Hapax ἀνδρωδῶς (andrōdôs) w 1 Mch 6,31

Janusz Nawrot

doi:10.21697/ct.2024.94.3.01

Opublikowane: 2024-09-06

Tom 94 Nr 3 (2024)

Hapax ἀνδρωδῶς (andrōdôs) w 1 Mch 6,31

Janusz Nawrot

Collectanea Theologica

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/ct.2024.94.3.01

Abstrakt

Pojawianie się tzw. hapax legomena w danej księdze biblijnej stanowi zawsze wielką zagadkę rodzącą pytanie o cel ich użycia przez autora natchnionego. Posiada to tym większe znaczenie, że autorzy biblijni prezentują własne style i sposoby wyrażania myśli, używając do tego mniej lub bardziej wyraźnych, sobie właściwych terminów i składni zdaniowych. Przysłówek ἀνδρωδῶς stawia podobne pytania o swe miejsce w Pierwszej Księdze Machabejskiej. Niniejszy artykuł próbuje znaleźć odpowiedź na możliwy cel jego zastosowania przez hagiografa. Dlatego należy rozpatrzyć następujące kwestie. Po pierwsze, czy teologia samej księgi wystarczy by wytłumaczyć miejsce przysłówka w tym tekście. Po drugie, czy trzeba sięgnąć w tym celu do innych ksiąg Septuaginty. Po trzecie, czy należy doprecyzować znaczenie semantyczne omawianego przysłówka przez odwołanie do tekstów starożytnej literatury greckiej, w których się pojawia. Jak się wydaje, właśnie w jego znaczeniu, odkrytym w toku analizy, należy poszukać odpowiedzi na pytanie o cel zapisu dokonanego przez hagiografa.

Słowa kluczowe:

Stary Testament, Septuaginta, Pierwsza Księga Machabejska, Hapax legomenon, grecka literatura klasyczna

Inne teksty tego samego autora

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Nawrot, J. (2024). Hapax ἀνδρωδῶς (andrōdôs) w 1 Mch 6,31. Collectanea Theologica, 94(3), 5–35. https://doi.org/10.21697/ct.2024.94.3.01

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Abramowiczówna, Z., Słownik grecko-polski (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958).
Google Scholar

Bailly, A., Dictionnaire grec-français. Nouvelle édition revue et corrigée, dite Bailly 2020 – Hugo Chávez sous la direction de Gérard Gréco, http://gerardgreco.free.fr/IMG/pdf/bailly-2020-hugo-chavez-2023-02-28.pdf (dostęp 24.04.2024).
Google Scholar

Bar-Kochva, B., Judas Maccabaeus: The Jewish Struggle Against the Seleucids (Cambridge: Cambridge University Press 1989).
Google Scholar

Barsotti, D., Le second Livre des Maccabées (Paris: Téqui 1979).
Google Scholar

Bartlett, J.R., The First and Second Books of the Maccabees (The Cambridge Bible Commentary on the New English Bible; Cambridge: Cambridge University Press 1973).
Google Scholar

Beck, H., „The Early Roman Tradition”, A Companion to Greek and Roman Historiography (red. J. Marincola; Chichester: Blackwell Publishing 2007) 239‒245.
Google Scholar

Berguig, S., Commentaire littéraire et historique du Premier Livre des Maccabées (Paris 2019), https://www.academia.edu/39813788/1_Maccabees_in_french_litterary_and_historical_analysis_1_Maccab%C3%A9es_Analyse_litt%C3%A9raire_et_historique?auto=download (dostęp 24.04.2024).
Google Scholar

Borchardt, F., The Torah in 1Maccabees. A Literary Critical Approach to the Text (Deuterocanonical and cognate literature studies 19; Berlin – New York, NY: De Gruyter 2014).
Google Scholar

Champion, J., Antigonus the One‒Eyed. Greatest of the Successors (Barnsley: Pen and Sword Books Ltd. 2014).
Google Scholar

Clayton Croy, N., 3 Maccabees (Leiden – Boston, MA: Brill 2006).
Google Scholar

Daly, G., Cannae. The Experience of Battle in the Second Punic War (London – New York, NY: Rutledge 2005).
Google Scholar

Diodorus Siculus, Library of History. Volume X. Books 19.66-20 (tłum. R.M. Geer; Loeb Classical Library 390; Cambridge, MA: Harvard University Press, 1954).
Google Scholar

Doran, R., “The First Book of Maccabees” (The New Interpreter's Bible 4; Nashville; TN: Abingdon 1996) 1‒178.
Google Scholar

Doran, R., “The Second Book of Maccabees” (The New Interpreter's Bible 4; Nashville, TN: Abingdon 1996) 179‒299.
Google Scholar

Fairweather, W. – Sutherland Black J., The First Book of Maccabees. With Introduction and Notes (Cambridge: Cambridge University Press 1897).
Google Scholar

Goldstein, J.A., I Maccabees: A New Translation with Introduction and Commentary (Anchor Bible 41; Garden City; NY: Doubleday 1976).
Google Scholar

Goldstein, J.A., II Maccabees: A New Translation with Introduction and Commentary (Anchor Bible 41A; Garden City, NY: Doubleday 1983).
Google Scholar

Goldstein, J.A., The Hasmonean revolt and the Hasmonean dynasty (The Cambridge History of Judaism. 2. The Hellenistic Age; Cambridge: Cambridge University Press 1989).
Google Scholar

Goldsworthy, A., Cannae (London: Cassell 2001).
Google Scholar

Griffith, G.T., The Mercenaries of the Hellenistic World (Cambridge: Cambridge University Press 1935).
Google Scholar

Gruen, E.S., Heritage and Hellenism: The Reinvention of Jewish Tradition (Berkeley, CA – Los Angeles, CA – London: University of California Press 1998).
Google Scholar

Gryglewicz, F., Księgi Machabejskie. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz (Pismo Święte Starego Testa¬mentu 6/4; red. S. Łach; Poznań: Pallottinum 1961).
Google Scholar

Homo, L., Roman Political Institutions (New York, NY: Ruthledge 1996).
Google Scholar

Hoyos, B.D., „Treaties True and False: The Error of Philinus of Agrigentum”, The Classical Quarterly 35/1 (1985) 92–109.
Google Scholar

Isocrates, On the Peace. Areopagiticus. Against the Sophists. Antidosis. Panathenaicus (tłum. G. Norlin; Loeb Classical Library 229; Cambridge, MA: Harvard University Press, 1929).
Google Scholar

Josephus, Jewish Antiquities. Volume V. Books 12–13 (tłum. R. Marcus; Loeb Classical Library 365; Cambridge, MA: Harvard University Press 1943).
Google Scholar

Lanning, M.L., Mercenaries. Soldiers of Fortune, from Ancient Greece to Today’s Private Military Companies (New York, NY: Random House 2007).
Google Scholar

Laskowski, Ł., Druga Księga Machabejska (Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament 14/3; Częstochowa: Edycja św. Pawła 2017).
Google Scholar

Liddell, H.G. – Scott, R., A Greek-English Lexicon with revised Supplement (Oxford: Clarendon Press 1996).
Google Scholar

Lintott, A., The Constitution of the Roman Republic (Oxford: Clarendon Press 1999).
Google Scholar

McLaughlin, R., The Roman Empire and the Indian Ocean: The Ancient World Economy and the and the Kingdoms of Africa, Arabia and India (Barnsley: Pen and Sword Books Ltd. 2016).
Google Scholar

Marcos, N.F., The Septuagint in Context. Introduction to the Greek Version of the Bible (tłum. W.G.E. Watson; Leiden: Brill 2011).
Google Scholar

Montanari, F., The Brill Dictionary of Ancient Greek (Leiden – Boston, MA: Brill 2013).
Google Scholar

Mouritsen, H., Politics in the Roman Republic (Cambridge: Cambridge University Press 2017).
Google Scholar

Muraoka, T., A Greek‒English Lexicon on the Septuagint (Louvain – Paris – Walpole, MA: Peeters 2009).
Google Scholar

Nawrot, J., Bądź mężny i mocny, ponieważ Pan jest z tobą. Ἀνδρεία i jej motywacja w Biblii greckiej (Studia i Materiały 89; Poznań: Wydział Teologiczny UAM 2006).
Google Scholar

Nawrot, J., Pierwsza Księga Machabejska, rozdz. 1,1–6,16 (Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament 14/1; Częstochowa: Edycja św. Pawła 2016).
Google Scholar

Nawrot, J., Pierwsza Księga Machabejska, rozdz. 6,17‒16,24 (Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament 14/2; Częstochowa: Edycja św. Pawła 2020).
Google Scholar

Paul, A., Intertestament (Cahiers Evangile 14; Paris: Cerf 1984).
Google Scholar

Polibiusz, Dzieje. I. Przełożył, opracował i wstępem opatrzył S. Hammer (Biblioteka przekładów z literatury antycznej 3; Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk 1957).
Google Scholar

Polybe, Histoires (tłum. D. Roussel; Paris: Quarto – Gallimard 2003).
Google Scholar

Polybius, The Histories. Volume IV. Books 9-15 (tłum. W.R. Paton – F.W. Walbank – C. Habicht; Loeb Classical Library 159; Cambridge, MA: Harvard University Press 2011).
Google Scholar

Taylor, B.A., Analytical Lexicon to the Septuagint: A Complete parsing Guide (Grand Rapids, MI: Zondervan 1994).
Google Scholar

Taylor, J., Petra and the Lost Kingdom of the Nabataeans (London: IB Tauris Publ. 2001).
Google Scholar

Taylor, M., Antiochus the Great (Barnsley: Pen & Sword Books Ltd. 2013).
Google Scholar

Walbank, F.W., Philip V of Macedon (Cambridge: Cambridge University Press 2013).
Google Scholar

Waterfield, R., Dividing the Spoils: The War for Alexander the Great's Empire (Oxford: Oxford University Press 2012).
Google Scholar

Wilkes, J., The Illyrians (The Peoples of Europe; Oxford – Cambridge, MA: Wiley ‒ Blackwell 1996).
Google Scholar

Will, E., Histoire politique du monde hellénistique. 323‒30 av. J.-C. (Paris: Seuil 2003) I–II.
Google Scholar

Wipszycka, E., – Bravo, B., Historia starożytnych Greków. III. Okres hellenistyczny (Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2010).
Google Scholar

Wojciechowski, M., Apokryfy z Biblii greckiej: 3 i 4 Księga Machabejska, 3 Księga Ezdrasza, oraz Psalm 151 i Modlitwa Manassesa (Warszawa: Vocatio 2001).
Google Scholar

Wright, B.G., “The Septuagint as a Hellenistic Greek Text”, Journal for the Study of Judaism 50 (2019) 497‒523.
Google Scholar

Ziółkowski, A., Historia powszechna – Starożytność (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2011).
Google Scholar