The aim of this article is to indicate the specificity of the identities of Central European nations and religious communities both in terms of sameness and distinctivness. This is achieved through the structure of the article, which consists of four parts. The first defines the concept of collective identity. The second part shows the geographic, geopolitical and geocultural shape of Central Europe. The third part indicates the importance of religion in the process of building and strengthening national identities in the Central European region. In the fourth and last part, the cultural and philosophical differences between Central Europe and Western Europe were analyzed, referring to the results of empirical research. As a result of the conducted analyzes, the basic cultural and civilization differences, with particular emphasis on the religious sphere, were indicated, between Central Europe and the Asian East, on the one hand (in historical meaning) and Western Europe (in contemporary meaning).
Download files
Cited by / Share
References
Babiński G. (2003), Etniczność i religia – formy, płaszczyzny i poziomy powiązań, w: Etniczność a religia, red. A. Posern-Zieliński, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Google Scholar
Bauman Z. (1995), Wieloznaczność nowoczesna, nowoczesność wieloznaczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar
Berend T.I. (2003), History Derailed. Central and Eastern Europe in the Long Nineteenth Century, CA U. of California, Berkeley.
Google Scholar
Boia L. (2003), Rumuni. Świadomość, mity, historia, tłum. K. Jurczak, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Google Scholar
Bokszański Z. (2006), Tożsamości zbiorowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar
Ceh N., Harder J. (2005), Imagining the Croatian Nation, „Est European Quarterly”, nr 4, s. 409-417.
Google Scholar
Cywiński B. (1985), Doświadczanie Europy, Wydawnictwo Głos, Warszawa.
Google Scholar
Cywiński B. (1994), Mój kawałek Europy, Presspublica, Warszawa.
Google Scholar
Cywiński B. (1994), Mój kawałek Europy, „Rzeczpospolita”, Warszawa.
Google Scholar
Cywiński B. (2003), Przeciwko Jałcie bis, „Rzeczpospolita”, 8 lutego.
Google Scholar
Czyżewski K. (2008), Linia powrotu. Zapiski z pogranicza, Pogranicze, Sejny.
Google Scholar
Dabrowski P.M. (2000), Folk, Faith and Fatherland. Defining the Polish Nation in 1883, „Nationalities Papers”, nr 3, s. 397-416.
Google Scholar
Davies N. (2001), Boże igrzysko. Historia Polski, tłum. E. Muskat-Tabakowska, Znak, Kraków.
Google Scholar
Dąbrowska-Partyka M. (1998), Zagadnienie tożsamości a konflikt jugosłowiański, w: Współcześni Słowianie wobec własnych tradycji i mitów. Sympozjum w Castel Gandolfo 19-20 sierpnia 1996, red. M. Dąbrowska, L. Suchanek, F. Ziejka, Znak, Kraków.
Google Scholar
Dybciak K. (2001), Katolicka Europa Środkowa czy strefa postkomunistyczna?, „Arcana”, nr 3, s. 6-15.
Google Scholar
Dybciak K. (2004), Co znaczy katolickość Europy Środkowej?, w: Europa Środkowa: wspólnota czy zbiorowość?, red. R. Zenderowski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław – Warszawa – Kraków.
Google Scholar
Elliott M. (2009), Laszlo Tökés, Timisoara and the Romanian Revolution, www.georgefox.edu/academics/undergrad/departments/soc-swk/ree/misc_art.html (17.11.2022).
Google Scholar
Erdősi P. (2006), „Rzymski limes” i „przedmurze chrześcijaństwa” w węgierskiej wyobraźni historycznej, w: Dziedzictwo kresów – nasze wspólne dziedzictwo?, red. J. Purchla, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków.
Google Scholar
European Cultural Values, Special Eurobarometer 278, Wave 67 – TNS Opinion & Social (Aneks).
Google Scholar
Flora G., Szilagyi G., Roudometof V. (2005), Religion and National Identity in Post-communist Romania, „Journal of Southern Europe and the Balkans”, nr 1, s. 35-55.
Google Scholar
Gacesa D. (2006), „Othering” of East and West: (Anti)Ecumenical Views of the Serbian Orthodox Church, „CEU Political Science Journal”, nr 2, s. 403-424.
Google Scholar
Gołembski F. (2001), Stosunki kulturalne na Bałkanach, Elipsa, Warszawa.
Google Scholar
Grott B. (2006), Ojciec Józef Maria Bocheński i jego model nacjonalizmu chrześcijańskiego, w: Nacjonalizm czy nacjonalizmy. Funkcja wartości chrześcijańskich, świeckich i neopogańskich w kształtowaniu idei nacjonalistycznych, red. B. Grott, Kraków 2006.
Google Scholar
Halecki O. (1950), The Limits and Divisions of European History, Sheed and Ward, London – New York.
Google Scholar
Halecki O. (2000), Historia Europy – jej granice i podziały, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin.
Google Scholar
Huntington S.P. (2007), Kim jesteśmy? Wyzwania dla amerykańskiej tożsamości narodowej, tłum. B. Pietrzyk, Znak, Kraków.
Google Scholar
Jacobson-Widding A. (1983), Introduction, w: Identity: Personal and Socio-Cultural, red. A. Jacobson-Widding, Academiae Upsaliensis, Uppsala.
Google Scholar
Kałużny T. (2020), Ukraińska autokefalia rok po ustanowieniu. Reakcje i dylematy świata prawosławnego, „Studia Oecumenica”, nr 20, s. 197-213.
Google Scholar
Karpat K.H. (1992), Mniejszość muzułmańska na Bałkanach, „Sprawy Międzynarodowe”, t. 7, nr 12, s. 129-144.
Google Scholar
Krakovska V. (2005), Evolution of the Lithuanian National Identity in the European Context, „Slovo”, nr 1.
Google Scholar
Lubonja F. (2005), Albania – wolność zagrożona. Wybór publicystyki z lat 1991-2002, tłum. D. Horodyska, Pogranicze, Sejny.
Google Scholar
MacDonald D.B. (2006), Serbia and the Jewish Trope. Nationalism, Victimhood and the Succesor Wars in Yugoslavia, w: Nationalism Across the Globe. An Overview of Nationalisms in State-Endowed and Stateless Nations, Volume I: Europe, red. W.J. Burszta, T. Kamusella, S. Wojciechowski, Wyższa Szkoła Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa, Poznań.
Google Scholar
Mazurkiewicz P. (2001), Europeizacja Europy. Tożsamość kulturowa Europy w kontekście procesów integracji, Studium Generale Europa, Warszawa.
Google Scholar
Mazurkiewicz P. (2004), Oddychać dwoma płucami. Tożsamość Europy Środkowej, w: Europa Środkowa: wspólnota czy zbiorowość?, red. R. Zenderowski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków.
Google Scholar
Merdjanova I. (2000), In Search of Identity. Nationalism and Religion in Eastern Europe, „Religion, State & Society”, nr 3, s. 233-261.
Google Scholar
Misztal B. (2005), Tożsamość jako pojęcie i zjawisko społeczne w zderzeniu z procesami globalizacji, w: Tożsamość bez granic. Współczesne wyzwania, red. E. Budakowska, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar
Nowak A. (2022), Prof. Andrzej Nowak „Polska i Zachód/Europa. Kultura i geopolityka” - 1/2, https://www.youtube.com/watch?v=fIEulQWstLE&list=TLPQMTgwNDIwMjLJrQAKK88dpg&index=2&ab_channel=ascotv (19.04.2022).
Google Scholar
Olszański T. (2018), Konstantynopol. Autokefalia dla Ukrainy, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2018-10-12/uznanie-przez-patriarchat-ekumeniczny-niezaleznosci-prawoslawnej (19.04.2022).
Google Scholar
Peterson-Royce A. (1982), Ethnic Identity, Indiana University Press, Bloomington.
Google Scholar
Pew Research Center (2018a), How Do European Countries Differ In Religious Commitment? Use Our Interactive Map to Find Out, https://www.pewresearch.org/fact-tank/2018/12/05/how-do-european-countries-differ-in-religious-commitment (18.04.2022).
Google Scholar
Pew Research Center (2018b), Eastern and Western Europeans Differ on Importance of Religion, Views of Minorities, and Key Social Issues, https://www.pewresearch.org/religion/2018/10/29/eastern-and-western-europeans-differ-on-importance-of-religion-views-of-minorities-and-key-social-issues/ (18.04.2022).
Google Scholar
Pope E.A. (2009), The Role of Religion in the Romanian Revolution, www.georgefox.edu/academics/undergrad/departments/soc-swk/ree/misc_art.html (12.11.2009).
Google Scholar
Popper K.R. (1992), Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna, tłum. A. Chmielewski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar
Ramet P. (1988), Autocephaly and National Identity in Church-State Relations in Eastern Christianity. An introduction, w: Eastern Christianity and Politics in the Twentieth Century, red. P. Ramet, Routledge, Durham.
Google Scholar
Rapacka J. (1995), Godzina Herdera. O Serbach, Chorwatach i idei jugosłowiańskiej, Energeia, Warszawa.
Google Scholar
Rembierz M. (1999), Źródła i dylematy tożsamości. Filozofia wobec pytań o treść i sens egzystencji, Tożsamość człowieka wobec życia i śmierci, „Colloquia Communia” nr 2, s. 16-36.
Google Scholar
Ricoeur P. (1992), Filozofia osoby, tłum. M. Frankiewicz, Wydawnictwo Papieskiej Akademii Teologicznej, Kraków.
Google Scholar
Rusek H. (2002), Religia i polskość na Zaolziu, Nomos, Kraków.
Google Scholar
Samsonowicz H. (1999), Północ – Południe, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław – Warszawa – Kraków.
Google Scholar
Szczepański W. (2007), Specyfika albańskiego procesu narodowotwórczego w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku (do I wojny światowej), w: Integracja i tożsamość narodowa w Europie Środkowo-Wschodniej na przestrzeni dziejów. Z prac Polsko-Bułgarskiej Komisji Historycznej, red. E. Znamierowska-Rakk, Wydawnictwo Neriton, Warszawa.
Google Scholar
Szűcs J. (1995), Trzy Europy, tłum. J.M. Kłoczowski, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin.
Google Scholar
Ścigaj P. (2004), Tożsamość narodowa. Przegląd problematyki, „Politeja”, nr 1, s. 152-167.
Google Scholar
Taboada-Leonetti I. (1981), Identité individuelle, identité collective. Problèmes poses par ľintroduction du concept d’identité en sociologie. Quelques propositions théoretiques a partir de trois Recherches sur ľimmigration, „Social Science Information”, nr 1, s. 137-167.
Google Scholar
Terlecki T. (1974), Polska a Zachód. Próba syntezy, Nakł. Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, Londyn.
Google Scholar
Tismaneanu V. (2000), Wizje zbawienia. Demokracja, nacjonalizm i mit w postkomunistycznej Europie, tłum. H. Jankowska, Muza, Warszawa.
Google Scholar
Ugrešić D. (2006), Kultura kłamstwa (eseje antypolityczne), tłum. D.J. Ćirlić, Czarne, Wołowiec.
Google Scholar
Vambery R. (1944), Nationalism in Hungary, „The Annals of the American Academy of Political and Social Science”, nr 77, s. 77-85.
Google Scholar
Velikonja M. (2003), Slovenian and Polish Religio-National Mythologies. A Comparative Analysis, „Religion, State & Society”, nr 3, s. 233-260.
Google Scholar
Vrnt P.C. (2003), Our First King István Still Has a Hand in Hungary’s Modern Day Culture, „The New Hungarian Voice”, nr 3.
Google Scholar
Wojtyła K. (1994), Gdzie znajduje się granica Europy?, „Ethos”, nr 4, s. 27-34.
Google Scholar
Wolson P. (1999), Politics of Victimhood. A Perpetual Cycle of Abuse, „Los Angeles Times”, 9 maja.
Google Scholar
Zarycki T. (2004), Uses of Russia. The Role of Russia in the Modern Polish National Identity, „East European Politics and Societies”, nr 4, s. 595-627.
Google Scholar
Zenderowski R. (2003), Czym jest Europa? Kim są Europejczycy?, w: S. Sowiński, R. Zenderowski, Europa drogą Kościoła. Jan Paweł II o Europie i europejskości, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław – Warszawa – Kraków 2003.
Google Scholar
Zenderowski R. (2007), Nad Tatrami błyska się… Słowacka tożsamość narodowa w dyskursie politycznym w Republice Słowackiej (1989-2004), Warszawa.
Google Scholar
Zenderowski R. (2011), Religia a tożsamość narodowa i nacjonalizm w Europie Środkowo-Wschodniej. Między etnicyzacją religii a sakralizacją etnosu (narodu), Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Google Scholar
Wyniki spisów powszechnych
Google Scholar
Round of Population and Housing Censuses in Estonia, Latvia And Lithuania, Vilnius 2000, http://www.csb.gov.lv/images/modules/items/item_file_2064_baltcen3.pdf (18.11.2022).
Google Scholar
Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine / Agency for Statistics of Bosnia and Herzegovina, Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini, 2013. Rezultati popisa, http://www.popis2013.ba/popis2013/doc/Popis2013prvoIzdanje.pdf (18.11.2022).
Google Scholar
Agjencia e statistikave të Kosovës / Statistical Office of Kosova, http://www.ks-gov.net (2008, 2011) (18.11.2022).
Google Scholar
Centrālā statistikas pārvalde, Population Census 2011 – Key Indicators, http://www.csb.gov.lv/en/statistikas-temas/population-census-2011-key-indicators-33613.html (18.11.2022).
Google Scholar
Český statistický úřad / Czech Statistical Office, Basic Final Results of the Population and Housing Census 2001, http://www.czso.cz (18.11.2022).
Google Scholar
Český statistický úřad / Czech Statistical Office, Náboženská víra obyvatel podle výsledků sčítání lidu 2014, https://www.czso.cz/documents/10180/20551795/17022014.pdf/c533e33c-79c4-4a1b-8494-e45e41c5da18?version=1.0 (18.11.2022).
Google Scholar
Český statistický úřad / Czech Statistical Office, Předběžné výsledky Sčítání lidu, domů a bytů 2011, http://www.czso.cz (18.11.2022).
Google Scholar
Comisia Centralǎ Pentru Recensământul Populaţiei şi al Locuinţelor, Comunicat de presă privind rezultatele provizorii ale Recensământului Populaţiei şi Locuinţelor – 2011, http://www.recensamantromania.ro/wp-content/uploads/2012/02/Comunicat_DATE_PROVIZORII_RPL_2011.pdf (18.11.2022).
Google Scholar
Comisia Centralǎ Pentru Recensământul Populaţiei şi al Locuinţelor, Recensamânt 1992, 2002, http://www.recensamant.ro (18.11.2022).
Google Scholar
Comisia Centralǎ Pentru Recensământul Populaţiei şi al Locuinţelor, Recensământul Populației și Locuințelor 1992, http://colectaredate.insse.ro/phc/public.do?siteLang=ro (18.11.2022).
Google Scholar
Comisia Centralǎ Pentru Recensământul Populaţiei şi al Locuinţelor, Recensământului Populației și Locuințelor 2014, http://recensamant.statistica.md (18.11.2022).
Google Scholar
Comisia Centralǎ Pentru Recensământul Populaţiei şi al Locuinţelor, Recensămîntul Populaţiei, Demographic, national, language and cultural characteristics 2004, http://www.statistica.md (18.11.2022).
Google Scholar
Departament Badań Społecznych i Warunków Życia GUS, Wyznania Religijne – Stowarzyszenia Narodowościowe i Etniczne w Polsce 2009-2011, Warszawa 2013, http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/oz_wyznania_religijne_stow_nar_i_etn_w_pol_2009-2011.pdf (18.11.2022).
Google Scholar
Department of Statistics to the Government of the Republic of Lithuania, 2001, 2011 Population and Housing Census data, http://www.stat.gov.lt (18.11.2022).
Google Scholar
Državni zavod za statistiku / The Croatian Bureau of Statistics, Census of population, households and dwellings, 2001, 2011, http://www.dzs.hr/default_e.htm (18.11.2022).
Google Scholar
Generations and Gender Survey, 2020 Belarus Wave, ggpsurvey.ined.fr. (18.11.2022).
Google Scholar
Główny Urząd Statystyczny, Podstawowe informacje o sytuacji demograficzno-społecznej ludności Polski oraz zasobach mieszkaniowych, Warszawa 2012.
Google Scholar
Główny Urząd Statystyczny, Struktura narodowo-etniczna, językowa i wyznaniowa ludności Polski. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, Warszawa 2015.
Google Scholar
Główny Urząd Statystyczny, Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 i 2011 w zakresie deklarowanej narodowości oraz języka używanego w domu, http://www.stat.gov.pl/gus (18.11.2022).
Google Scholar
Instituti i Statistikave (INSTAT), Censusi i Popullsisë dhe Banesave 2011, Tirana 2012, s. 71, http://www.instat.gov.al/media/177354/main_results__population_and_housing_census_2011.pdf (18.11.2022).
Google Scholar
Központi Statisztikai Hivatal / Hungarian Central Statistical Office, Évi Népszámlálás 3. Országos adatok, Budapest 2013, http://www.ksh.hu/docs/hun/xftp/idoszaki/nepsz2011/nepsz_03_00_2011.pdf (18.11.2022).
Google Scholar
Központi Statisztikai Hivatal / Hungarian Central Statistical Office, ÉVI Népszámlálás 3. Országos adatok, 2011, http://www.nepszamlalas.hu (18.11.2022).
Google Scholar
Központi Statisztikai Hivatal / Hungarian Central Statistical Office, 2001. ÉVI NÉPSZÁMLÁLÁS http://www.nepszamlalas2001.hu/eng/volumes/26/tartalom.html; http://www.nepszamlalas2001.hu/eng/volumes/27/tables/load1_1_1.html (18.11.2022)
Google Scholar
Lietuvos statistikos departamentas / Statistics Lithuania, Results of the 2011 Population and Housing Census of the Republic of Lithuania, http://www.stat.gov.lt; http://statistics.bookdesign.lt/?lang=en (18.11.2022).
Google Scholar
Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Belarus, Religion and denominations in the Republic of Belarus, 2011, http://www.mfa.gov.by/upload/pdf/religion_eng.pdf (18.11.2022).
Google Scholar
Stanovnistvo predratne Jugoslavije po veroispovesti i materinjem jeziku po popisu od 31.3.1931, Beograd 1945, http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G1931/pdf/G19314001.pdf (18.11.2022).
Google Scholar
Štatistický úrad Slovenskej republiky / Statistical Office of the Slovak Republic, Sčítanie obyvateľov, domov a bytov v roku 2001, 2011, http://www.statistics.sk (18.11.2022).
Google Scholar
Statistični urad Republike Slovenije / Statistical Office of the Republic of Slovenia, Rezultati Popisa 2002, http://www.stat.si/popis2002/si/default.htm (18.11.2022).
Google Scholar
Statistikaamet / Statistics Estonia, Population and Housing Census 2000, 2011, http://www.stat.ee/phc2011; http://www.stat.ee/64310?parent_id=39113 (18.11.2022); http://estonia.eu/about-estonia/country/population-census-2011.html (18.11.2022).
Google Scholar
Statistikaamet / Statistics Estonia, Population and Housing Census 2011, http://www.stat.ee/phc2011; PC231 (18.11.2022).
Google Scholar
Statistikaamet / Statistics Estonia, Population by religious affiliation and ethnic nationality; pc0454: at least 15-year-old persons by religion, sex, age group, ethnic nationality and county, 31 december 2011, http://pub.stat.ee/ (18.11.2022).
Google Scholar
The European Centre for Minority Issues, Kosovo Statistics, www.ecmi.de/emap/download/KosovoStatisticsFinalOne.pdf (18.11.2022).
Google Scholar
Uprava za statistiku Crne Gore – MONSTAT / Statistical Office of Montenegro – MONSTAT, Popis stanovništva, domačinstava i stanova u 2003, Podgorica, septembar 2004.
Google Scholar
Uprava za statistiku Crne Gore – MONSTAT / Statistical Office of Montenegro – MONSTAT, Prvi Rezultati. Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Crnoj Gori, Podgorica 2011, http://www.monstat.org (18.11.2022).
Google Scholar
Zavod za Statistiku Republike Bosne i Hercegovine, Etnička Obiljezja Stanovnistva 1991, Sarajevo 1993, http://www.fzs.ba/Dem/Popis/Etnicka%20obiljezja%20stanovnistva%20bilten%20233.pdf (18.11.2022).
Google Scholar
Державний Комітет Статистики України / State Statistics Committee of Ukraine, National composition of the population. 2001 Ukrainian Population Census, http://www.ukrcensus.gov.ua; http://2001.ukrcensus.gov.ua/eng/results/general/nationality/ (18.11.2022).
Google Scholar
Државниот завод за статистика / State Statistical Office, Macedonia in Figures, Skopje 2012, http://www.stat.gov.mk/Publikacii/Mak_Brojki_2012_A.pdf (18.11.2022).
Google Scholar
Државниот завод за статистика / State Statistical Office, Popis na Naselenieto, Domakinstvata i Stanovite vo Republika Makedonija, 2002, http://www.stat.gov.mk.
Google Scholar
Национален Статистически Институт / National Statistical Institute, 2011 Population Census in the Republic of Bulgaria, http://www.nsi.bg (18.11.2022).
Google Scholar
Национален Статистически Институт / National Statistical Institute, Census 2001 – Final Results, http://www.nsi.bg (18.11.2022).
Google Scholar
Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь / National Statistical Committee of the Republic of Belarus, National Composition Of Population Of The Republic Of Belarus (Национальный Состав Населения Республики Беларусь), http://belstat.gov.by/homep/en/census/p5.php (18.11.2022).
Google Scholar
Републички завод за статистику Србије / Statistical Office of the Republic of Serbia, 2011 Census of Population, Households and Dwellings in the Republic of Serbia. First Results, http://media.popis2011.stat.rs/2011/prvi-rezultati.pdf (18.11.2022).
Google Scholar
Републички завод за статистику Србије / Statistical Office of the Republic of Serbia, Population Census 2002, http://webrzs.statserb.sr.gov.yu/axd/en/popis.htm (18.11.2022).
Google Scholar
Соціологічна група «РЕЙТИНГ», Релігійні вподобання населення, http://ratinggroup.ua/files/ratinggroup/reg_files/rg_religion_report_042015.pdf (18.11.2022).
Google Scholar