Przystępowanie do sakramentu pokuty a przyjęcie Eucharystii według prawa kanonicznego

ZBIGNIEW JANCZEWSKI

doi:10.21697/pk.2017.60.1.05

Opublikowane: 2017-04-15

Tom 60 Nr 1 (2017)

Przystępowanie do sakramentu pokuty a przyjęcie Eucharystii według prawa kanonicznego

ZBIGNIEW JANCZEWSKI

Prawo Kanoniczne

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/pk.2017.60.1.05

Abstrakt

Zgodnie z nauczaniem Kościoła, zawartym między innymi w katechizmie Jana Pawła II, wierni powinni przynajmniej raz w roku przyjąć Eucharystię, przygotowując się do tego poprzez sakrament pokuty. Artykuł ma na celu ukazanie relacji, jaka łączy te dwa akty sakramentalne, spowiedzi i Komunii św., w tym między innymi danie odpowiedzi na pytanie, czy zawsze po popełnieniu grzechu wierny musi wcześniej, przed Eucharystią, przystąpić do sakramentu pokuty i pojednania. Pierwszy z rozdziałów przedstawia nakreślony w tytule problem od strony historycznej. Kolejny omawia ogólną zasadę konieczności sakramentalnego wyznania grzechów przed przystąpieniem do Eucharystii, w świetle norm prawa kanonicznego. Rozdział trzeci dotyczy kwestii spowiedzi po uzyskaniu absolucji generalnej, a ostatni potrzeby spowiedzi małych dzieci przed uroczystością ich pierwszej Komunii św.

U samych początków chrześcijaństwa, jak się wydaje, wierni po przyjęciu pokuty i odpuszczeniu winy, mogli bez przeszkód uczestniczyć w liturgii Mszy św. i przyjmować Komunię. Od II wieku rozpoczyna się proces radykalizacji traktowania sakramentu pokuty. Pojawiają się poglądy, a wraz z nimi nowa praktyka, zgodnie z którymi, po odpuszczeniu wszystkich grzechów przez chrzest, później tylko raz w życiu można otrzymać rozgrzeszenie w sakramencie pokuty. Praktyka taka musiała prowadzić do konieczności rezygnacji niektórych wiernych z przyjmowania Komunii św., a także nawet z przychodzenia na Eucharystię. Nowe rozstrzygnięcia dotyczące przystępowania do sakramentu pokuty łączyły się z rozpowszechniającą się w Europie praktyką wprowadzaną przez mnichów iroszkockich. Akcentowali oni znaczenie wyznania grzechów, połączonego z żalem za nie i gotowością nawrócenia. Taka sytuacja otwiera niejako na nowo możliwość przystępowania przez większą liczbę wiernych do Eucharystii. Mogli od tego czasu, za każdym razem, po popełnieniu grzechu ciężkiego, skorzystać z sakramentalnego rozgrzeszenia i w pełni uczestniczyć we Mszy św.

Obecnie prawo kanoniczne nakłada na wiernego obowiązek wyznawania grzechów ciężkich podczas sakramentalnej spowiedzi. Kościół zobowiązuje wszystkich wiernych do spowiadania się przynajmniej jeden raz w roku, aby przyjąć Komunię w okresie wielkanocnym. Dotyczy to osób po osiągnięciu wieku rozeznania i wyznawania przez nich grzechów ciężkich. Konkretyzując, chodzi tutaj o osoby, które po osiągnięciu wieku rozeznania, posiadają używanie rozumu, a tym samym zdolność do rozeznania wartości moralnej swoich czynów.

Zazwyczaj wierny przystępuje do spowiedzi, aby później móc przyjąć Eucharystię. Nie zawsze jednak ma do tego możliwości. Jej brak może łączyć się z niebezpieczeństwem utraty życia. Sytuacja taka ma miejsce podczas konfliktów zbrojnych, ataków terrorystycznych, katastrof, kiedy obecny tam kapłan nie dysponuje czasem na wysłuchanie spowiedzi każdego o to proszącego, nie mając też zazwyczaj przy sobie Chleba Eucharystycznego dla udzielenia Komunii św. Istnieje wtedy możliwość otrzymania tzw. absolucji generalnej.

Po Soborze Watykańskim II pojawiły się głosy, aby dzieci przed pierwszą Komunią nie przystępowały do sakramentu pokuty, bo nie popełniają grzechów ciężkich. Na mocy deklaracji Kongregacji Sakramentów i Kongregacji Duchowieństwa należy stosować się do powszechnej praktyki poprzedzania pierwszej Komunii dzieci ich spowiedzią. Podstawą takiego wymogu nie jest stan grzechu, w jakim mogą się znajdować dzieci, ale cel edukacyjny i formacyjny, czyli wychowanie ich od młodego wieku do prawdziwie chrześcijańskiego ducha nawrócenia i pokuty.

Słowa kluczowe:

Eucharystia, Komunia św., okres wielkanocny, wiek rozeznania, spowiedź, absolucja generalna, spowiedź dzieci

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

JANCZEWSKI, Z. (2017). Przystępowanie do sakramentu pokuty a przyjęcie Eucharystii według prawa kanonicznego. Prawo Kanoniczne, 60(1), 77–95. https://doi.org/10.21697/pk.2017.60.1.05

Cited by / Share

Bibliografia

Źródła
Google Scholar

Sacra Congregatio de Disciplina Sacramentorum, Sacra Congregatio pro Clericis, Declaratio de praemittendo sacramento Poenitentiae prima puerorum Communioni, AAS 65(1973) s. 410.
Google Scholar

Enchiridion fontium historicae ecclesiae antiquae, quo in usum scholarum collegit C. Kirch, Friburgi Brisg., Barcinone, Romae 1956.
Google Scholar

Jan Paweł II, List apostolski w formie „Motu proprio” Misericordia Dei, Poznań 2002.
Google Scholar

Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994.
Google Scholar

Sacred Congregation for the Sacraments, Letter to President of the National Conference of Catholic Bishops, 20.12.1986, w: Canon Law Digest, vol.12, Washington 2002, s. 645-646.
Google Scholar

Sobór Lateraneński IV, 1215 r., Dokumenty soborów powszechnych, red. A. Baron, H. Pietras, t. 2, Kraków 2002, s. 214-325.
Google Scholar

Sobór Nicejski, 325 r., Dokumenty soborów powszechnych, red. A. Baron, H. Pietras, t. 1, Kraków 2002, s. 24-61.
Google Scholar

Opracowania:
Google Scholar

Frank E., I sacramento dell’Iniziazione, della Penitenza e dell’Unzione degli infermi, Citta del Vaticano 2012.
Google Scholar

Górecki E., Najświętsza Eucharystia, w: Komentarz do Kodeksu prawa kanonicznego, t.III/2, Poznań 2011, s. 83-139.
Google Scholar

Hermae, Pastor, w: Rouet de Journel, Enchiridion patristicum, Barcinone-Friburgi-Romae 1959, s. 29??
Google Scholar

Hurlock E. B., Rozwój dziecka, Warszawa 1960.
Google Scholar

Huth W., Zur Dynamik von Schuldefuhlen, Stimmen der Zeit (Freiburg-Munchen) 11(1972) s. 61-89.
Google Scholar

Kosecki B., Wyznanie grzechów w praktyce pokuty Kościoła na Zachodzie, Ruch Biblijny i Liturgiczny 29(1976) nr 2-3, s. 65-81.
Google Scholar

Krukowski J., Sakrament pokuty, w: Komentarz do Kodeksu prawa kanonicznego, t.III/2, Poznań 2011, s. 140-181.
Google Scholar

Michalski M., Antologia literatury patrystycznej, t. 1, Warszawa 1975.
Google Scholar

Miragoli E., Il sacramento della penitenza, w: Codice di diritto canonici commentato, Milano 2009.
Google Scholar

Mokrzycki B., Kościół w oczyszczeniu, Warszawa 1986.
Google Scholar

Olejnik S., W kręgu moralności chrześcijańskiej, Warszawa 1985.
Google Scholar

Pastuszko M., Najświętsza Eucharystia według Kodeksu prawa kanonicznego Jana Pawła II, Kielce 1997.
Google Scholar

Pastuszko M., Sakrament pokuty i pojednania, Kielce 1999.
Google Scholar

Ramos-Regidor J., Pojednanie w Kościele pierwotnym, Concilium-Pallotinum 1-10(1971) s. 17-26.
Google Scholar

Schenk W., Liturgia sakramentów świętych, cz. 2, Lublin 1964.
Google Scholar

Tertulian, De poenitentia, w: Rouet de Journel, Enchiridion patristicum, Barcinone-Friburgi-Romae 1959.
Google Scholar

S. Thomas Aquinas, Summa Theologica, Taurini-Romae 1942.
Google Scholar

ZBIGNIEW JANCZEWSKI

redakcjapk@uksw.edu.pl

Afiliacja:

Wydział Prawa KanonicznegoUniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Polska

Biogram

Ks. prof. zw. dr hab. Zbigniew Janczewski – pracownik naukowo-dydaktyczny na Wydziale Prawa Kanonicznego Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, kierownik Katedry Prawa o Posłudze Uświęcania. Członek Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów.