Przestępstwo cięższe przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z małoletnim – uwagi de lege lata i de lege ferenda

PIOTR SKONIECZNY

doi:10.21697/pk.2017.60.1.08

Opublikowane: 2017-04-15

Tom 60 Nr 1 (2017)

Przestępstwo cięższe przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z małoletnim – uwagi de lege lata i de lege ferenda

PIOTR SKONIECZNY

Prawo Kanoniczne

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/pk.2017.60.1.08

Abstrakt

Autor komentuje poszczególne znamiona – przedmiotowe, podmiotowe i legalne – przestępstwa z art. 6 § 1 n. 1 SST/2010. Wskazuje na zmianę przedmiotu ochrony: od obowiązku celibatu w kan. 1395 § 2 CIC do mores w art. 6 SST/2010. Postuluje, zgodnie zresztą z tradycją kanoniczną, rozszerzenie znamiona sprawcy na na świeckich. Pochwala szerokie i teologiczne rozumienie znamienia czasownikowego („popełnienie przestępstwa przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu”). Ustawodawca kościelny jednak niepotrzebnie precyzował, że chodzi o małoletniego do 18. roku życia, gdyż jest to zgodne z definicją legalną małoletniego w kan. 97 § 1 CIC. Z drugiej strony należy rozważyć rozróżnienie pedofilii w sensie ścisłym od efebofilii i od tego uzależnić karę. Ponadto zdaniem Autora nie ma uzasadnienia znamię trwałości co do innej ofiary przestępstwa, tj. osoby trwale ograniczonej w używaniu rozumu. Co do znamienia podmiotowego Autor zauważa różnicę między kodeksem łacińskim (przestępstwo tylko cum dolo) a wschodnim (także cum culpa) i kodeksami karnymi świeckimi, znającymi zamiar ewentualny (dolus eventualis, jak np. kodeks polski). Odnośnie do sankcji karnych Autor postuluje karę latae sententiae i przeszkodę do święceń za pedofilię sensu stricto oraz dostosowanie kan. 695 CIC do regulacji art. 6 SST/2010. W końcu proponuje rezygnację z instytucji derogacji terminów przedawnienia na rzecz instytycji nieprzedawnialności delicta graviora.

Słowa kluczowe:

pedofilia, przestępstwo przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu, delicta graviora, Sacramentorum sanctitatis tutela z 2010 r., art. 6 § 1 n. 1 oraz § 2 SST/2010

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

SKONIECZNY, P. (2017). Przestępstwo cięższe przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z małoletnim – uwagi de lege lata i de lege ferenda. Prawo Kanoniczne, 60(1), 135–175. https://doi.org/10.21697/pk.2017.60.1.08

Cited by / Share

Bibliografia

Bibliografia
Google Scholar

Źródła kościelne
Google Scholar

Codex Iuris Canonici, PII X P.M. iussu digestus, BENEDICTI P. XV auctoritate promulgatus, 27.05.1917, AAS 9 (1917/II) 1–521.
Google Scholar

Codex Iuris Canonici, auctoritate IOANNIS PAULI PP. II promulgatus, 25.01.1983, AAS 75 (1983/II) III–XXX; 1–317. Przekład polski: Kodeks Prawa Kanonicznego. Przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Poznań 1984.
Google Scholar

IOANNES PAULUS PP. II, Constitutio Apostolica Pastor bonus de Romana Curia, 28.06.1988, AAS 80 (1988) 841-912.
Google Scholar

Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium auctoritate IOANNIS PAULI PP. II promulgatus, 18.10.1990, AAS 82 (1990) 1045–1364. Przekład polski: Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich, tłumaczenie L. Adamowicz, M. Dyjakowska, Lublin 2002.
Google Scholar

Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994.
Google Scholar

CATHOLIC BISHOPS’ CONFERENCE OF THE PHILIPPINES, Pastoral Guidelines on Sexual Abuses and Misconduct by the Clergy, 1.09.2003, http://www.cbcponline.net/v3/documents/2000s/2003-SEXUAL_ABUSES_AND_MISCONDUCT.htm (2016-11-06).
Google Scholar

GIOVANNI PAOLO II, Facoltà di derogare dalla prescrizione, 7.11.2002, „Ius Ecclesiae” 16 (2004), s. 320.
Google Scholar

GIOVANNI PAOLO II, Discorso Permettetemi ai partecipanti alla riunione interdicasteriale con i Cardinali degli Stati Uniti d’America, 23.04.2003, http://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/it/speeches/2002/april/documents/hf_jp-ii_spe_20020423_usa-cardinals.html (2016-10-01).
Google Scholar

CONGREGATIO PRO DOCTRINA FIDEI, Normae de gravioribus delictis, 21.05.2010, AAS 102 (2010) 419–434. Przekład polski w: „L’Osservatore Romano”, wydanie polskie, 10 (2010), s. 53–56, a ponadto na stronie watykańskiej: http://www.vatican.va/resources/resources_norme_pl.html (2016.09.27).
Google Scholar

PONTIFICIUM CONSILIUM DE LEGUM TEXTIBUS, Schema recognitionis Libri VI Codicis Iuris Canonici (Reservatum), Città del Vaticano 2011.
Google Scholar

UNITED STATES CONFERENCE OF CATHOLIC BISHOPS, Charter for the Protection of Children and Young People, 2011, http://www.usccb.org/issues-and-action/child-and-youth-protection/upload/Charter-for-the-Protection-of-Children-and-Young-People-revised-2011.pdf (2011-11-06).
Google Scholar

UNITED STATES CONFERENCE OF CATHOLIC BISHOPS, Essential Norms for Diocesan/ Eparchial Policies Dealing with Allegations of Sexual Abuse of Minors by Priests or Deacons, 17.06.2005 (the revised edition 2011), http://www.usccb.org/issues-and-action/child-and-youth-protection/upload/Charter-for-the-Protection-of-Children-and-Young-People-revised-2011.pdf (2011-11-06).
Google Scholar

CONGREGAZIONE DELLA DOTTRINA DELLA FEDE, Lettera Circolare Tra le importanti responsabilità per aiutare le Conferenze Episcopali nel preparare Linee guida per il trattamento dei casi di abuso sessuale nei confronti di minori da parte di chierici, 3.05.2011, AAS 103 (2011) 406–412; przekład polski: http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20110503_abuso-minori_pl.html (2016-09-30).
Google Scholar

BENEDETTO XVI papa emerito, Lettera Anzitutto devo a Piergiorgio Odifreddi, 20.08.2013, http://www.kath.net/news/43824 (2016-12-17).
Google Scholar

KONFERENCJA EPISKOPATU POLSKI, Wytyczne dotyczące wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej osiemnastego roku życia, 7-8 października 2014 r., „Akta Konferencji Episkopatu Polski” (2015) nr 27, s. 39–49.
Google Scholar

PONTIFICIUM CONSILIUM DE LEGUM TEXTIBUS, Interpretatio authentica ad can. 1041, nn. 4–5 CIC, 31.05.2016, „L’Osservatore Romano” z 16.09.2016, s. 4.
Google Scholar

2. Żródła Świeckie
Google Scholar

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 380 z późn. zm.).
Google Scholar

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j. z 2016 r., poz. 1137 z późn. zm.).
Google Scholar

Literatura
Google Scholar

ALESSANDRO J.A., Removal from Clerical State for the Sexual Abuse of Minors, „Studia canonica” 47 (2013), s. 295–339.
Google Scholar

ASTIGUETA D.G., La persona e i suoi diritti nelle norme sugli abusi sessuali, „Periodica de re canonica” 93 (2004), s. 623–691.
Google Scholar

ASTIGUETA D.G., Le facoltà concesse alla Congregazione per il Clero, „Periodica de re canonica” 99 (2010), s. 1–33.
Google Scholar

ASTIGUETA D.G., Notas sobre las modificaciones al Motu proprio Delicta Graviora, http://www.casi.com.ar/sites/default/files/ASTIGUETA%20Notas%20sobre%20delicta%20graviora.pdf (2016-12-21).
Google Scholar

AZNAR GIL F.R., Los „graviora delicta” reservados a la Congregación para la Doctrina de la Fe. Texto modificado (2010), „Revista Española de Derecho Canónico” 68 (2011), s. 283–313.
Google Scholar

AZNAR GIL F.R., El delito contra el sexto mandamiento del decálogo cometido por un clérigo con un menor de edad, „Revista Español de Derecho Canónico” 70 (2013), s. 481–511.
Google Scholar

BEAL J.P., The 1962 Instruction „Crimen sollicitationis”: Caught Red-Handed or Handed a Red Herring, „Studia Canonica” 41 (2007), s. 199–236.
Google Scholar

BERNAL J., Cuestiones canónicas sobre los delitos más graves contra el sexto mandamiento del Decálogo, „Ius Canonicum” 54 (2014), s. 145–183.
Google Scholar

BIELIŃSKI P., Kościół nie jest bierny w sprawie pedofilii, http://info.wiara.pl/doc/1720402.Kosciol-nie-jest-bierny-ws-pedofilii (2013-09-27).
Google Scholar

BOREK D., Delicta graviora contra mores w Normach De delictis reservatis z 2010 roku, „Prawo Kanoniczne” 57 (2014) nr 2, s. 53–69.
Google Scholar

BOREK D., Sextum Decalogi praeceptum w kanonicznym prawie karnym aktualnie obowiązującym, Tarnów 2015.
Google Scholar

BORRAS A., Les sanctions dans l’Église. Commentaire des Canons 1311–1399, Paris 1990.
Google Scholar

CAFARDI N.P., Before Dallas – The Original Response of the American Bishops to the Clergy’s Sexual Abuse of Minors: An Historical Synopsis and Canonical Analysis, Romae 2006.
Google Scholar

CALABRESE A., Diritto Penale Canonico, Città del Vaticano 2006.
Google Scholar

CARDINALI G., SCICLUNA CH., Intervista di Gianni Cardinali a mons. Charles Scicluna sulla rigorosità della Chiesa nei casi di pedofilia, http://www.vatican.va/resources/resources_mons-scicluna-2010_it.html (2016-12-17).
Google Scholar

CAROLA J., ROTSAERT M., TENACE M., YÁÑEZ H.M., Refleksje teologiczne i moralne dotyczące seksualnego wykorzystywania dzieci przez duchownych katolickich, w: Ku uzdrowieniu i odnowie. Materiały z sympozjum dla biskupów i przłożonych zakonnych o seksualnym wykorzystaniu osób niepełnoletnich. Papieski Uniwersytet Gregoriański 6–9 lutego 2012, przekł. z angielskiego Z. Kasprzyk, Kraków 2012, s. 173–192.
Google Scholar

CIMBOLIC P., The identification and treatment of sexual disorders ad the priesthood, „The Jurist” 52 (1992), s. 598–614.
Google Scholar

CITO D., Las nuevas normas sobre los «delicta graviora», „Ius Canonicum” 50 (2010), s. 643–658.
Google Scholar

CITO D., Norme „de gravioribus delictis”, w: Norme procedurali canoniche commentate, red. M. del Pozzo, J. Llobell, J. Miñambres, Roma 2013, s. 627–655.
Google Scholar

Codice di Diritto Canonico commentato, red. Redazione di „Quaderni di diritto ecclesiale”, Milano 2009.
Google Scholar

Commento al Codice dei Canoni delle Chiese Orientali, red. P.V. Pinto, Città del Vaticano 2001.
Google Scholar

D’AURIA A., L’imputabilità nel diritto penale canonico, Roma 1997.
Google Scholar

I delitti riservati alla Congregazione per la Dottrina della Fede, red. A. D’Auria, C. Papale, Città del Vaticano 2014.
Google Scholar

I delitti riservati alla Congregazione per la Dottrina della Fede: norme, prassi, obiezioni, red. C. Papale, Città del Vaticano 2015.
Google Scholar

DEZUTTO C., Le principali obiezioni alla prassi della Congregazione per la Dottrina della Fede nel trattamento dei delicta graviora ad essa riservati, w: I delitti riservati alla Congregazione per la Dottrina della Fede: norme, prassi, obiezioni, red. C. Papale, Città del Vaticano 2015, s. 75–119.
Google Scholar

DHAS V.G., Modifiche introdotte nelle norme riguardanti i “graviora delicta”, „Apollinaris” 84 (2011), s. 337–381.
Google Scholar

GÓMEZ MARTÍN E., El delito contra el sexto mendamiento del Decálogo cometido por un religioso con un menor, „Revista Español de Derecho Canónico” 69 (2012), s. 163–224.
Google Scholar

GRABOWSKI J.S., Clerical Sexual Misconduct and Early Traditions Regarding the Sixth Commandment, „The Jurist” 55 (1995), s. 527–591.
Google Scholar

GREEN TH.J., CDF Circular Letter on Episcopal Conference Guidelines for Cases of Clerical Sexual Abuse of Minors: Some Initial Observations, „The Jurist” 73 (2013), s. 151–180.
Google Scholar

JASONNI M., Il concorso di delitti nella più recente disciplina canonistica, “Il Diritto Ecclesiastico” 98 (1987), s. 668–686.
Google Scholar

JENKINS R.E., On the Suitability of Establishing Clerical Sexual Abuse of Minors (c. 1395 § 2) as an Irregularity ex delicto to the Reception and Exercise of Orders, „Periodica de re canonica” 94 (2005), s. 275–340.
Google Scholar

KIMES P., Considerazioni generali sulla riforma legislativa del motu proprio Sacramentorum Sanctitatis Tutela, w: I delicti riservati alla Congregazione per la Dottrina della Fede, red. A. D’Auria, C. Papale, Città del Vaticano 2014, s. 11–28.
Google Scholar

KRUKOWSKI J., SOBAŃSKI R., Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. I: Księga I. Normy ogólne, red. J. Krukowski, Poznań 2003.
Google Scholar

Ku uzdrowieniu i odnowie. Materiały z sympozjum dla biskupów i przłożonych zakonnych o seksualnym wykorzystaniu osób niepełnoletnich. Papieski Uniwersytet Gregoriański 6–9 lutego 2012, przekł. z angielskiego Z. Kasprzyk, Kraków 2012.
Google Scholar

Liczba przypadków pedofilii [notatka prasowa KAI, bez wskazania autora], http://ekai.pl/wydarzenia/temat_dnia/x78273/liczba-przypadkow-pedofilii/ (2014-05-07).
Google Scholar

LÜDICKE K., Komentarz do kan. 1395, w: Münsterischer Kommentar zum Codex Iuris Canonici, red. K. Lüdicke, Essen 1984-, Stand: November 2001, 1395/1-6.
Google Scholar

LÜDICKE N., Le violenze di preti su minori nel diritto canonico, „Il Regno –
Google Scholar

Documenti” 55 (2010), s. 470–483.
Google Scholar

ŁUCKA I., DZIEMIAN A., Pedofilia – przegląd literatury, ilustracja kazuistyczna, dylematy, „Psychiatria Polska” 48 (2014) nr 1, s. 121–134; on-line: http://strona.ppol.nazwa.pl/uploads/images/PP_1_2014/121%C5%81ucka_PsychiatrPol_1_2014.pdf (2016-12-05).
Google Scholar

MAJER P., Prawnokanoniczna ochrona dziecka przed nadużyciami seksualnymi, w: Prawa dziecka: perspektywa Kościoła, red. P. Kroczek, Kraków 2015, s. 99–134.
Google Scholar

MARCINEK P., KAPAŁA A., Pedofilia w opiniowaniu sądowo-seksuologicznym, „Seksuologia Polska” 10 (2012) nr 2, s. 76–84, on-line: https://journals.viamedica.pl/seksuologia_polska/article/viewFile/33534/24577 (2016-12-19).
Google Scholar

MEDINA R., Imputabilidad, eximentes, atenuantes y agravantes en los delitos sexuales de clérigos con menores, „Anuario Argentino de Derecho Canónico” 19 (2013), s. 105–151; 20 (2014), s. 183–208.
Google Scholar

MIRAGOLI E., Il confessore e il „de sexto”. Prospettiva giuridica, „Quaderni di diritto ecclesiale” 4 (1991), s. 238–258.
Google Scholar

MIRAGOLI E., La “pena giusta” nei casi di delicta graviora, „Quaderni di diritto ecclesiale” 25 (2012), s. 356–368.
Google Scholar

MOSCONI M., Komentarz do kan. 1311–1399, w: Codice di Diritto Canonico commentato, red. Redazione di “Quaderni di diritto ecclesiale”, Milano 2009, s. 1041–1109.
Google Scholar

MOZGAWA M., BUDYN-KULIK M., Prawnokarne aspekty pedofilii. Analiza dogmatyczna i wyniki badań empirycznych, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 10 (2006) nr 2, s. 49–50, on-line: www.czpk.pl (2016-12-19).
Google Scholar

Münsterischer Kommentar zum Codex Iuris Canonici, red. K. Lüdicke, Essen 1984-, Stand: November 2001.
Google Scholar

MYRCHA M., Problem grzechu w karnym ustawodawstwie kanonicznym, „Prawo Kanoniczne” 29 (1986) nr 1-2, s. 43–80.
Google Scholar

Norme procedurali canoniche commentate, red. M. del Pozzo, J. Llobell, J. Miñambres, Roma 2013.
Google Scholar

PAPALE C., I delitti contro la morale, w: I delitti riservati alla Congregazione per la Dottrina della Fede, red. A. D’Auria, C. Papale, Città del Vaticano 2014, s. 29–46.
Google Scholar

PAROLARI E., Aspetti psicopatologici dei delitti canonici, [w:] Questioni attuali di diritto penale canonico, Città del Vaticano 2012, s. 67–77.
Google Scholar

PIGHIN B.F., Diritto Penale Canonico, Venezia 2008.
Google Scholar

PROVOST J.H., Offenses Against the Sixth Commandment: Toward a Canonical Interpretation of Canon 1395, „The Jurist” 55 (1995), s. 632–663.
Google Scholar

PUNTILLO G., „Delicta graviora” e Legislazione canonica di emergenza, „Apollinaris” 84 (2011), s. 383–394.
Google Scholar

Questioni attuali di diritto penale canonico, [bez wskazania redaktora], Città del Vaticano 2012.
Google Scholar

RATAJCZAK M., Czynności pedofilskie – ujęcie prawne i kryminologiczne, „Prokuratura i Prawo” (2014) nr 2, s. 47–63, on-line: http://www.ies.krakow.pl/wydawnictwo/prokuratura/pdf/2014/02/3ratajczak.pdf (2016-12-19).
Google Scholar

REES W., Sexueller Missbrauch von Minderjährigen durch Kleriker. Anmerkungen aus kirchenrechtlicher Sicht, „Archiv für katholischen Kirchenrecht” 172 (2003), s. 392–426.
Google Scholar

RYBIŃSKA A., Ksiądz: seks z dorosłym nie szkodzi dziecku, http://www.rp.pl/artykul/662868_Ksiadz__seks_z_doroslym_nie_szkodzi_dziecku_.html (2011-05-24).
Google Scholar

SÁNCHEZ-GIRÓN RENEDO J.L., Delitos contemplados en las Normas de gravioribus del año 2010, „Estudios Eclesiásticos” 85 (2010), s. 731–767.
Google Scholar

SÁNCHEZ-GIRÓN RENEDO J.L., Normas procesales en la regulación de gravioribus delictis dal año 2010, „Estudios eclesiásticos” 86 (2011), s. 717–747.
Google Scholar

SCHMITZ H., Sexueller Mißbrauch durch Kleriker nach kanonischem Strafrecht, „Archiv für katholisches Kirchenrecht” 172 (2003), s. 380–391.
Google Scholar

SÉRIAUX A., Droit canonique, Paris 1996.
Google Scholar

SETO M.C., The Puzzle of Male Chronophilias, „Archives of Sexual Behavior” 22.08.2016, s. 1–20, on-line: 10.1007/s10508-016-0799-y (2016.12.14).
Google Scholar

SKONIECZNY P., Przestępstwa przeciwko Najświętszej Eucharystii: komentarz do art. 2 „Norm" Kongregacji Nauki Wiary „De gravioribus delictis" z 2001 r., „Prawo Kanoniczne” 54 (2011) nr 3-4, s. 247–285.
Google Scholar

SKONIECZNY P., La compartecipazione nel delitto canonico: alla ricerca del concetto teorico, Romae 2015.
Google Scholar

SOBAŃSKI R., Komentarz do kan. 200–203, w: J. Krukowski, R. Sobański, Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. I: Księga I. Normy ogólne, red. J. Krukowski, Poznań 2003, s. 291–296.
Google Scholar

Statystyki przypadków czynów pedofilnych [notatka prasowa KAI, bez wskazania autora], http://www.deon.pl/religia/kosciol-i-swiat/z-zycia-kosciola/art,19106,statyki-przypadkow-czynow-pedofilnych.html (2014-06-26).
Google Scholar

SUCHECKI Z., La tutela penale dei minori presso la Congregazione per la Dottrina della Fede riguaedo ai delicta graviora, „Apollinaris” 79 (2006), s. 719–732.
Google Scholar

SYRYJCZYK J., Kanoniczne prawo karne: część szczególna, Warszawa 2003.
Google Scholar

SYRYJCZYK J., Sankcje w Kościele: część ogólna, komentarz, Warszawa 2008.
Google Scholar

TUOHEY J., The Correct Interpretation of Canon 1395: The Use of the Sixth Cammandment in the Moral Tradition from Trent to the Present Day, „The Jurist” 55 (1995), s. 592–631.
Google Scholar

PIOTR SKONIECZNY

redakcjapk@uksw.edu.pl

Afiliacja:

Wydział Prawa KanonicznegoUniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie Polska

Biogram

O. dr hab. Piotr Skonieczny OP – doktor habilitowany nauk prawnych w zakresie prawa kanonicznego; od 2015 roku kierownik Katedry Kanonicznego Prawa Karnego na Wydziale Prawa Kanonicznego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie oraz od 2016 roku wykładowca w Kolegium Filozoficzno-Teologicznym Prowincji Polskiej OO. Dominikanów w Krakowie.