniu święceń kapłańskich został skierowany na studia z zakresu prawa kanonicznego na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie, gdzie w otrzymał stopień doktora. Od 2007 r. pracuje na Wydziale Prawa Kanonicznego Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. W tym samym roku został przewodniczącym Uniwersyteckiej Komisji Wyborczej i funkcję tę pełni do chwili obecnej. Za monografię zatytułowaną Pozycja prawna Konferencji Episkopatu Polski. Studium prawno-historyczne, wydaną w Łomży w 2014 r., otrzymał stopień doktora habilitowanego w dyscyplinie prawo kanoniczne.