Komizm rymów w utworach Andrzeja Waligórskiego. Uwagi wstępne

Tomasz Korpysz

doi:10.21697/cl.2024.36.1.2

Published: 2024-08-07

Vol. 36 No. 1 (2024)

Komizm rymów w utworach Andrzeja Waligórskiego. Uwagi wstępne

Tomasz Korpysz

Colloquia Litteraria

Section: ARTYKUŁY

https://doi.org/10.21697/cl.2024.36.1.2

Abstract

In the rich literature of humorology, comism induced by the juxtaposition of specially selected words or word combinations in rhyming pairs is very rarely subjected to scientific reflection, although it is relatively oſten used in various types of texts (especially satirical, but also children’s texts or songs). Andrzej Waligorski used this comic mechanism very oſten in his works. In his analyzed poems, broken rhyme (also called broken and divided rhyme), broken-folded rhyme, homonymous rhyme and repeated rhyme do not occur. On the other hand, on several occasions the author used composed rhyme (e.g.: szyja – ci ja, w pierś się – Engelsie) and allusive rhyme, but most oſten he created made up rhymes (e.g.: stolicą – bógwico, plon – maison, kiśli – wymyślił) and stylistic rhymes (wszędy – urzędy, komnacie – gacie, dezynwolturą – kurą, dyrektywy – lewatywy, chabrze – ubabrze, ino – Portofino). The latter, in particular, both from the recipient and the sender require knowledge of a rich vocabulary from a variety of semantic and stylistic fields, as well as developed linguistic competence, including humorous competence. The fragments of works cited in the article undoubtedly prove the true satirical artistry of their author.

Keywords:

Andrzej Waligórski, satire, comism, rhyme, rhyme comedy

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Korpysz, T. (2024). Komizm rymów w utworach Andrzeja Waligórskiego. Uwagi wstępne . Colloquia Litteraria, 36(1), 23–43. https://doi.org/10.21697/cl.2024.36.1.2

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Barańczak S., [list], w: A. Bikont, J. Szczęsna, Limeryki, czyli o plugawości i promie- nistych szczytach nonsensu, Warszawa 1989.
Google Scholar

Brajerski T., Słownik rymów Konstancji Benisławskiej, „Roczniki Humanistyczne” 1993, z. 6.
Google Scholar

Brzozowska D., O dowcipach polskich i angielskich. Aspekty językowo-kulturowe, Opole 2000.
Google Scholar

Budkowska J., Słownik rymów Adama Mickiewicza, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970.
Google Scholar

Burska-Ratajczak B., Formacje deminutywno-hipokorystyczne i neologizmy jako źródło humoru (na przykładzie „Kolekcji” L.J. Kerna), w: Funkcja emocjonalna jednostek językowych i tekstowych, red. K. Wojtczuk, A. Wierzbicka, Siedlce 2004.
Google Scholar

Buttler D., Polski dowcip językowy, Warszawa 1974.
Google Scholar

Chłopicki W., O humorze poważnie, Kraków 1995.
Google Scholar

Grzegorczykowa R., Puzynina J., Rzeczownik, w: Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, wyd.drugie, zmienione, Warszawa 1998.
Google Scholar

Jeżowski M., Słownik rymów „Marii” Antoniego Malczewskiego, „Roczniki Humanistyczne” 1972, z. 4.
Google Scholar

Jeżowski M., Słownik rymów Cypriana Norwida, Lublin 1998.
Google Scholar

Jeżowski M., Słownik rymów Juliusza Słowackiego, Lublin 2002.
Google Scholar

Kaczmarek J., Słowo wstępne, w: A. Waligórski, Wierszyki, Kraków 1995. Kaletowa L., Andrzej Waligórski (1926–1992), „Polityka” 1992, nr 22.
Google Scholar

Korpysz T., Jeszcze o komizmie rymów, w: Słowa i ich opis. Na drogach współczesnej leksykologii, red. D. Zdunkiewicz-Jedynak, Warszawa 2012.
Google Scholar

Korpysz T., Komizm rymów w pismach Cypriana Norwida, w: Humor. Teorie – praktyka – zastosowania, t. 2: Zrozumieć humor, red. S. Dżereń-Głowacka, A. Kwiatkowska, Piotrków Trybunalski 2009.
Google Scholar

Korpysz T., Komizm rymów w piosenkach Jeremiego Przybory, w: Humor w kulturze i edukacji, red. E. Dunaj, I. Morawska, M. Latoch-Zielińska, Lublin 2014.
Google Scholar

Korpysz T., Niegramatyczne rymy gramatyczne, w: Język pisarzy: problemy gramatyki, red. T. Korpysz, A. Kozłowska, Warszawa 2021.
Google Scholar

Korpysz T., O potrzebie wyodrębniania humorologii historycznej. Uwagi wstępne, „Poradnik Językowy” 2023, wolumen okolicznościowy: Horyzonty polszczyzny. Prace ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Dubiszowi w pięćdziesięciolecie Jego pracy naukowej i dydaktycznej, red. M. Piasecka, M. Wojtyńska-Nowotka.
Google Scholar

Krasowska A., Strukturalna analiza dowcipu – o modelu izotopijno-dysjunkcyjnym Salvatore Attardy z perspektywy kilku dekad, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 2022, nr 78.
Google Scholar

Kreja B., Słowotwórstwo rzeczowników ekspresywnych w języku polskim. Formacje na „-ik”, „-k”-, „-isko” i „-ina”, Gdańsk, 1969.
Google Scholar

Miodek J., Słowo wstępne, w: A. Waligórski, Wieczór autorski, Wrocław 2008.
Google Scholar

Mikrut I., Przymrużonym okiem. Radość czytania satyryków, b.m.w. 2016.
Google Scholar

Putrament K., Kilka słów o Autorze, w: A. Waligórski, Błędny rycerz. Utwory wybrane, wstęp i wybór K. Putrament, Warszawa 1999.
Google Scholar

Sarnowski M., Deminutiwum jako znak ironii, „Język a kultura”, t. 3: Wartości w języku i tekście, red. J. Puzynina, J. Anusiewicz, Wrocław 1991.
Google Scholar

Skoczylas J., Andrzej Waligórski – satyryk czy poeta?, „Pamięć i Przyszłość” 2008, nr 2.
Google Scholar

Skoczylas J., „Elita” i „Studio 202”, Wrocław 2013.
Google Scholar

Słownik rymów Stanisława Trembeckiego. Praca zespołowa Sekcji Językoznawczej Koła Polonistów oraz pracowników Katedry Filologii Polskiej Uniwersytetu M. Kopernika w Toruniu, red. H. Turska, Toruń 1961.
Google Scholar

Waligórski A., Błędny rycerz. Utwory wybrane, wstęp i wybór K. Putrament, Warszawa 1999.
Google Scholar

Tomasz Korpysz

t.korpysz@uksw.edu.pl
https://orcid.org/0000-0001-6578-5839

Affiliation:

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

Dr hab.TOMASZ KORPYSZ, prof.ucz.–językoznawca i norwidolog. Zainteresowania naukowe: język autorów (zwłaszcza Cypriana Norwida), komizm językowy, leksykografia i leksykologia, kultura języka.