PODMIOT ZYSKUJĄCY TOŻSAMOŚĆ W DIALOGU. JĘZYKOWE ŹRÓDŁA INTEGRALNOŚCI

Teresa Dobrzyńska

doi:10.21697/cl.2024.37.2.1

Published: 2025-08-30

Vol. 37 No. 2 (2024)

The subject gaining identity through dialogue: the linguistic sources of integrity

Teresa Dobrzyńska

Colloquia Litteraria

Section: ARTYKUŁY

https://doi.org/10.21697/cl.2024.37.2.1

Abstract

The article addresses the issue of disintegration of the person and loss of sense of identity, a phenomenon perceived as a significant trait of postmodern culture. The author points to the factors that confirm the subject’s integrity, which reside in the very use of language, disposition toward building coherent utterances and ability to interpret semantically loose texts (pieces of poetry in particular). She argues that an alternative to the vision of a solipsistic and disintegrated subject, with a disturbed sense of identity, is a subject shown in development or progress, one that consciously seeks to achieve an identity and looks for a meaning in artistic productions and cultural artifacts. The individual tends to reinforce his or her integrity and develop a sense of identity in dialogue, as s/he confronts his/her views with those of the others whilst determining his/her own attitude towards values.

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Dobrzyńska, T. (2025). The subject gaining identity through dialogue: the linguistic sources of integrity. Colloquia Litteraria, 37(2), 007–022. https://doi.org/10.21697/cl.2024.37.2.1

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Bauman Z., Ponowoczesność, czyli dekonstruowanie nieśmiertelności, przeł. A. Szahaj, [w:] Postmodernizm a filozofia. Wybór tekstów red. S. Czerniak, A. Szahaj, Warszawa 1996, s.143-167.
Google Scholar

Beczek J., Osoby i rzeczy. O metamorficznym statusie podmiotu w wybranych utworach Brunona Jasieńskiego i Andrzeja Trzebińskiego, [w:] Podmiot i tekst w literaturze XX wieku. Warsztaty interpretacyjne, red. H. Gosk, A. Zieniewicz, przy współpracy K. Krowirandy i Ż. Nalewajk, Warszawa 2006.
Google Scholar

Benveniste É., Problèmes de linguistique générale, t. 1, Paris 1966.
Google Scholar

Bogusławski A., Lingwistyczna teoria mowy. Preliminaria, Warszawa 2021. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323543169
Google Scholar

Bogusławski A., Słowo o zdaniu i o tekście, [w:] Tekst i zdanie, red. T. Dobrzyńska, E. Janus, Wrocław 1983.
Google Scholar

Červenka M., O tematycznym następstwie: na materiale czeskich tekstów poetyckich, przeł. Ewa Nadolska, [w:] Tekst i język. Problemy semantyczne, red. M.R. Mayenowa, Wrocław 1974, s. 85-97.
Google Scholar

Dobrzyńska T., Metafora, Wrocław 1984.
Google Scholar

Dobrzyńska T., Mówiąc przenośnie. Studia o metaforze, Warszawa 1994.
Google Scholar

Elliot A., Koncepcje „ja”, przeł. S. Królak, Warszawa 2007.
Google Scholar

Grice H.P., Logika a konwersacja, przeł. J. Wajszczuk, „Przegląd Humanistyczny” 1977, nr 6, s. 85-99.
Google Scholar

Kopania J., Kartezjańskie konteksty antropologii Karola Wojtyły, „Kwartalnik Filozoficzny”
Google Scholar

, t. XXXIII, z. 4.
Google Scholar

Mayenowa M.R., Spójność tekstu a postawa odbiorcy, [w:] O spójności tekstu, red. M.R. Mayenowa, Wrocław 1971.
Google Scholar

Mayenowa M.R., Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, rozdz. 5, wyd. I, Wrocław1979 (i wydania następne).
Google Scholar

Nycz R., Osoba w nowoczesnej literaturze: ślady obecności, [w:] tegoż, Literatura jako trop rzeczywistości. Poetyka epifanii w nowoczesnej literaturze polskiej, Kraków 2001, s. 50-87.
Google Scholar

Okopień-Sławińska A., Semantyka wypowiedzi poetyckiej (Preliminaria), Wrocław 1985.
Google Scholar

Saganiak M., Człowiek i doświadczenie wewnętrzne, Warszawa 2009.
Google Scholar

Słownik pojęć i tekstów kultury, red. E. Szczęsna, wyd. 2, Warszawa 2002.
Google Scholar

Szymborska W., Miłość szczęśliwa i inne wiersze, wybór i red. R. Krynicki, Kraków 2007.
Google Scholar

Taylor C., Źródła podmiotowości: narodziny podmiotowości nowoczesnej, przeł. M. Gruszczyński [i in.], oprac. nauk. T. Gadacz, wstęp A. Bielik-Robson, Warszawa 2001.
Google Scholar

Tischner Józef, Nieszczęsny dar wolności, Kraków 1993.
Google Scholar

Valéry P., Poezja i myśl abstrakcyjna, [w:] tegoż, Estetyka słowa, wybór A. Frybesowa, wstęp M. Żurowski, przeł. A. Frybesowa, Warszawa 1971.
Google Scholar

Wheelwright P., Symbol archetypowy, przeł. M.-B. Fedewicz, [w:] Symbole i symbolika, red. M. Głowiński, Warszawa 1991, s. 265-311.
Google Scholar

Teresa Dobrzyńska

https://orcid.org/0000-0002-7078-9209

Affiliation:

Instytut Badań Literackich PAN Poland

Bio Statement (e.g., department and rank)

TERESA DOBRZYŃSKA – emerytowany profesor Instytutu Badań Literackich PAN, wieloletni kierownik Pracowni Poetyki Teoretycznej i Języka Literackiego. Autorka stukilkudziesięciu artykułów oraz 9 książek z zakresu teorii tekstu, poetyki, stylistyki, teorii metafory i wersologii – m.in.: Delimitacja tekstu literackiego (1974), (wraz z Z. Kopczyńską) Tonizm (1979), Metafora (1984), Tekst. Próba syntezy (1993), Mówiąc przenośnie… Studia o metaforze (1994), Tekst – styl – poetyka (2003), (wraz z Z. Kopczyńską i L. Pszczołowską) Znaczenie wyboru formy wiersza. Trzy studia (2007), Od słowa do sensu. Studia o metaforze (2012), Tekst poetycki i jego konteksty (2015). Redaktor kilkunastu tomów zbiorowych, w tym – wraz z Rają Kunczewą – we współpracy z Instytutem Literatury Bułgarskiej Akademii Nauk: Memory and Text. Cognitive and Cultural Aspects – Память и текст. Когнитивные и культурологичные аспекты (2005); Words and Images. Iconicity of the Text – Слова и образы. Иконичность текста (2008); Vision and Cognition. Literary, Linguistic and Cultural Aspects – Взгляд и познание. Литературные, лингвистические и культурологические аспекты (2011); Resemblance and Difference. The Problem of Identity – Подобие и pозличие. Проблема идентичности (2015); The Thing. Conceptual and Cultural Aspects (2018), Recycling in Literature and Culture (2021). Odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.