Judaizm hellenistyczny a antropologia

Sylwester Jędrzejewski

doi:10.21852/sem.2022.3.03

Opublikowane: 2022-12-06

Tom 43 Nr 3 (2022)

Judaizm hellenistyczny a antropologia

Sylwester Jędrzejewski

Seminare. Poszukiwania naukowe

Dział: Z problematyki teologicznej

https://doi.org/10.21852/sem.2022.3.03

Abstrakt

W relacji judaizmu do hellenizmu wyróżnia się dwie podstawowe opcje: antagonizm oraz konwergencję. Hellenizm wpływał na kulturę żydowską oraz na religię. Wpływ ten charakteryzował się filozoficzną treściowo i religijną mentalnie grecką kulturą pojęć i myślenia. W antropologii przejawiło się to w postaci m.in. dualistycznego antagonizmu, ale z zachowaniem hebrajskiego holizmu. Z hellenistyczną koncepcją człowieka zmierzyła się Septuaginta, a w niej zwłaszcza Mdr i 4 Mch. Pisma te uwzględniły presję na judaizm helleńskiej racjonalizacji myślenia oraz hellenistycznego uniwersalizmu i kosmopolityzmu. Problematyka antropologiczna w judaizmie helleńskim wskazuje na atrakcyjność i użyteczność helleńskiej antropologii dla zrozumienia biblijnej wizji człowieka.

Słowa kluczowe:

judaizm hellenistyczny, uniwersalizm, antropologia, dusza

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Jędrzejewski, S. (2022). Judaizm hellenistyczny a antropologia. Seminare. Poszukiwania Naukowe, 43(3), 43–59. https://doi.org/10.21852/sem.2022.3.03

Cited by / Share

Bibliografia

Baran, Grzegorz. 2014. The Jewish Community and the Hellenistic Culture in the light of the Books of the Maccabees. Teologia i człowiek, 25(1), 55-78.
Google Scholar

Baran, Grzegorz. 2016. Obraz Boga w przekazie Czwartej Księgi Machabejskiej. Biblical Annals, 6(3), 419-457.
Google Scholar

Bartoszewicz, Dariusz. 2008. Ocena możliwości pogodzenia hellenizmu z judaizmem w II w. przed Chrystusem. Warszawskie Studia Teologiczne, 21, 147-153.
Google Scholar

Ciecieląg, Jerzy. 2011. Żydzi w okresie Drugiej Świątyni. 538 przed Chr. -70 po Chr. Kraków: Universitas.
Google Scholar

Cook, Johann. 2017. A Theology of the Septuagint? Old Testament Essays, 30(2), 265-282. DOI: http://dx.doi.org /10.17159/2312-3621/2017/v30n2a6.
Google Scholar

DeSilva, David. 2006. 4 Maccabees. Introduction and Commentary on the Greek Text in Codex Sinaiticus. Leiden-Boston: Brill.
Google Scholar

Douglas, Alex. 2012. Limitations to Writing a Theology of the Septuagint. Journal of Septuagint and Cognate Studies, 45, 104-117.
Google Scholar

Frank, Daniel i Oliver Leaman. 2009. Historia filozofii żydowskiej, tłum. Paweł Sajdek. Kraków: WAM.
Google Scholar

Góźdź, Krzysztof. 2010. Monizm czy dualizm antropologiczny, Studia Theologica Varsaviensia, 48(2), 45-62.
Google Scholar

Gruen, Erich. 2016. Constructs of Identity in Hellenistic Judaisms. Berlin-Boston: Walter de Gruyter GmbH.
Google Scholar

Hengel, Martin. 19752. Judaism and Helenism: Studies in their Encounter in Palestine During the Early Hellenistic Period, tłum. John Bowden. Philadelphia: Fortress Press.
Google Scholar

Himbaza, Innocent. 2016. What are the consequences if 4QLXXLeva contains earliest formulation of the Septuagint? W: Die Septuaginta – Orte und Intentionen. 5. Internationale Fachtagung veranstaltet von Septuaginta Deutsch (LXX.D). Wuppertal 24.-27. Juli 2014, red. Siegfried Kreuzer, Martin Meiser I Marcus Sigismunds, 294-308. Tübingen: Mohr Siebeck.
Google Scholar

Jędrzejewski, Sylwester. 2005. Septuaginta – Biblia helleńskiego judaizmu. Ruch Biblijny i Liturgiczny, 58(4), 245-262.
Google Scholar

Jędrzejewski, Sylwester. 2010. Judaizm diaspory w okresie Drugiej Świątyni. Seminare. Poszukiwania naukowe, 27, 9-27.
Google Scholar

Jędrzejewski, Sylwester. 2017. The Septuagint in the documents of the Pontifical Biblical Commision after the promulgation of the motu proprio Sedula Cura. Seminare. Poszukiwania naukowe, 38(4), 11-23.
Google Scholar

Jobes, Karen i Moisés Silva. 20152. Invitation to Septuagint. Grand Rapids: Baker Publishing Group.
Google Scholar

Judycki, Stanisław. 2006. Argumenty na rzecz dualizmu antropologicznego. W: Umysł i religia, red. Bogusław Wójcik, 51-99. Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos.
Google Scholar

Lausberg, Heinrich. 2002. Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze, tłum. Albert Gorzkowski. Bydgoszcz: Wydawnictwo HOMINI.
Google Scholar

Levin, Lee I. 1997. Judaism And Hellenism in Antiquity: Conflict or Confluence? Seattle–London: University of Washington Press.
Google Scholar

Liszka, Piotr. 2015. Oddziaływanie hellenizmu na judaizm. Studia Theologica Varsaviensia, 2, 161-178.
Google Scholar

Marciak, Michał. 2006. Hellenistyczna reforma i prześladowanie religijne w Judei za czasów Antiocha IV Epifanesa – przegląd najważniejszych hipotez. Ruch Biblijny i Liturgiczny, 59(2), 245-264.
Google Scholar

Mélèze-Modrzejewski, Józef. 2000. Żydzi nad Nilem. Od Ramzesa II do Hadriana. Kraków: The Enigma Press.
Google Scholar

Mielcarek, Krzysztof. 2002. Język Septuaginty i jego wpływ na autora Czwartej Ewangelii, Roczniki Teologiczne, 49(1), 33-47.
Google Scholar

Misiarczyk, Leszek. 2016. Żydzi i judaizm w Dialogu z Żydem Tryfonem Justyna Męczennika, Studia Nauk Teologicznych, 11, 65-87. DOI 10.24425/snt.2016.1238855.
Google Scholar

Nyk, Piotr. 2017. Obraz człowieka w Biblii. Elementy antropologii biblijnej. Itinera spiritualia, 10, 145-162.
Google Scholar

Ochman, Jerzy. 1997. Peryferie filozofii żydowskiej. Kraków: Universitas.
Google Scholar

Ochman, Jerzy. 2016. Zło agresywne. Przemyślenia Zaratusztry. Kultura Bezpieczeństwa. Nauka – Praktyka – Refleksje, 22, 277-318.
Google Scholar

Poniży, Bogdan. 2002. Pojęcia hellenistyczne w Księdze Mądrości. Poznańskie Studia Teologiczne, 12, 73-85.
Google Scholar

Popowski, Remigiusz. 2008. Perypetie z leksyką Septuaginty. Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae, 18, 439-452.
Google Scholar

Rösel, Martin. 1994. Übersetzung als Vollendung der Auslegung: Studien zur Genesis-Septuaginta. (Beihefte zur Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 223). Berlin–New York: W. de Gruyter.
Google Scholar

Stachowiak, Lech. 1969. Zagadnienie dualizmu antropologicznego w Starym Testamencie i literaturze międzytestamentalnej. Studia Theologica Varsaviensia, 7(2), 3-32.
Google Scholar

Szymik, Stefan. 2009. Nowy człowiek w Chrystusie. Wybrane aspekty antropologii biblijnej. Forum Teologiczne, 10, 7-18.
Google Scholar

Szymik, Stefan. 2020. The Corinthian Opponents of the Resurrection in 1 Cor 15:12. The Epicurean Hypothesis Reconsidered. Biblical Annals, 10(3), 437-456.
Google Scholar

Tov, Emanuel. 1999. Theologically Motivated Exegesis Embedded in the Septuagint. W: The Greek and Hebrew Bible. Collected Essays on the Septuagint (Supplement to Vetus Testamentum 72), red. Emanuel Tov, 257-269. Leiden–Boston–Köln: Brill.
Google Scholar

Tov, Emanuel. 2014. The reading tradition of the MT group compared with that of the Septuagint. Journal of Northwest Semitic Languages, 40(2), 1-16.
Google Scholar

Van der Meer, Michaël. 2016. Anthropology in the Ancient Greek Versions of Gen 2:7. W: Dust of the Ground and Breath of Life (Gen 2:7): The Problem of a Dualistic Anthropology in Early Judaism and Christianity, red. Jacques van Ruiten i George van Kooten, 36-57. Leiden: Brill. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004334762_004.
Google Scholar

Van Henten, Jan Willem. 1997. The Maccabean Martyrs as Saviors of the Jewish People: A Study of 2 & 4 Maccabees (Supplements to the Journal for the Study of Judaism, V. 57). Leiden: Brill.
Google Scholar

Wojciechowska, Kalina i Mariusz Rosik. 2017. Hebraica sive graeca veritas? Katolicko-luterańska refleksja na temat natchnienia Septuaginty. Dostęp: 12.10.2020. http://www.mariuszrosik.pl/?p=5781.
Google Scholar

Wojciechowski, Michał. 2001. Apokryfy z Biblii Greckiej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza VOCATIO.
Google Scholar