Wychowanie religijne i patriotyczne w rodzinach chłopskich w czasie niewoli narodowej

Zofia Kuźniewska

doi:10.21852/sem.1863

Opublikowane: 30.06.2025

Tom 46 Nr 1 (2025)

Wychowanie religijne i patriotyczne w rodzinach chłopskich w czasie niewoli narodowej

Zofia Kuźniewska

Seminare. Poszukiwania naukowe

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21852/sem.1863

Abstrakt

Rodzina jest podstawowym środowiskiem wychowawczym swych dzieci. Mówiąc o wychowaniu, mamy na uwadze również wychowanie religijne oraz patriotyczne. Dom rodzinny to miejsce, w którym dziecko nabywa pierwszych wzorców zarówno religijnych, jak i patriotycznych. Jednak warunkiem wzbudzenia u dzieci prawidłowej religijności lub postawy patriotycznej jest również dojrzałość tychże wartości u rodziców, którzy przekazują pewne konkretne wzory postępowania. Miłość ojczyzny umacnia się i kształtuje przez narodowe, a także religijne wychowanie dziecka. Wprowadzanie dziecka w świat wartości jest nieodłącznym elementem jego wychowania, który sprzyja zachowaniu własnej odrębności kulturowej i narodowej. Najważniejsze miejsce w hierarchii wartości zawsze zajmowały: Ojczyzna, rodzina, religia katolicka, historia Polski, tradycja oraz symbole narodowe, zaś cechami moralnymi najwyżej cenionymi były: patriotyzm, odwaga, pracowitość i gotowość do ponoszenia ofiar w imię najwyższych wartości.

Słowa kluczowe:

rodzina, wychowanie, dziecko, patriotyzm, Kościół, wartości

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Kuźniewska, Z. (2025). Wychowanie religijne i patriotyczne w rodzinach chłopskich w czasie niewoli narodowej. Seminare. Poszukiwania Naukowe, 46(1), 305–315. https://doi.org/10.21852/sem.1863

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Adamski, Józef Stanisław. 1918. W imię Ojczyzny Polskim rodzinom. Poznań: Nakładem i Czcionkami Drukarni i Księgarni św. Wojciecha.
Google Scholar

Adamski, Franciszek. 2002. Rodzina. Wymiar społeczno-kulturowy. Kraków: WUJ.
Google Scholar

Baranowski, Bohdan. 1969. Życie codzienne wsi między Wartą a Pilicą w XIX w. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Bień, Adam. 1999. Bóg wysoko, dom daleko. Obrazy przeszłości 1900-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM.
Google Scholar

Bujak-Boguska, Stefania. 1918/1919. „Z mroków niedoli matki i dziecka na wsi.” Młoda Matka 14: 15-18.
Google Scholar

Buzek, Józef. 1904. Studia z zakresu administracji wychowania publicznego. Szkolnictwo ludowe. Kraków: Towarzystwo dla Popierania Nauki Polskiej.
Google Scholar

Cichy, Wawrzyniec. 1980. Wspomnienia wiciarza. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Chałasiński, Józef. 1984. Młode pokolenie chłopów, t. 1. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Chłosta, Jan. 1986. Kazimierz Jaroszyk 1878-1941. O narodowy kształt Warmii i Mazur. Olsztyn: Wydawnictwo Pojezierze.
Google Scholar

Czachowski, Hubert. 2010. „Religijność ludowa.” In Tajemnice codzienności. Kultura ludowa i jej pogranicza od Kujaw do Bałtyku (1850-1950), edited by Hubert Czachowski and Hanna Łopatyńska, 139-151. Warszawa: Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu.
Google Scholar

Dąbrowska, Maria. 1969. Pamiętniki młodzieży wiejskiej 1918-1939. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
Google Scholar

Dąbrowski, Remigiusz. 1927. „Duszpasterz wobec praktyk neomaltuzjańskich.” Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie 17 (8-9): 246-249.
Google Scholar

Dyczewski, Leon. 2002. Więź między pokoleniami w rodzinie. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Fołta, Władysław. 1987. Życie z własnego nadania. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Gawron, Walenty. 1986. Wspomnienia z Limanowszczyzny. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Helsztyński, Stanisław. 1937. Bohater Warszawy. Ksiądz kapelan Ignacy Skorupka 1893-1920. Poznań.
Google Scholar

Jabłonowska, Zofia. 1975. „Rodziny w XIX i na początku XX w.” In Przemiany rodziny polskiej, edited by Jadwiga Komorowska, 52-71. Warszawa: Instytut Wydawniczy CRZZ.
Google Scholar

Kabacińska-Łuczak, Katarzyna and Krzysztof Ratajczak. 2013. „Dziecko chłopskie w czasie sacrum-konteksty edukacyjne.” Studia Edukacyjne 28: 7-32.
Google Scholar

Kalniuk, Tomasz. 2014. Mityczni obcy. Dzieci i starcy w polskiej kulturze ludowej przełomu XIX i XX wieku. Toruń. Księgarnia Odkrywcy.
Google Scholar

Kałwa, Dobrohna. 2015. Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Konsała, Władysław. 1972. „Była nas gromadka spora.” Olsztyn. Komunikaty Mazursko-Warmińskie 4: 706-708.
Google Scholar

Kostrzewska, Maria. 2002. „Posłannictwo czy los? Kobieta w rodzinie chłopskiej w Królestwie Polskim po uwłaszczeniu.” In Dzieje i przyszłość polskiego ruchu ludowego. Od zaborów do okupacji (1895-1945), t. 1, edited by Arkadiusz Kołodziejczyk and Waldemar Paruch, 473-482. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Krąpiec, Mieczysław Albert. 1999. Człowiek w kulturze. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.
Google Scholar

Kunysz, Walenty. 1973. Wścibski i Wrazicki. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Librachowa, Maria. 1934. „Życie uczuciowe.” In Dziecko wsi polskiej, edited by Maria Librachowa, 34-36. Warszawa: Zakłady Graficzne „Nowa Drukarnia”.
Google Scholar

Magryś, Franciszek. 1987. Żywot chłopa działacza. Warszawa: Skład Główny w Drukarni Naukowej we Lwowie.
Google Scholar

Małłek, Karol. 1976. Z Mazur do Verdun. Wspomnienia 1890-1919. Warszawa.
Google Scholar

Marciniak, Katarzyna. 2009. „Obraz rodziny wiejskiej w «Pamiętnikach chłopów» z 1935 roku.” In Ku antropologii rodziny, edited by Lyna Rożek, 67-86. Częstochowa: Akademia im. Jana Długosza.
Google Scholar

Męczyński, Tadeusz. 1962. Lata z książką. Wspomnienia księgarza 1907-1957. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
Google Scholar

Nawrot-Borowska, Monika. 2010. „Dole i niedole dziecka wiejskiego na terenie ziem polskich w II połowie XIX i w początkach wieku XX w świetle literatury pamiętnikarskiej.” Problemy Wczesnej Edukacji (6)11(1): 182-196.
Google Scholar

Nawrot-Borowska, Monika. 2012. „Edukacja patriotyczna w rodzinach polskich w II połowie XIX i na początku XX wieku w świetle literatury pamiętnikarskiej”. In Niepodległość i wychowanie: z doświadczeń II Rzeczpospolitej, edited by Wiesław Jamrożek, Ewa Kula and Marzena Pekowska, 125-178. Kielce: Wydawnictwo Wszechnicy Świętokrzyskiej.
Google Scholar

Ohler, Norbert. 2000. Życie pielgrzymów w średniowieczu: między modlitwą a przygodą. Kraków: WAM.
Google Scholar

Olszewski, Daniel. 1996. Polska kultura religijna na przełomie XIX i XX wieku. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Google Scholar

Ossowski, Stanisław. 1946. Analiza socjologiczna pojęcia Ojczyzna. Myśl Współczesna. Łódź: Zakłady Graficzne „Książka”.
Google Scholar

Samsel, Agata. 2010. Środowiska wychowawcze Drugiej Rzeczypospolitej. Aspekty aksjologiczne (maszynopis pracy doktorskiej). Białystok.
Google Scholar

Samsel, Agata. 2011. „Wychowanie w rodzinie chłopskiej w Drugiej Rzeczypospolitej.” Wychowanie w Rodzinie 1: 88-104.
Google Scholar

Samsel, Agata. 2015. „Międzygeneracyjna transmisja wartości w rodzinach polskich w Drugiej Rzeczypospolitej w kontekście ideologii wychowawczej państwa w latach 1918-1939.” Wychowanie w Rodzinie 12 (2): 51-82.
Google Scholar

Syska, Henryk. 1970. Ułomek rodzinnego chleba. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Słomka, Jan. 1983. Pamiętniki włościanina. Warszawa: Studio Książki.
Google Scholar

Szlendak, Tomasz. 2010. Socjologia rodziny: Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Szczepański, Jan. 1984. Korzeniami wrosłem w ziemię. Katowice: Wydawnictwo Śląsk.
Google Scholar

Staniszewski, Andrzej. 1995. Rok pruski. Życie codzienne wsi polskiej na przełomie XIX i XX w. w świetle korespondencji prasowych. Olsztyn: Studia i Materiały WSP w Olsztynie.
Google Scholar

Stryczek, Jan. 1984. Chłopskim piórem. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Ludowa.
Google Scholar

Turowski, Jan. 1967. Rodzina chłopska w okresie lat 1864-1914 w świetle źródeł pamiętnikarskich. PWN.
Google Scholar

Witkowska, Aleksandra. 1984. Kulty pątnicze piętnastowiecznego Krakowa – z badań nad miejską kulturą religijną. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.
Google Scholar

Witos, Wincenty. 1878. Moje wspomnienia. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Wójcik, Monika. 1995. „Znaczenie wychowawcze pielgrzymek rodzinnych górnośląskich do miejsc kultu narodowego w latach 1896-1914.” In Rodzina jako środowisko wychowawcze w czasach nowożytnych, edited by Krzysztof Jakubiak, 146-173. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP.
Google Scholar

Wysocki, Józef. 1983. Rytuał rodzinny. Olsztyn: Wydawnictwo Uczelniane WSP.
Google Scholar

Zabielski, Franciszek. 1980. Z życia i z pamięci. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Zarys dziejów religii, edited by Józef Keller et al. 1988. Warszawa: ISKRY.
Google Scholar