Doświadczenia osób z niepełnosprawnością intelektualną we wspólnocie religijnej – raport z badań partycypacyjnych

Agnieszka Żyta; Monika Parchomiuk; Katarzyna Ćwirynkało

doi:10.21697/fp.2025.1.14

Opublikowane: 2025-08-27

Tom 15 Nr 1 (2025)

Doświadczenia osób z niepełnosprawnością intelektualną we wspólnocie religijnej – raport z badań partycypacyjnych

Agnieszka Żyta

, Monika Parchomiuk , Katarzyna Ćwirynkało

Forum Pedagogiczne

Dział: Artykuły i rozprawy

https://doi.org/10.21697/fp.2025.1.14

Abstrakt

Wspólnota religijna (WR) tworzy środowisko lokalne ważne dla wielu osób z niepełnosprawnością intelektualną (NI). Stosunkowo niewiele wiadomo jak uczestnictwo w życiu takich wspólnot jest odbierane przez osoby z NI, jak oceniają one zachowania duchownych i świeckich członków spotkań o charakterze religijnym w trakcie wspólnych mszy, modlitw i uczestniczenia w obrządkach religijnych. Niniejsze doniesienie jest wynikiem analizy 34 wywiadów indywidualnych z dorosłymi z NI przeprowadzonych przez badaczy w projekcie badań partycypacyjnych. Osoby z NI są krytycznymi i aktywnymi obserwatorami, mającymi szereg doświadczeń pozytywnych i negatywnych, związanych także z faktem istnienia niepełnosprawności, wpływających na poziom ich zaangażowania w życie wspólnoty.

Słowa kluczowe:

niepełnosprawność intelektualna, wspólnota religijna, badania partycypacyjne, wiara, doświadczenia

Inne teksty tego samego autora

Stanisława Byra, Monika Parchomiuk, Obraz siebie i małżeństwa u współmałżonków osób z niepełnosprawnością ruchową. Perspektywa stygmatyzacji przeniesionej , Forum Pedagogiczne: Tom 6 Nr 1 (2016)
Zdzisław Kazanowski, Agnieszka Żyta, Akceptacja osób z niepełnosprawnością a doświadczenia integracyjne w szkole , Forum Pedagogiczne: Tom 10 Nr 2 (2020)
Zdzisław Kazanowski, Agnieszka Żyta, Miejsce zamieszkania a akceptacja osób z niepełnosprawnościami , Forum Pedagogiczne: Tom 11 Nr 1 (2021): Numer jubileuszowy
Monika Parchomiuk, Katarzyna Ćwirynkało, Agnieszka Żyta, Przygotowanie osób z niepełnosprawnością intelektualną do roli współbadaczy. Propozycja szkolenia w ramach badań włączających , Forum Pedagogiczne: Tom 13 Nr 2 (2023): Wychowanie do pokoju. Między tradycją, ponowoczesnością a nowymi wyzwaniami
Monika Parchomiuk, Inclusive research with people with intellectual disabilities. Current research status analysis , Forum Pedagogiczne: Tom 12 Nr 1 (2022): 100-lecie pedagogiki specjalnej

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Żyta, A., Parchomiuk, M., & Ćwirynkało, K. (2025). Doświadczenia osób z niepełnosprawnością intelektualną we wspólnocie religijnej – raport z badań partycypacyjnych. Forum Pedagogiczne, 15(1), 161–172. https://doi.org/10.21697/fp.2025.1.14

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Beresford, P. (2014). Upełnomocniająca wiedza na rzecz upełnomocniającej pracy socjalnej. W: A. Gulczyńska, M. Granosik (red.), Empowerment w pracy socjalnej: praktyka i badania partycypacyjne. Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
Google Scholar

Carter, E. W. (2022). A Place of Belonging: Including Individuals With Significant Disabilities in Faith Communities. ”Inclusive Practices”, 1(1), 6-12. DOI: https://doi.org/10.1177/2732474520977482
Google Scholar

Carter, E. W. (2024). Spirituality, disability, and quality of life. „Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities”, 21(1), 1-5. DOI: https://doi.org/10.1111/jppi.12458
Google Scholar

Carter E.W., Boehm T.L. (2019). Religious and spiritual expressions of young people with intellectual and developmental disabilities. „Research and Practice for Persons with Severe Disabilities”, 44(1), 37-52. DOI: https://doi.org/10.1177/1540796919828082
Google Scholar

Ćwirynkało K. (2023). Znaczenia nadawane wierze i religii przez dorosłe osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Raport z badań. „Pedagogika Katolicka”, 32 (1), 173-183. DOI: https://doi.org/10.62266/PK.1898-3685.2023.32.13
Google Scholar

Hennink M., Hutter I., Bailey A. (2010). Qualitative research methods, London: SAGE Publications.
Google Scholar

Jagosh J., Macaulay A.C., Pluye P., Salsberg J., Bush P.L., Henderson J., Sirett E., Wong G., Cargo M., Herbert C.P., Seifer S.D., Green L.W., Greenhalgh T. (2012). Uncovering the benefits of participatory research: Implications of a realist review for health research and practice. „Milbank Quarterly”, 90, 311–346. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-0009.2012.00665.x
Google Scholar

Jakubas A. (2017).”Zapomniany wymiar doświadczeń”? Duchowość i religijność dorosłej osoby z niepełnosprawnością intelektualną w kontekście badawczym. W: M. Humeniuk, I. Paszenda (red.), Między inkluzją a ekskluzją w edukacji religijnej (s. 217-233). Wrocław: Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego
Google Scholar

Krzemińska D. (2013). Szkic do rozważań o życiu religijnym i doświadczaniu wiary przez osoby dorosłe z niepełnosprawnością intelektualną. „Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej”, 10, 112-132.
Google Scholar

Parchomiuk M..; Ćwirynkało K.; Żyta A.B. (2024). Accepting Different Faiths: Insights from Religious Narratives of Individuals with Intellectual Disabilities in Poland. ”Societies”, 14, 165, 1-15. DOI: https://doi.org/10.3390/soc14090165
Google Scholar

Patka M., McDonald K. E. (2015). Intellectual disability and faith communities: perspective of Catholic religious leaders. „Disability&Society”, 30 (8), 1241-1258. DOI: https://doi.org/10.1080/09687599.2015.1090953
Google Scholar

Pearce L. D., Hayward G. M., Pearlman J. A. (2017). Measuring five dimensions of religiosity across adolescence. „Review of Religious Research”, 59, 367-393. DOI: https://doi.org/10.1007/s13644-017-0291-8
Google Scholar

Pietkiewicz I., Smith J. (2012). A practical guide to using Interpretative Phenomenological Analysis in qualitative research psychology, „Psychological Journal”, 20 (1), 7-14.
Google Scholar

Rye M., Shogren K. (2005). Religion and individuals with intellectual disabilities: An exploratory study of self-reported perspectives, „Journal of Religion, Disability and Health”, 1, 29-53.
Google Scholar

Sango P.N. & Forrester-Jones R. (2017). Spiritual care for people with intellectual and developmental disability: An exploratory study. „Journal of Intellectual & Developmental Disability”, 44 (2), 150-160. DOI: https://doi.org/10.3109/13668250.2017.1350834
Google Scholar

Sango P & Forrester-Jones R. (2022). Spirituality and the Quality of Life of Individuals with Intellectual Disability. „Journal of Long-Term Care”, , 193–204. DOI: https://doi.org/10.31389/jltc.139
Google Scholar

Shogren K., Rye M. (2005). Religion and individuals with intellectual disabilities: An exploratory study of self-reported perspectives. „Journal of Religion, Disability & Health”, 9, 29-53. DOI: https://doi.org/10.1300/J095v09n01_03
Google Scholar

Smith D.G.W. (2019). Vulnerability, dependence, and the knowledge of god: Reflections on Meister Eckhart and intellectual disability. „Medieval Mystical Theology”, 28, 97–115 DOI: https://doi.org/10.1080/20465726.2019.1698817
Google Scholar

Smith J., Flowers P., Larkin M. (2009). Interpretative phenomenological analysis: Theory, method and research, London: SAGE Publications.
Google Scholar

Szahaj A. (2010). Jaka wspólnota? W: J. Szomburg (red.), Jaka wspólnotowość Polaków w XXI wieku? (s. 45–51). Gdańsk: Instytut Badań nad Gospodarka Rynkową.
Google Scholar

Turner S., Hatton C., Shah R., Stansfield J., Rahim N. (2004). Religious expression amongst adults with intellectual disabilities. „Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities”, 17, 161-171. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-3148.2004.00192.x
Google Scholar

Vaughn L. & Jacquez F. (2020). Participatory research methods – choice points in the research process. „Journal of Participatory Research Methods”, 1, 1-13. DOI: https://doi.org/10.35844/001c.13244
Google Scholar

Walmsley J., Strnadova I., Johnson K. (2018). The added value of inclusive research. „Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities”, 31, 751–759 DOI: https://doi.org/10.1111/jar.12431
Google Scholar

Watts G. (2011). Intellectual disability and spiritual development. „Journal of Intellectual and Developmental Disability”, 36 (4), 238-245. DOI: https://doi.org/10.3109/13668250.2011.617731
Google Scholar

Zasępa E. (2022). Doświadczenia religijne osób z niepełnosprawnością intelektualną. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica”, 23, 37-50. DOI: https://doi.org/10.18778/1427-969X.23.03
Google Scholar

Zielińska-Król K. (2024). People with Disabilities and Their Families in the Roman Catholic Church in Poland: An Analysis of Barriers to Participation in Religious Practices. ”Religions”, 15(7):840, 1-12. DOI: https://doi.org/10.3390/rel15070840
Google Scholar

Żyta A. (2023). Doświadczenia w zakresie praktyk religijnych osób z niepełnosprawnością intelektualną. Raport z badań jakościowych. „Roczniki Pedagogiczne”, 3, Tom 15 (51), 17-32. DOI: https://doi.org/10.18290/rped23153.2
Google Scholar

Agnieszka Żyta

agnieszka.zyta@uwm.edu.pl
https://orcid.org/0000-0002-2504-7257

Afiliacja:

a:1:{s:5:"pl_PL";s:11:"UWM Olsztyn";} Polska

Monika Parchomiuk

Afiliacja:

UMCS Lublin Polska

Katarzyna Ćwirynkało

Afiliacja:

UWM Olsztyn Polska