Czasowe wykluczenie potomstwa: terminologia i problemy praktyczne

Lucjan Świto

doi:10.21697/im.2022.33.2.01

Opublikowane: 2022-12-27

Tom 33 Nr 2 (2022)

Czasowe wykluczenie potomstwa: terminologia i problemy praktyczne

Lucjan Świto

Ius Matrimoniale

Dział: Rozprawy i artykuły

https://doi.org/10.21697/im.2022.33.2.01

Abstrakt

Artykuł podejmuje próbę odpowiedzi na bardzo istotne z punktu widzenia praktyki sądowej pytanie, czy czasowe wykluczenie potomstwa, które nawiązuje do zasady świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, może spowodować nieważność małżeństwa, czyli czy jest tożsame z wykluczeniem dobra potomstwa? Często bowiem w procesach o nieważność małżeństwa można spotkać się z deklaracją stron i świadków, z której wynika, iż nupturienci zawierając małżeństwo chcieli mieć ze sobą dzieci, ale nie od razu po ślubie, lecz w terminie późniejszym, bardziej dla nich dogodnym. Od- powiadając na postawione pytanie najpierw została dokonana krótka analiza normy unieważniającej zgodę małżeńską z tytułu wykluczenia dobra potomstwa, a następnie zasada świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa. Przeprowadzona analiza doktryny i orzecznictwa rotalnego pozwoliła sformułować tezę, iż o wadliwie wyrażonej zgodzie małżeńskiej będzie decydował moment podjęcia decyzji o czasowym wykluczeniu po- tomstwa oraz siła, z jaką ta decyzja została wyrażona. Wykluczenia dobra potomstwa nie będzie, jeśli czasowe wykluczenie potomstwa zostało podjęte po wyrażeniu zgody małżeńskiej. Jeśli natomiast czasowe wykluczenie potomstwa zostało podjęte przed wyrażeniem zgody małżeńskiej, to domniemuje się wykluczenie dobra potomstwa, jeśli zamiar odłożenia w czasie możliwości poczęcia i zrodzenia się dziecka był podjęty w sposób absolutny lub warunkowy, lub też gdy był wiadomy zamiar wykluczenia zro- dzenia potomstwa na zawsze.

Słowa kluczowe:

bonum prolis, dobro potomstwa, prokreacja, symulacja zgody małżeńskiej, wykluczenie potomstwa, nieważność małżeństwa

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Świto, L. (2022). Czasowe wykluczenie potomstwa: terminologia i problemy praktyczne . Ius Matrimoniale, 33(2), 5–32. https://doi.org/10.21697/im.2022.33.2.01

Cited by / Share

Bibliografia

Źródła:
Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP . II promulgatus, 25.01.1983, AAS 75 (1983), pars II, s. 1-317; Kodeks prawa kanonicznego promulgowany przez papieża Jana Pawła II w dniu 25 stycznia 1983 roku . Stan prawny na dzień 18 maja 2022 roku. Zaktualizowany przekład na język polski, Poznań 2022.
Dec. c. Anné z 13.02.1974 r., RRD 66 (1974). Dec. c. Bejan z 10.11.1971 r., RRD 63 (1971). Dec. c. Brennan z 19.02.1965 r., RRD 57 (1965). Dec. c. Bruno z 28.05.1993 r., RRD 85 (1993). Dec. c. Bruno z 28.10.1983 r., RRD 75 (1983). Dec. c. Burke z 12.12.1988 r., RRD 80 (1988). Dec. c. Burke z 19.10.1995 r., RRD 87 (1995).
Dec. c. Canestri z 8.07.1941 r., RRD 33 (1941).
Dec. c. Corso z 25.07.1988 r., (wyrok niepublikowany).
Dec. c. Davino z 15.01.1976 r., RRD 68 (1976).
Dec. c. Davino z 18.12.1986 r., (wyrok niepublikowany).
Dec. c. Davino z 25.01.1990 r., RRD 82 (1990).
Dec. c. De Jorio z 5.07.1978 r., (wyrok niepublikowany).
Dec. c. De Jorio z 6.03.1968 r., RRD 60 (1968).
Dec. c. De Jorio z 18.01.1978 r., (wyrok niepublikowany).
Dec. c. De Jorio z 18.12.1968 r., RRD 60 (1968).
Dec. c. De Jorio z 19.12.1970 r., RRD 62 (1970).
Dec. c. De Jorio z 22.07.1964 r., RRD 56 (1964).
Dec. c. De Lanversin z 19.06.1985 r., (wyrok niepublikowany). Dec. c. Di Felice z 15.11.1986 r., RRD 78 (1986).
Dec. c. Di Felice z 19.01.1974 r., RRD 66 (1974).
Dec. c. Faltin z 26.06.1987 r., (wyrok niepublikowany).
Dec. c. Felici z 18.01.1955 r., RRD 47 (1955).
Dec. c. Felici z 22.07.1950 r., RRD 42 (1950).
Dec. c. Felici z 28.02.1950 r., RRD 42 (1950).
Dec. c. Ferraro z 12.10.1976 r., (wyrok niepublikowany).
Dec. c. Filipiak z 5.11.1965 r., RRD 57 (1965).
Dec. c. Fiore z 8.07.1975 r., RRD 67 (1975).
Dec. c. Fiore z 15.10.1986 r., RRD 78 (1986).
Dec. c. Fiore z 25.02.1993 r., RRD 83 (1993).
Dec. c. Fiore z 28.05.1985 r., (wyrok niepublikowany).
Dec. c. Funghini z 17.02.1988 r., RRD 80 (1988).
Dec. c. Giannecchini z 18.12.1987 r., RRD 79 (1987).
Dec. c. Heard z 9.02.1950 r., RRD 42 (1950).
Dec. c. Heard z 14.07.1955 r., RRD 47 (1955).
Dec. c. Heard z 17.06.1935 r., RRD 27 (1935).
Dec. c. Huber z 26.11.1993 r., RRD 85 (1993).
Dec. c. Lefebvre z 26.07.1971 r., RRD 63 (1971).
Dec. c. Mattioli z 10.11.1954 r., RRD 46 (1954).
Dec. c. Mattioli z 22.05.1958 r., RRD 50 (1958).
Dec. c. Palestro z 19.05.1993 r., RRD 85 (1993).
Dec. c. Pasquazi z 20.05.1958 r., RRD 50 (1958).
Dec. c. Pasquazi z 29.04.1952 r., RRD 43 (1952).
Dec. c. Pinna z 10.05.1955 r., RRD 47 (1955).
Dec. c. Pinna z 25.11.1968 r., RRD 60 (1968).
Dec. c. Pinto z 20.07.1972 r., RRD 64 (1972).
Dec. c. Pinto z 22.07.1969 r., RRD 61 (1969).
Dec. c. Pompedda z 8.06.1987 r., RRD 79 (1987).
Dec. c. Ragini z 19.04.1994 r., RRD 86 (1994).
Dec. c. Stankiewicz z 17.12.1993 r., RRD 85 (1993).
Dec. c. Stankiewicz z 29.05.1992 r., RRD 84 (1992).
Katechizm Kościoła Katolickiego, Pallottinum 1994.
Kongregacja Nauki Wiary, Instructio de observantia erga vitam humanam na-
scentem deque procreationis dignitate tuenda Donum vitae, 22.02.1987, AAS 80 (1988), w: Posoborowe dokumenty Kościoła katolickiego o małżeństwie i rodzinie, t. 1, Kraków 1999.
Paweł VI, Encyklika Humanae vitae, 25.07.1968, AAS 60 (1968), w: Posoborowe do- kumenty Kościoła katolickiego o małżeństwie i rodzinie, t. 1, Kraków 1999, s. 21-42.
Pius XII, Allocutiones, 26.11.1951, AAS 43 (1951).
Pius XII, Allocutiones, 29.11.1951, AAS 43 (1951).
Sobór Watykański II, Konstytucje . Dekrety . Deklaracje, przekład polski, Poznań
1968.
Stolica Apostolska, Karta Praw Rodziny (1983), w: Posoborowe dokumenty Koś-
cioła katolickiego o małżeństwie i rodzinie, Kraków 1999, s. 243-252. Wyrok MSAW I-1786/15.
Wyrok MSAW I-1819/16.
Wyrok MSAW I-1821/16.
Wyrok MSAW I-1836/16. Wyrok MSAW I-1852/16. Wyrok MSAW I-1938/17. Wyrok MSAW I-1942/17. Wyrok MSAW I-2008/18. Wyrok MSAW I-2009/18. Wyrok MSAW I-2078/19. Wyrok MSAW I-2115/21. Wyrok MSAW II-1981/14. Wyrok MSAW II-2339/19. Wyrok MSAW III-39/14.
Literatura:
Bersini F., Il nuovo diritto canonico matrimoniale . Commento giuridico-teologico- -pastorale. Torino 1994.
Bianchi P., L’esclusione della prole nella giurisprudenza della Rota Romana dal CIC 1983, Città del Vaticano 2003, s. 106-112.
Catozzella F., Distinzione tra „ius” ed „exercitium iuris” . Evoluzione storica ed applicazione all’esclusione del „bonum prolis”, Città del Vaticano 2007.
Gasparri P., Tractatus canonicus de matrimonio, t. 1, Paris 1891.
Gołębiowska A., Forma wykluczenia bonum prolis w doktrynie i orzecznictwie
Roty Rzymskiej, Ius Matrimoniale 17 (23) (2012), s. 65-84.
Góralski W., Exclusio boni prolis jako przyczyna nieważności małżeństwa w świetle
nowszej jurysprudencji rotalnej, Prawo Kanoniczne 18 (1975) nr 3-4, s. 104 Góralski W., Wykluczenie dobra potomstwa w najnowszym orzecznictwie rotalnym,
Ius Matrimoniale, 9 (15) (2004), s. 115-136.
Gorassini A., Procreazione (diritto civile), w: Enciclopedia del Diritto, t. 36, Milano 1987, s. 964.
Holböck C., Tractatus de jurisprudentia Sacrae Romanae Rotae, Graz 1975. Masellis F., Argomenti di medicina pastorale, Germignaga 1981.
Mori M., La fecondazione artificiale: questioni morali nell’esperienza giuridica,
Milano 1988.
Navarrete U., Novae methodi technicae procreationis humanae et ius canonicum
matrimoniale, Periodica 77 (1988), s. 97-98.
Ricciardi G., Procreazione responsabile ed esclusione del bonum prolis, w: La simu-
lazione del consenso matrimoniale canonico, Città del Vaticano 1990.
Staffa D., De conditione contra matrimonii substantiam, Romae 1955. Stankiewicz A., De iurisprudentia recentiore circa simulationem totalem et par-
tialem . Romae 1989.
Świto L., Czasowe wykluczenie potomstwa a wykluczenie dobra potomstwa,
w: A. Pastwa (red.), W orbicie zasady „odpowiedzialnego rodzicielstwa” . Ade- kwatne rozumienie pojęcia bonum prolis wyzwaniem dla współczesnej kanoni- styki, Katowice 2014, s. 108-116.
Świto L., Exclusio boni prolis, Olsztyn 2003.
Świto L., Istota „bonum prolis, Prawo Kanoniczne 45 (2002) nr 3-4, s. 53-105. Sztychmiler R., Istotne obowiązki małżeńskie . Warszawa 1997. Google Scholar