Nie topografia lecz stan duszy, czyli psychizacja pejzażu w twórczości Iwana Trusza (1869-1941)

Beata Lewińska

doi:10.21697/sc.2022.29.2.19

Opublikowane: 2022-12-30

Tom 29 Nr 2 (2022)

Nie topografia lecz stan duszy, czyli psychizacja pejzażu w twórczości Iwana Trusza (1869-1941)

Beata Lewińska

Saeculum Christianum

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2022.29.2.19

Abstrakt

Twórczość Iwana Trusza – ukraińskiego malarza wykształconego w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie – była i nadal jest przedmiotem zainteresowania w Polsce, ze względu na specyficzny charakter, którego źródeł należy się dopatrywać także we wpływie, jaki wywarły na artystę studia pod kierunkiem Leona Wyczółkowskiego i Jana Stanisławskiego. Pejzaż był dominującym gatunkiem w twórczości Trusza, który malował rozległe stepy i pola ukraińskie, krajobrazy ze swoich rodzinnych stron i z peregrynacji artystycznych. Mało uwagi poświęcano jednak symbolicznemu i neoromantycznemu charakterowi tych obrazów, które nie były malowane w bezpośrednim kontakcie z naturą, lecz w pracowni. Oddawały ducha natury i stan duszy artysty, zatem pojawia się tu psychizacja pejzażu, której źródeł należy doszukiwać się w modernizmie.

Słowa kluczowe:

Trusz, pejzaż, symbolizm, psychizacja pejzażu, ekspresjonizm

Inne teksty tego samego autora

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Lewińska, B. (2022). Nie topografia lecz stan duszy, czyli psychizacja pejzażu w twórczości Iwana Trusza (1869-1941). Saeculum Christianum, 29(2), 255–266. https://doi.org/10.21697/sc.2022.29.2.19

Cited by / Share

Bibliografia

Besanez T., Iwan Trusz. Ein Europäischer Maler aus der Ukraine, Nakładem Michaela Markowicza, Düren 1997.
Białostocki J., Symbole i obrazy w świecie sztuki, PWN, Warszawa 1982.
Biła O., Ivan Truŝ: maljars’ki elegii ukrains’kogo neoromantica: (twori zi zbirki Naciolnogo muzeju u L’Voci imeni Andreja Ŝeptic’kogo [kat. wystawy], Kijów 2013.
Biła O., Słoneczne akordy w twórczości Iwana Trusza [kat. wystawy], Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie, Sopot 2011.
Cassou J., Encyklopedia symbolizmu, tłum. J. Guze, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1992.
Jan Stanisławski i jego uczniowie z kolekcji Wandy i Leonarda Pietraszaków [kat. wystawy], Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2020.
Janion M., Odnawianie znaczeń, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1980.
Juszczak W. Malarstwo polskiego modernizmu, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2004.
Juszczak W., Jan Stanisławski, Wydawnictwo „Ruch”, Warszawa 1972.
Katalog wystaw prof. Leona Wyczółkowskiego (grafika), Iwana Trusza (obrazy), Janiny Reichertówny (rzeźba), Antoniego Bartkowskiego (obrazy), inż. Józefa Awina (projekty architektoniczne [kat. wystawy], Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych we Lwowie, Lwów 1927.
Katalog wystaw zbiorowych Anny Harland-Zajączkowskiej, Jerzego Merkla, Marjana Ruzamskiego, Iwana Trusza: marzec – kwiecień 1928, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych we Lwowie, Lwów 1928.
Koniec wieku. Sztuka polskiego modernizmu 1890-1914 [kat. wystawy], red. E. Charazińska, Ł. Kossowski, MNW, Warszawa 1926.
Korab-Brzozowski S., Nim serce ucichło, Wydawnictwo J. Mortkowicz, Warszawa 1910.
Księgi Świadectw z lat 1895/1896-1900/1901, Archiwum Zakładowe Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.
Lewińska B., W poszukiwaniu motywów pejzażowych, czyli wędrówki artystyczne Jana Stanisławskiego i jego uczniów, w: Wędrowanie sztuki, red. A. Badach, K. Chrudzimska-Uhera, Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Warszawa 2018, s. 76-78.
Lewińska-Gwóźdź B., Iwan Trusz: malarski pejzaż duszy, „Społeczeństwo Otwarte”, 1994, nr 11, s. 29-33.
Lewińska-Gwóźdź B., Szkoła Jana Stanisławskiego – fenomen pedagogiczny i artystyczny, „Saeculum Christianum”, 20/2013, s. 157-171.
Malinowski J., Malarstwo i rysunek, w: Sztuka polska. Sztuka XIX wieku, Arkady, Warszawa 2021.
Melbechowska-Luty A., Nokturny. Widoki nocy w malarstwie polskim, Arkady, Warszawa 1999.
Młoda Polska. Słowa. Obrazy. Przestrzenie. W hołdzie Stanisławowi Wyspiańskiemu [kat. wystawy], Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie, Warszawa 2007.
Nowicki F., Poezye, Lwów 1981.
Przerwa-Tetmajer K., Poezje, seria pierwsza, Kraków 1891.
Przesmycki Z., Maurycy Maeterlinck, w: Wybór pism krytycznych, t. 1, Kraków 1967.
Retrospektywna Wystawa Sztuki Ukraińskiej ze zbiorów Ukraińskiego Muzeum Narodowego we Lwowie [kat. wystawy], Instytut Propagandy Sztuki, Warszawa 1934
Zbierzchowski H., Impresje, Księgarnia Friedleina, Warszawa 1902.
Żeromski S., Ludzie bezdomni, Księgarnia Bronisława Natansona, Warszawa 1900. Google Scholar

Beata Lewińska

http://orcid.org/0000-0002-1995-8310

Afiliacja:

Wydział Nauk Historycznych Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Polska

Biogram

Beata Lewińska – doktor, pracownik Instytutu Sztuki UKSW, absolwentka historii sztuki KUL, studiów doktoranckich w IHS PAN, Zarządzania w Oświacie w UW i Podyplomowych Studiów Pedagogicznych w Instytucie Badań Edukacyjnych MEN. Zainteresowania badawcze: dydaktyka sztuki, artyści-dydaktycy, polski pejzaż I poł. XX wieku. Autorka książki Kształcenie artystyczne w szkołach plastycznych w Polsce w latach 1944-2017, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa 2018.