Młodzież w cyberczasoprzestrzeni – zagrożenia i szanse

Edyta Pindel; Bogdan Stańkowski

doi:10.21852/sem.1872

Opublikowane: 09.12.2025

Tom 46 Nr 2 (2025)

Młodzież w cyberczasoprzestrzeni – zagrożenia i szanse

Edyta Pindel

, Bogdan Stańkowski

Seminare. Poszukiwania naukowe

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21852/sem.1872

Abstrakt

Artykuł podejmuje problem obecności młodzieży w cyberprzestrzeni, ukazując ją jako obszar zarówno wielowymiarowych zagrożeń, jak i szans rozwojowych. Celem opracowania jest analiza funkcji, jakie pełni Internet w życiu młodego pokolenia, z uwzględnieniem aspektów instrumentalnych, socjalizacyjnych i rozrywkowych, a także identyfikacja zjawisk problematycznych wynikających z nadmiernego (problematycznego) korzystania z mediów interaktywnych. W opracowaniu wykorzystano przegląd literatury przedmiotu oraz wyniki najnowszych badań empirycznych. Ustalenia wskazują, iż Internet stał się naturalnym środowiskiem socjalizacji i budowania tożsamości młodzieży, umożliwiając rozwój pasji, poszerzanie horyzontów, nawiązywanie i utrzymywanie relacji oraz dostęp do wiedzy. Ponadto, świat wirtualny został wykreowany i zasadniczo dostosowany do potrzeb młodzieży w zakresie poszukiwania dróg, sposobów i źródeł osiągania przez nich dobrostanu osobistego, społecznego, psychicznego, jak również fizycznego. Jednocześnie obserwuje się narastanie problemów związanych z uzależnieniem od sieci (zagrożeń wynikających z problematycznego korzystania z Internetu), eskapizmem, zaniedbywaniem obowiązków, zaburzeniami emocjonalnymi i relacyjnymi oraz narażeniem na treści przemocowe, dezinformację, dezorganizację, dezintegrację, ryzykowne zachowania, a nawet tendencje autodestrukcyjne. Wskazano także na konsekwencje zdrowotne i psychospołeczne nadmiernego korzystania z Internetu, takie jak depresja, fobia społeczna, zaburzenia snu czy osłabienie więzi rodzinnych. Wnioski podkreślają konieczność podejmowania działań profilaktycznych i terapeutycznych (poznawczo-behawioralnych, farmakologicznych, rodzinnych), a także edukacji w zakresie świadomego i bezpiecznego korzystania z sieci. Internet jawi się jako niezbędny element codzienności młodzieży, jednak jego odpowiedzialne użytkowanie wymaga wsparcia ze strony rodziny, szkoły i instytucji społecznych.

Słowa kluczowe:

młodzież, cyberprzestrzeń, cyberzagrożenia, Internet, nastolatkowie, media interaktywne

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Pindel, E., & Stańkowski, B. (2025). Młodzież w cyberczasoprzestrzeni – zagrożenia i szanse . Seminare. Poszukiwania Naukowe, 46(2). https://doi.org/10.21852/sem.1872

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Beranuy, Marta, Xavier Carbonell and Mark D. Griffiths. 2013. “A Qualitative Analysis of Online Gaming Addicts in Treatment.” International Journal of Mental Health and Addiction 11: 149-161. DOI: 10.1007/s11469-012-9405-2.
Google Scholar

Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży online, edited by Anna Rywczyńska and Szymon Wójcik. 2018. Warszawa: NASK i Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę.
Google Scholar

Beyens, Ine et al. 2020. “The Effect of Social Media on Well-Being Differs from Adolescent to Adolescent.” Scientific Reports 10 (1): 1-11. DOI: 10.1038/s41598-020-67727-7.
Google Scholar

Bickham, David. 2021. “Current Research and Viewpoints on Internet Addiction in Adolescents.” In Current Pediatrics Reports, Volume 9, Issue 1, edited by Mark Goldstein, 1-10. Nowy Jork: Springer.
Google Scholar

Bonnaire, Celine and Olivier Phan. 2017. “Relationships between Parental Attitudes, Family Functioning and Internet Gaming Disorder in Adolescents Attending School.” Psychiatry Research 255: 104-110. DOI: 10.1016/j.psychres.2017.05.030.
Google Scholar

Buckingham, David. 2008. “Nowe media – nowe postacie dzieciństwa? Zmieniające się środowisko kulturowe dzieci w erze technologii cyfrowej.” In Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem, edited by Mary Jane Kehilly, 151 - 169. Kraków: WAM.
Google Scholar

Chayko, Mary. 2020. Superconnected: The Internet, Digital Media, and Techno-Social Life. Kalifornia: Sage Publications, Inc.
Google Scholar

Choi, Sam-Wook et al. 2014. “Similarities and Differences among Internet Gaming Disorder, Gambling Disorder and Alcohol Use Disorder: A Focus on Impulsivity and Compulsivity.” Journal of Behavioral Addictions 3 (4): 246-253. DOI: 10.1556/JBA.3.2014.4.6.
Google Scholar

Chun, Jihee, Shim Hyeonsuk and Kim Sunhee. 2017. “A Meta-Analysis of Treatment Interventions for Internet Addiction among Korean Adolescents.” Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking 20 (4): 225-231. DOI: 10.1089/cyber.2016.0188.
Google Scholar

Cybal-Michalska, Agnieszka. 2007. “Ideologia konsumpcji. Wirtualna rzeczywistość i społeczeństwo.” In Kultura popularna i (re)konstrukcje tożsamości, edited by Agnieszka Gromkowska-Melosik, 132-138. Poznań–Leszno: Wyższa Szkoła Humanistyczna.
Google Scholar

Davis, Richard. 2001. “A Cognitive–Behavioral Model of Pathological Internet Use.” Computers in Human Behavior 17 (2): 187-195. DOI: 10.1016/S0747-5632(00)00041-8.
Google Scholar

Douglas, Alecia et al. 2008. “Internet Addiction: Meta-Synthesis of Qualitative Research for the Decade 1996–2006.” Computers in Human Behavior 24 (6): 42-56, 3027-3044. DOI: 10.1016/j.chb.2008.05.009.
Google Scholar

Fauth-Bühler, Mira and Karl Mann. 2017. “Neurobiological Correlates of Internet Gaming Disorder: Similarities to Pathological Gambling.” Addictive Behaviors 64: 349-356. DOI: 10.1016/j.addbeh.2015.11.004.
Google Scholar

Firat, Sumeyra et al. 2018. “The Relationship between Problematic Smartphone Use and Psychiatric Symptoms among Adolescents Who Applied to Psychiatry Clinics.” Psychiatry Research 270: 97-103. DOI: 10.1016/j.psychres.2018.09.015.
Google Scholar

Gervasi, Alessia Maria et al. 2017. “Personality and Internet Gaming Disorder: A Systematic Review of Recent Literature.” Current Addiction Reports 4 (1): 293-307. DOI: 10.1007/s40429-017-0159-6.
Google Scholar

Gomes, Ana Patricia and Jose G. Dias. 2019. “Internet Usage Patterns: Segmentation of European Users Using a Multilevel Latent Class Model.” In Program and Book of Abstracts XXVI Meeting of the Portuguese Association for Classification and Data Analysis, 67-74. Accessed on: 10.12.2024. https://ciencia.iscte-iul.pt/publications/internet-usage-patterns-segmentation-of-european-users-using-a-multilevel-latent-class-model/69257.
Google Scholar

Górka, Marek. 2017. Cyberbezpieczeństwo dzieci i młodzieży. Realny i wirtualny problem polityki bezpieczeństwa. Warszawa: Difin.
Google Scholar

Griffith, James et al. 2010. “Neuroticism as a Common Dimension in the Internalizing Disorders.” Psychological Medicine 40 (7): 1125-1136. DOI: 10.1017/S0033291709991449.
Google Scholar

Hamari, Juho et al. 2019. “Uses and Gratifications of Pokémon Go: Why Do People Play Mobile Location-Based Augmented Reality Games?” International Journal of Human-Computer Interaction 35 (9): 804-819. DOI: 10.1080/10447318.2018.1497115.
Google Scholar

Han, Doug Hyun and Perry Renshaw. 2012. “Bupropion in the Treatment of Problematic Online Game Play in Patients with Major Depressive Disorder.” Journal of Psychopharmacology 26 (5): 689-696. DOI: 10.1177/0269881111400647.
Google Scholar

Hong, Soon Beom et al. 2013. “Reduced Orbitofrontal Cortical Thickness in Male Adolescents with Internet Addiction.” Behavioral and Brain Functions 9: 1-5. DOI: 10.1186/1744-9081-9-11.
Google Scholar

Ito, Mizuko et al. 2008. Living and Learning with New Media: Summary of Findings from the Digital Youth Project. Cambridge, MA–London: MIT Press.
Google Scholar

Jones, Christian et al. 2014. “Gaming Well: Links between Video Games and Flourishing Mental Health.” Frontiers in Psychology 5, art. 260, 1-13. DOI: 10.3389/fpsyg.2014.00260.
Google Scholar

Karacic, Silvana and Stjepan Oreskovic. 2017. “Internet Addiction through the Phase of Adolescence: A Questionnaire Study.” JMIR Mental Health 4(2), e11. DOI: 10.2196/mental.5537.
Google Scholar

Kemp, Simon. 2019, January 30. “Digital Trends 2019: Every Single Stat You Need to Know about the Internet.” The Next Web. Accessed on: 24.11.2024. https://thenextweb.com/contributors/2019/01/30/digital-trends-2019-every-single-stat-you-need-to-know-about-the-Internet/.
Google Scholar

Kim, Yejin et al. 2016. “Personality Factors Predicting Smartphone Addiction Predisposition: Behavioral Inhibition and Activation Systems, Impulsivity, and Self-Control.” PLoS ONE 11 (8): 32-39. DOI: 10.1371/journal.pone.0159788.
Google Scholar

Kowalski, Robin, Limber, Susan and Agatson, Patricia. 2010. Cyberprzemoc wśród dzieci i młodzieży. Translated by Adam Wicher. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Google Scholar

Kozak, Stanisław. 2014. Patologia cyfrowego dzieciństwa i młodości. Przyczyny, skutki, zapobieganie w rodzinach i w szkołach. Warszawa: Difin.
Google Scholar

Kuss, Daria and Olatz Lopez-Fernandez. 2016. “Internet Addiction and Problematic Internet Use: A Systematic Review of Clinical Research.” World Journal of Psychiatry 6 (1): 143-176. DOI: 10.5498/wjp.v6.i1.143.
Google Scholar

Kwiatkowska, Ewa. 2014. “Rozwój Internetu rzeczy – szanse i zagrożenia.” Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny 8 (3): 7-11. Accessed on: 15.03.2025. https://researchgate.net/publication/373455916_Rozwoj_Internetu_rzeczy_-_szanse_i_zagrozenia.
Google Scholar

Li, Qi et al. 2020. “Dysfunctional Cognitive Control and Reward Processing in Adolescents with Internet Gaming Disorder.” Psychophysiology 57 (2), e13469. DOI: 10.1111/psyp.13469.
Google Scholar

Lindenberg, Katajun, Katharina Halasy and Sophie Schoenmaekers. 2017. “A Randomized Efficacy Trial of a Cognitive-Behavioral Group Intervention to Prevent Internet Use Disorder Onset in Adolescents: The PROTECT Study Protocol.” Contemporary Clinical Trials Communications 6: 64-71. DOI: 10.1016/j.conctc.2017.02.011.
Google Scholar

Liu, Qin-Xue et al. 2015. “Multi-Family Group Therapy for Adolescent Internet Addiction: Exploring the Underlying Mechanisms.” Addictive Behaviors 42: 1-8. DOI: 10.1016/j.addbeh.2014.10.021.
Google Scholar

Livingstone, Sonia et al. 2011. Risk and Safety on the Internet: The Perspective of European Children. Full Findings. London: London School of Economics & Political Science.
Google Scholar

McKenna, Katelyn. 2008. “Influences on the Nature and Functioning of Online Groups.” In Psychology of Cyberspace: Theory, Research, Applications, edited by Barak Azy, 228-242. New York: University Press.
Google Scholar

Müller, Kai et al. 2014. “Investigating Risk Factors for Internet Gaming Disorder: A Comparison of Patients with Addictive Gaming, Pathological Gamblers and Healthy Controls Regarding the Big Five Personality Traits.” European Addiction Research 20 (3): 129-136. DOI: 10.1159/000355832.
Google Scholar

Müller, Kai et al. 2015. “Regular Gaming Behavior and Internet Gaming Disorder in European Adolescents: Results from a Cross-National Representative Survey of Prevalence, Predictors, and Psychopathological Correlates.” European Child & Adolescent Psychiatry 24 (5): 565-574. DOI: 10.1007/s00787-014-0611-2.
Google Scholar

Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów, edited by Rafał Lange. 2021. Warszawa: NASK – Państwowy Instytut Badawczy.
Google Scholar

Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów i rodziców, edited by Rafał Lange. 2023. Warszawa: NASK – Państwowy Instytut Badawczy.
Google Scholar

Park, Jeong Ha et al. 2016. “Effectiveness of Atomoxetine and Methylphenidate for Problematic Online Gaming in Adolescents with Attention Deficit Hyperactivity Disorder.” Human Psychopharmacology: Clinical and Experimental 31 (6): 427-432. DOI: 10.1002/hup.2559.
Google Scholar

Pindel, Edyta. 2019. “Kształtowanie się nowoczesnej tożsamości młodzieży w kontekście kultur: popularnej, konsumpcyjnej i indywidualizmu.” In Perspektywy edukacji przedszkolnej i szkolnej w XXI wieku. Wybrane problemy, edited by Ondrej Simik and Joanna Skibska, 83-90. Ostrawa, Bielsko-Biała: Uniwersytet w Ostrawie i Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej.
Google Scholar

Pospiszyl, Irena. 2023. Patologie społeczne i problemy społeczne. Warszawa: Scholar.
Google Scholar

Przybylski, Andrew, Netta Weinstein and Kou Murayama. 2017. “Internet Gaming Disorder: Investigating the Clinical Relevance of a New Phenomenon.” American Journal of Psychiatry 174 (3): 230-236. DOI: 10.1176/appi.ajp.2016.16020224.
Google Scholar

Pyżalski, Jacek. 2012. Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży. Kraków: Impuls.
Google Scholar

Schneider, Luka, Daniel King and Paul Delfabbro. 2017. “Family Factors in Adolescent Problematic Internet Gaming: A Systematic Review.” Journal of Behavioral Addictions 6 (3): 321-333. DOI: 10.1556/2006.6.2017.035.
Google Scholar

Smith, Richard. 2013, October 15. “What Is Digital Media?” The Centre for Digital Media. Accessed on: 21.11.2024. https://thecdm.ca/news/what-is-digital-me.
Google Scholar

Starcevic, Vladan. 2017. “Internet Gaming Disorder: Inadequate Diagnostic Criteria Wrapped in a Constraining Conceptual Model.” Journal of Behavioral Addictions 6 (2): 110-113. DOI: 10.1556/2006.6.2017.012.
Google Scholar

Stavropoulos, Vasileios, Frosso Motti-Stefanidi, and Mark Griffiths. 2021. “Risks and Opportunities for Youth in the Digital Era: A Cyber-Developmental Approach to Mental Health.” European Psychologist 27 (2), 86-10. Newburyport: Hogrefe Publishing DOI: 10.1027/1016-9040/a000451.
Google Scholar

Song, Jinuk et al. 2016. “Comparative Study of the Effects of Bupropion and Escitalopram on Internet Gaming Disorder.” Psychiatry and Clinical Neurosciences 70 (11): 527-535. DOI: 10.1111/pcn.12429.
Google Scholar

Sussman, Clifford et al. 2018. “Internet and Video Game Addictions: Diagnosis, Epidemiology, and Neurobiology.” Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America 27 (2): 307-326. DOI: 10.1016/j.chc.2017.11.015.
Google Scholar

Valkenburg, Patti and Peter, Jochen. 2009. “Social Consequences of the Internet for Adolescents: A Decade of Research.” Current Directions in Psychological Science 18 (1): 1-5.
Google Scholar

Wartberg, Lutz et al. 2016. “Psychopathological Factors Associated with Problematic Alcohol and Problematic Internet Use in a Sample of Adolescents in Germany.” Psychiatry Research 240: 272-277. DOI: 10.1016/j.psychres.2016.04.057.
Google Scholar

Wójcik, Szymon. 2020. “Zagrożenia internetowe dla młodzieży – klasyfikacja, skala występowania w Polsce oraz profilaktyka.” Acta Universitatis Nicolai Copernici. Pedagogika 39 (1) 451: 174-175. DOI: 10.12775/AUNC_PED.2020.008.
Google Scholar

Yang, Jiewen et al. 2018. “Association between Problematic Internet Use and Sleep Disturbance among Adolescents: The Role of the Child’s Sex.” International Journal of Environmental Research and Public Health 15 (12), 2682. DOI: 10.3390/ijerph15122682.
Google Scholar

Yang, Xue et al. 2020. “Prevalence and Interpersonal Correlates of Internet Gaming Disorders among Chinese Adolescents.” International Journal of Environmental Research and Public Health 17 (2) 576: 81-92. DOI: 10.3390/ijerph17020579.
Google Scholar

Zajac, Kristyn et al. 2017. “Treatments for Internet Gaming Disorder and Internet Addiction: A Systematic Review.” Psychology of Addictive Behaviors 31 (8): 979-994. DOI: 10.1037/adb0000315.
Google Scholar

Edyta Pindel

edyta.pindel@uken.krakow.pl
https://orcid.org/0000-0003-1062-6608

Afiliacja:

UKEN Kraków Polska

Biogram

Doktor nauk społecznych, ekonomista; absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Od wielu lat jako pracownik naukowo-badawczo-dydaktyczny związana z uniwersyteckimi jednostkami naukowymi w kraju i za granicą. Pracuje także dla administracji państwowej oraz współpracuje ze środowiskiem lokalnym.

Jej zainteresowania obejmują m.in. takie obszary, jak: problematyka penitencjarna, poradnictwo i doradztwo, zarządzanie zasobami ludzkimi, psychopatologia, neuropsychologia, kryminologia, interwencja kryzysowa i bezpieczeństwo publiczne, polityka społeczna, prawa człowieka, integracja i dialog społeczny, równość szans oraz szeroko rozumiana pomoc człowiekowi w kryzysie.

Bogdan Stańkowski

https://orcid.org/0000-0003-2803-3085

Afiliacja:

UIK Kraków Polska

Biogram

Zainteresowania: resocjalizacja nieletnich niedostosowanych społecznie, prewencja zachowań zagrożeniowych, wychowanie w duchu salezjańskiego systemu prewencyjnego, wychowanie w środowisku pluralistycznym.