How to Translate κοινός [koinos] and What Constitutes Its Opposite? The Purity and Impurity in Mark 7:15–23 and in Ancient Latin Translations

Waldemar Linke

doi:10.21697/ct.2022.92.3.02

Published: 2022-09-30

Vol. 92 No. 3 (2022)

How to Translate κοινός [koinos] and What Constitutes Its Opposite? The Purity and Impurity in Mark 7:15–23 and in Ancient Latin Translations

Waldemar Linke

Collectanea Theologica

Section: Articles

https://doi.org/10.21697/ct.2022.92.3.02

Abstract

The research of Andrzej Wypustek on ancient scatology demonstrates how the use of the terms purity and impurity employed in the Gospels differs from their understanding in common language of the Roman civilization. The New Testament concepts of purity and impurity had not only to be translated, but also exposed to the Latin reader as to what constitutes the essence of the content of Jesus’ teaching. The study of the Latin translation tradition of Mark’s Gospel is an important part of the interpretation of the text. In fact, St. Jerome’s interpretation contains a reinterpretation of the motive of (im)purity in the sense which is different from the ritualistic direction of Mark’s text.

Keywords:

Gospel of Mark, purity, impurity, early Christian exegesis, Bible translations

Download files

PDF

Citation rules

Linke, W. (2022). How to Translate κοινός [koinos] and What Constitutes Its Opposite? The Purity and Impurity in Mark 7:15–23 and in Ancient Latin Translations. Collectanea Theologica, 92(3), 33–67. https://doi.org/10.21697/ct.2022.92.3.02

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Aristoteles, On the Soul. Parva Naturalia. On Breath (trans. W.S. Hett; Loeb Classical Library 288; Cambridge, MA: Harvard University Press 1957). DOI: https://doi.org/10.4159/DLCL.aristotle-parva_naturalia_dreams.1957
Google Scholar

Aristoteles, History of Animals (trans. A.L. Peck; Loeb Classical Library 437; Cambridge, MA: Harvard University Press 1965) I. DOI: https://doi.org/10.4159/DLCL.aristotle-history_animals.1965
Google Scholar

Aristotle, The Works of Aristotle (ed. W.D. Ross – J.A. Smith; Oxford: Clarendon Press 1912) V; Polish translation: Arystoteles, Dzieła wszystkie (ed. and trans. P. Siwek; Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2003) III.
Google Scholar

Augustinus, Confessionum libri XIII, in Patrologiae cursus completus. Series Latina (ed. J.P. Migne; Paris: Migne 1841) 32, 659–868; English translation: Augustine, Confessions and Enchiridion (ed. A. Cook Outler; Louisville, KY: Westminster John Knox 2006); Polish translation: Augustyn, Wyznania, (ed. and trans. Z. Kubiak; 4th ed.; Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax. Instytut Archidiecezji Warszawskiej 1992).
Google Scholar

Augustinus, Contra Adimantum Manichaei discipulum liber unus, in Patrologiae cursus completus. Series Latina (ed. J.P. Migne; Paris: Migne 1865) 42, 129–172; Polish translation: Augustyn, Przeciw Adimantowi, in Augustyn, Pisma przeciw manichejczykom (trans. J. Sulowski – J. Gliściński et al.; Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy 54; Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej 1990) 153–207.
Google Scholar

Augustinus, De actis cum Felice Manichaeo libri duo, in Patrologiae cursus completus. Series Latina (ed. J.P. Migne; Paris: Migne 1865) 42, 519–552; Polish translation: Augustyn, Przeciw Feliksowi, in Augustyn, Pisma przeciw manichejczykom (trans. J. Sulowski – J. Gliściński et al.; Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy 54; Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej 1990) 208–248.
Google Scholar

Didascalia et Constitutiones Apostolorum. II. Testimonia et Sripturae Propinquae (ed. F.X. Funk; Paderbornae: Libraeria Ferdinandi Schoeningh 1905); Polish translation: Constitutiones Apostolorum et Canones Pamphilii ex synodo apostolico Antiocheno (ed. A. Baron – H. Pietras; Kraków: Wydawnictwo WAM 2007).
Google Scholar

Epiphanius, Panarium, in Patrologiae cursus completus. Series Graeca (ed. J.P. Migne; Paris: Migne 1863) 41–42; English translation: Epiphanius, The Panarion of Epiphanius of Salamis (trans. F. Williams; Nag Hammadi and Manichaean Studies 63; Leiden: E.J. Brill 1987) I; Polish translation: Epifaniusz z Salaminy, Panarion: tekst grecki i polski. Herezje 1–33 (trans. M. Gilski; Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II Wydawnictwo Naukowe 2015).
Google Scholar

The Greek Anthology (trans. W.R. Paton; Loeb Classical Library 85; Cambridge, MA: Harvard University Press 1918) IV.
Google Scholar

Herodotus, The Persian Wars (trans. A.D. Godley; Loeb Classical Library 117; Cambridge, MA: Harvard University Press 1920) I. DOI: https://doi.org/10.4159/DLCL.herodotus-persian_wars.1920
Google Scholar

Hieronymus, Commentaria in Evangelii Matthaei libri quattuor, in Patrologiae cursus completus. Series Latina (ed. J.P. Migne; Paris: Migne 1845) 26, 15–219.
Google Scholar

Hieronymus, Epistulae. I. Epistulae 1–70, in Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum (ed. I. Hilberg; Vindobonae: F. Tempsky 1910) 54; Polish translation: Hieronim ze Strydonu, Listy (ed. M. Ożóg; trans. J. Czuj; Kraków: Wydawnictwo WAM 2010) II.
Google Scholar

Hieronymus, Epistulae. III. Epistulae 121–154, in Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum (ed. I. Hilberg; Vindobonae: F. Tempsky 1910) 56; Polish translation: Hieronim ze Strydonu, Listy (ed. M. Ożóg; trans. J. Czuj; Kraków: Wydawnictwo WAM 2011) IV.
Google Scholar

Hieronymus, Evangelium Secundum Marcum, in Patrologiae cursus completus. Series Latina (ed. J.P. Migne; Paris: Migne 1846) 29, 583–608.
Google Scholar

Hieronymus, Tractatus in Marci Evangelium, in Corpus Christianorum. Series Latina (ed. G. Morin; Turnhout: Brespol 1958) 78; French translation: Jérôme, Homélies sur Marc (ed. G. Morin; trans. J.-L. Gourdain; Sources Chrétiennes 494; Paris: Cerf 2005).
Google Scholar

Homerus, Iliad (trans. A.T. Murray – W.F. Wyatt; Loeb Classical Library 170; Cambridge, MA: Harvard University Press 1924) I. DOI: https://doi.org/10.4159/DLCL.homer-iliad.1924
Google Scholar

Isocrates, Isocrates (trans. La Rue Van Hook; Loeb Classical Library 373; Cambridge, MA: Harvard University Press 1945) III.
Google Scholar

Josephus, Jewish Antiquities (trans. R. Marcus; Loeb Classical Library 281; Cambridge, MA: Harvard University Press 1934) III; Polish translation: Józef Flawiusz, Dawne dzieje Izraela (trans. Z. Kubiak – J. Radożycki; Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha 1979).
Google Scholar

Orientis Graeci Inscriptiones Selectae (ed. W. Dittenberger; Leipzig: S. Hirzel 1905) II (= OGI).
Google Scholar

Origenes, Commentaria in Evangelim secundum Matthaeum, in Patrologiae cursus completus. Series Graeca (ed. J.P. Migne; Paris: Migne 1862) 13, 829–1800; English translation: Origen, Commentary on Matthew (ed. A. Menzies; trans. J. Patrick; Ante-Nicene Fathers 9; Buffalo, NY: Christian Literature Publishing Co., 1896); Polish translation: Orygenes, Komentarz do Ewangelii według Mateusza (ed. E. Stanula; trans. K. Augustyniak; Źródła Myśli Teologicznej 10; Kraków: Wydawnictwo WAM 2003).
Google Scholar

Plato, Gorgias, in Plato, Lysis. Symposium. Gorgias (trans. W.R.M. Lamb; Loeb Classical Library 166; Cambridge, MA: Harvard University Press 1925). DOI: https://doi.org/10.4159/DLCL.plato_philosopher-gorgias.1925
Google Scholar

Plato, Phaedrus, in Plato, Euthyphro. Apology. Crito. Phaedo (ed. and trans. Ch. Emlyn-Jones –W. Preddy; Loeb Classical Library 36; Cambridge, MA: Harvard University Press 2017). DOI: https://doi.org/10.4159/DLCL.plato_philosopher-crito.2017
Google Scholar

Plutarch, Non posse suaviter vivi secundum Epicurum, in Plutarch, Moralia (ed. G.N. Bernardakis; Leipzig: Teubner 1895) VI; English translation: Plutarch, Plutarch’s Morals (trans. W.W. Goodwin et al.; Boston, MA – Cambridge, MA: Little, Brown, and Company – Press of John Wilson and son 1874) II.
Google Scholar

Tyloch, W., Rękopisy z Qumran nad Morzem Martwym (2nd ed.; Warszawa: Książka i wiedza 2001).
Google Scholar

Baltz, H. – Schneider, G. (ed.), Exegetical Dictionary of the New Testament (Grand Rapids, MI: W.B. Eerdmans Publishing Company 1990) I–III.
Google Scholar

Bauer, W., Griechisch-deutsches Wörterbuch zu den Schriften des Neuen Testaments und der frühchristlischen Literatur (Berlin – New York, NY: Walter de Gruyter 1988). DOI: https://doi.org/10.1515/9783110860269
Google Scholar

Beardslee, W.A., Literary Criticism of the New Testament (Philadelphia, PA: Fortress Press 1970).
Google Scholar

Bultmann, R., Die Geschichte der synoptischen Tradition (Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 1995). DOI: https://doi.org/10.13109/9783666531095
Google Scholar

Burkert, W., Starożytne kulty misteryjne (trans. K. Bielawski; Kraków: Wydawnictwo Homini 2007).
Google Scholar

Caird, G.B., “Homoeophony in the Septuagint,” Jews, Greeks and Religious Cultures in Late Antiquity. Essays in honor of William David Davies (ed. R.G. Hamerton-Kelly – R.J. Scroggs; Leiden: Brill 1976) 74–88.
Google Scholar

Cimosa, M., Guida allo studio della Bibbia Latina. Dalla Vetus Latina alla Vulgata, alla Nova Vulgata (Sussidi Patristici 14; Roma: Istituto Patristico “Augustinianum” 2008) I.
Google Scholar

Czerski, J., Księgi narracyjne Nowego Testamentu. Wprowadzenie historyczno-literackie i teologiczne (Opolska Biblioteka Teologiczna 59; Opole: Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego 2003).
Google Scholar

Dibelius, M., Die Formgeschichte des Evangeliums (Tübingen: Mohr 1919).
Google Scholar

Drekopel, T., “Higiena osobista potencjalnych kochanków – wybrane uwagi źródłowe na marginesie I i III ks. Ars amatoria Publiusza Owidiusza Nazona,” Czystość i brud. Higiena w starożytności (ed. W. Korpalska – W. Ślusarczyk; Bydgoszcz: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika – Collegium Medicum UMK 2013) 27–36.
Google Scholar

Edwards, J.R., The Gospel according to Mark (Grand Rapids, MI – Cambridge: W.B. Eerdmans Publishing Company 2002).
Google Scholar

Fischer, B., Die Lateinischen Evangelien bis zum 10. Jahrhundert. I. Varianten zu Matthäus. II. Varianten zu Markus (Aus der Geschichte der lateinischen Bibel; Freiburg: Verlag Herder 1988, 1989).
Google Scholar

France, R.T., The Gospel of Matthew (Grand Rapids, MI – Cambridge: W.B. Eerdmans Publishing Company 2007).
Google Scholar

Gnilka, J., Marco (Assisi: Cittadella Editrice 1991).
Google Scholar

Grenfell, B.P. – Hunt, A.S. (ed.), The Oxyrhynchus Papyri (London: Egypt Exploration Found. Graeco-Roman Branch 1908) VI.
Google Scholar

Harrington, D.J., “Ewangelia według Świętego Marka,” Katolicki Komentarz Biblijny (ed. R.E. Brown – J.A. Fitzmyer – R.E. Murphy; Warszawa: Oficyna Wydawnicza “Vocatio” 2001) 981–1033.
Google Scholar

Hatch, E. – Redpath, H.A., Concordance to the Septuagint (Gratz: Akademische Druck- und Verlagsanstalt 1975) II.
Google Scholar

Hauck, F., “κοινός κτλ,” Theological Dictionary of the New Testament (ed. G. Kittel; Grand Rapids, MI: W.B. Eerdmans Publishing Company 1966) III, 789–809.
Google Scholar

Homerski, J., Księga Ezechiela (Pismo Święte Starego Testamentu 11/1; Poznań: Pallottinum 2013).
Google Scholar

Howard, V. – Peabody, D.B., “Ewangelia według św. Marka,” Międzynarodowy Komentarz do Pisma Świętego (ed. W.R. Farmer; Warszawa: Verbinum. Wydawnictwo Księży Werbistów 2001) 1206–1238.
Google Scholar

Jülicher, A. (ed.), Itala: Das Neue Testament in altlateinischer Überlieferung. I. Matthäus-Evangelium (Berlin – New York, NY: Walter de Gruyter 1972).
Google Scholar

Kant, I., Religia w obrębie samego rozumu (trans. A. Bobko; Kraków: Instytut Wydawniczy Znak 1993).
Google Scholar

Kerényi, K., Eleusis. Archetypowy obraz matki i córki (Kraków: Wydawnictwo Homini 2004).
Google Scholar

Koehler, L. – Baumgartner, W. – Stamm, J.J., Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski (Warszawa: Oficyna Wydawnicza “Vocatio” 2008) II.
Google Scholar

Korpalska, W. – Ślusarczyk, W. (ed.), Czystość i brud. Higiena w starożytności (Bydgoszcz: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika – Collegium Medicum UMK 2013).
Google Scholar

Krawczyk, M., “The Paradox of Purity: Interpretation and Theological Implications of the Words καθαρός [katharos] and καθαρότης [katharotēs] in Wis 7:22–28,” Collectanea Theologica 90/5 (2020) 221–239. DOI: https://doi.org/10.21697/ct.2020.90.5.10. DOI: https://doi.org/10.21697/ct.2020.90.5.10
Google Scholar

Kudasiewicz, J., “Ewangelie synoptyczne,” Wstęp do Nowego Testamentu (ed. R. Rubinkiewicz; Poznań: Pallottinum 1996) 37–273.
Google Scholar

Lane, W.L., The Gospel according to Mark (Grand Rapids, MI – Cambridge: W.B. Eerdmans Publishing Company 1974).
Google Scholar

Langkammer, H., Ewangelia według św. Marka (Pismo Święte Nowego Testamentu 3/2; Poznań – Warszawa: Pallottinum 1977).
Google Scholar

Lengauer, W., Religijność starożytnych Greków (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1994).
Google Scholar

Lenski, R.C.H., The Interpretation of St. Matthew’s Gospel (Minneapolis, MN: Augsburg Publishing House 1964).
Google Scholar

Léon-Dufour, X., “I Vangeli sinottici,” Introduzione al. Nuovo Testamento. II. L’annuncio del vangelo (ed. A. George – P. Grelot; Roma: Borla 1980) 9–224.
Google Scholar

Liddell, H.G. – Scott, R., A Greek-English Lexicon (Oxford: Clarendon Press 1996).
Google Scholar

Lust, J. – Eynikel, E. – Hauspie, K., A Greek-English Lexicon of the Septuagint (Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft 1996) II.
Google Scholar

Małecka, N., “Łazienki i toalety w Egipcie faraonów,” Czystość i brud. Higiena w starożytności (ed. W. Korpalska – W. Ślusarczyk; Bydgoszcz: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika – Collegium Medicum UMK 2013) 97–110.
Google Scholar

Malina, A., Ewangelia według Świętego Marka. Rozdziały 1,1–8,26 (Nowy Komentarz Biblijny. Nowy Testament 2/1; Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2013).
Google Scholar

Marcus, J., Mark 1–8 (The Anchor Bible 27; New York, NY – London – Toronto – Sydney – Auckland: Doubleday 1999).
Google Scholar

Metzger, B.M., A Textual Commentary on the Greek New Testament (Stuttgart: United Bible Societies 1971).
Google Scholar

Meynet, R., L’analisi retorica (Biblioteca biblica 8; Brescia: Editrice Queriniana 1992).
Google Scholar

Miazek-Męczyńska, M., “‘Do mycia twarzy rano służy woda,’ czyli Owidiuszowe zalecenia dla kochanków z zakresu higieny osobistej,” Czystość i brud. Higiena w starożytności (ed. W. Korpalska – W. Ślusarczyk; Bydgoszcz: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika – Collegium Medicum UMK 2013) 13–25.
Google Scholar

Morris, L., The Gospel according to Matthew (Grand Rapids, MI – Cambridge: W.B. Eerdmans Publishing Company 1992).
Google Scholar

Muraoka, T., A Greek-English Lexicon of the Septuagint (Louvain: Peeters 2009).
Google Scholar

Neusner, J., The Idea of Purity in Ancient Judaism (Studies in Judaism in Late Antiquity 1; Leiden: Brill 1973).
Google Scholar

Petersen, N.R., “The composition of Mark 4:1–8:26,” Harvard Theological Review 73/1–2 (1980) 185–217. DOI: https://doi.org/10.1017/S0017816000002091
Google Scholar

von Prott, H. – Kolbe, W., “Die Inschriften,” Mittelungen des Kaiserlich Deutschen Archaeologischen Instituts, Athenische Abteilung 27 (1902) 44–151.
Google Scholar

Romaniuk, K., List do Rzymian (Pismo Święte Nowego Testamentu 6/1; Poznań – Warszawa: Pallottinum 1978).
Google Scholar

Rosół, R., Wschodnie korzenie kultu Apollona. Studium lingwistyczno-historyczne (Kraków: Nomos 2010).
Google Scholar

Rudolph, K., Gnoza (trans. G. Sowinski; 2nd ed.; Kraków: Zakład Wydawniczy “Nomos” 2003).
Google Scholar

Rumianek, R., Księga Ezechiela. Tłumaczenie i komentarz (Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego 2009).
Google Scholar

Rumianek, R., Motyw miłości cudzołożnej w Ez 16 i 23 (Warszawa: Fundacja im. Prymasa Tysiąclecia 1995).
Google Scholar

Salza Prina Ricotti, E., Meals and Recipes from Ancient Greece (Los Angeles, CA: J. Paul Getty Museum 2007).
Google Scholar

Schattenmann, J., “κοινός κτλ,” Theologisches Begriffslexikon zum Neuen Testament (ed. L. Cohen – E. Beyreuther – H. Bietenhard; 3rd ed.; Wuppertal: Theologischer Verlag Rolf Brockhaus 1972) I, 495–499.
Google Scholar

Schulte, A., Griechisch-Deutsches Wörterbuch zum Neuen Testamente (Limburg a.L.: Verlag von Gebr. Steffen 1918).
Google Scholar

Sophocles, E.A., Greek Lexicon. Roman and Byzantine Periods [from B.C. 146 to A.D. 1100] (Cambridge, MA: Harvard University Press 1914).
Google Scholar

Stuligrosz, M., “Higiena przy biesiadnym stole w świecie starożytnych Greków,” Czystość i brud. Higiena w starożytności (ed. W. Korpalska – W. Ślusarczyk; Bydgoszcz: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika – Collegium Medicum UMK 2013) 37–48.
Google Scholar

Tischendorf, C., Novum Testamentum Graece (Lipsiae: Giesecke & Devrient 1869) I.
Google Scholar

Vogels, H.J., Evangelium Colbertinum. I. Text. II. Text (Bonner Biblische Beiträge 4–5; Bonn: Peter Hanstein Verlag 1953).
Google Scholar

Walters, P., The Text of the Septuagint. Its Corruptions and Their Emendation (ed. D.W. Gooding; Cambridge: Cambridge University Press 1973).
Google Scholar

West, M.L., Wschodnie oblicze Helikonu. Pierwiastki zachodnioazjatyckie w greckiej poezji i micie (trans. M. Filipczuk – T. Polański; Kraków: Wydawnictwo Homini 2008).
Google Scholar

Wypustek, A., Imperium szamba, ścieku i wychodka. Przyczynek do historii życia codziennego w starożytności (Warszawa: Sub Lupa 2018).
Google Scholar

Zimmerli, W., Ezekiel. I. Chapters 1–24. II. Chapters 25–48 (Hermeneia series; Philadelphia, PA: Fortress Press 1979).
Google Scholar

Zorell, F., Lexicon Graecum Novi Testamenti (Paris: P. Lethielleux 1931).
Google Scholar