On the road to safety-Part 1. The attitude of social elites towards peasant’s migrations from Croatia and Slavonia to the present- day Burgenland in the mid-16th century

Hrvoje Kekez

doi:10.21697/sc.2025.32.2.10

Opublikowane: 2025-11-17

Tom 32 Nr 2 (2025)

W drodze do bezpieczeństwa – część I Stosunek elit społecznych do migracji chłopów z Chorwacji i Slawonii do dzisiejszego Burgenlandu w połowie XVI wieku

Hrvoje Kekez

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2025.32.2.10

Abstrakt

Najazdy osmańskie na historyczne ziemie chorwackie były dokumentowane już na początku XV wieku, a ich częstotliwość znacząco wzrosła po zajęciu przez Osmanów średniowiecznego Królestwa Bośni w 1463 roku. Jednym z istotnych skutków najazdów osmańskich było powszechne poczucie zagrożenia oraz wynikające z niego przesiedlenia ludności autochtonicznej do bezpieczniejszych regionów. W regionie Burgenland pierwsze udokumentowane przypadki uchodźców chorwackich odnotowano w połowie drugiej dekady XVI wieku, a szczyt imigracji do Burgenlandu przypadł na połowę XVI wieku. Niniejszy artykuł stanowi pierwszą część dwuczęściowego opracowania poświęconego doświadczeniom emigracji ludności chorwackiej z Chorwacji i Slawonii w połowie XVI wieku, spowodowanej narastającym zagrożeniem osmańskim, na tereny południowo-zachodnich Węgier, czyli dzisiejszego Burgenlandu. Obszary te były wówczas znacznie bezpieczniejsze i w mniejszym stopniu narażone na najazdy tureckie. Przedmiotem analizy w niniejszym studium jest przede wszystkim stosunek elit społecznych XVI-wiecznej Chorwacji i Slawonii do procesów emigracyjnych, w szczególności w kontekście opuszczania ich dóbr przez poddanych. Dodatkowo, tekst podejmuje temat relacji pomiędzy nowo przybyłymi uchodźcami chorwackimi a elitami społecznymi oraz innymi grupami w południowo-zachodnich Węgrzech w omawianym okresie, w kontekście ich osiedlania się i integracji.

Inne teksty tego samego autora

Hrvoje Kekez, The Late Medieval Zagreb County as Part of Antemurale Christianitatis. The Case Study of Zrin Estate , Saeculum Christianum. Pismo Historyczne: Tom 31 Nr 1 (2024)

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Kekez, H. (2025). W drodze do bezpieczeństwa – część I Stosunek elit społecznych do migracji chłopów z Chorwacji i Slawonii do dzisiejszego Burgenlandu w połowie XVI wieku. Saeculum Christianum. Pismo Historyczne, 32(2), 126–137. https://doi.org/10.21697/sc.2025.32.2.10

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Acta comitalia Regni Croatiae, Dalmatiae et Slavoniae. Hrvatski saborski spisi, ed. F. Šišić, vol. 1, Zagreb 1912.
Google Scholar

Acta comitalia Regni Croatiae, Dalmatiae et Slavoniae. Hrvatski saborski spisi, ed. F. Šišić, vol. 2, Zagreb 1915.
Google Scholar

Ausgewählte Dokumente zur Migration der Burgenländischen Kroaten im 16. Jarhundret. Odabrani dokumenti o seobi Gradišćanskih Hrvata u 16. stoljeću, ed. G. Pálffy, M. Pandžić, F. Tobler, Eisenstadt/Željezno 1999.
Google Scholar

Monumenta historica episcopatus Zagrabiensis. Povijesni spomenici zagrebačke biskupije, ed. A. Lukinović, vol. 5, Zagreb 1992.
Google Scholar

Ančić M., Od zemlje do kraljevstva: Mjesto Bosne u strukturi Archiregnuma, „Hercegovina“, 1/2015, pp. 9-88. DOI: https://doi.org/10.47960/2712-1844.2015.1.9
Google Scholar

Bara M., Autohtonost i migracije: Hrvati u ugarskom Podunavlju, „Godišnjak za znanstvena istraživanja“, 13/2021, pp. 9-71.
Google Scholar

Biricz E., Geschichte der Einwanderung der burgenlädischen Kroaten, unpublished doctoral thesis, Wien 1949.
Google Scholar

Breu J., Die Kroatensiedlung im Burgenland und in den anschliessenden Gebieten, Wien 1970.
Google Scholar

Črnja Z., Valentić M. Benčić N., Gradišćanski Hrvati, Zagreb 1973.
Google Scholar

Davis-Secord S.C., Migration in the medieval Mediterranean, Leeds 2021. DOI: https://doi.org/10.1515/9781641892674
Google Scholar

de Vajay S., Das ‘Archiregnum Hungaricum’ und seine Wapensymbolik in der Ideenwelt des Mittelalters, in: Überlieferung und Auftrag. Festschrift für Michael de Ferdinandy, ed. J.G. Farkas, Wiesbaden 1972, pp. 647-667.
Google Scholar

Dobrovich J., Volk ad der Grenze – Schicksal un Auftrag. Zur Geschichte der burgenlädischen Kroaten, Eisenstadt 1963.
Google Scholar

Engel P., The Realm of St Stephen, London–New York 2001. DOI: https://doi.org/10.5040/9780755699926
Google Scholar

Filipović E.O., Bosansko Kraljevstvo i Osmansko Carstvo (1386-1463), Sarajevo 2019.
Google Scholar

Fuchs R., Die Kroaten-Ansiedlung in Landegg, „Unsere Heimat“, 9/1936, pp. 83-90.
Google Scholar

Geosits S., Die burgenlädischen Kroaten in Wandel der Zeiten, Wien 1996.
Google Scholar

Golec B., Nedovršena kroatizacija dijelova istočne Slovenije između 16. i 19. stoljeća. Tragom hrvatskog lingvonima i etnonima u Beloj krajini, Kostelu, Prekomurju i Prlekiji, Samobor 2018.
Google Scholar

Hajzsan R., Die Bevölkerung der Herrschaft Rechnitz-Schlaining im 16. Jahrhundret, Wien 1992.
Google Scholar

Hajzsan R., Die Herrschaft Güns im 15. und 16. Jahrhundret, Wien 1993.
Google Scholar

Hajzsan R., Die Kroaten in der Herrschaft Güdding, Wien 1991.
Google Scholar

Hajzsan R., Gradišćanski Hrvati na vlastelinstvu „Rohunac-Solunak“ u 16. stoljeću, „Radovi Zavoda za hrvatsku povijest Filozofskoga fakulteta Sveučilišta u Zagrebu“, 25/1992, no. 1, pp. 15-25.
Google Scholar

Hajzsan R., Naseljenje južnogradišćanskih Hrvata u XVI. stoljeću u zrcalu urbara i pisama Ferenca Batthyánya, in: Dani hrvatske knjige i riječi 2021. Dani Balinta Vujkova. Zbornik radova, ed. K. Celicovic, Subotica 2022, pp. 229-250.
Google Scholar

Isailović N., Croatian noble refugees in late 15th and 16th century Banat and Transylvania – preliminary findings, “Revue des études sud-est européennes”, 59/2021, pp. 125-156.
Google Scholar

Jurković I., Klasifikacija hrvatskih raseljenika za trajanja osmanske ugroze (od 1463. do 1593.), „Migracijske i etničke teme”, 19/2003, no. 2-3, pp. 147-174.
Google Scholar

Keck K., Zur Frage der Kroatensiedlungen im ehemaligen Niederösterreich, „Unsere Heimat, N.F.“, 13/1940, pp. 144-145.
Google Scholar

Kekez H., On the Road to Safety – Part II. The Experience of Travel of Croatian Refugees fleeing the Ottomans, as described in Letters of Francis Batthyány (1538-1548), “Saeculum Christianum”, forthcoming.
Google Scholar

Kleinschmidt H., People on the move: attitudes toward and perceptions of migration in medieval and modern Europe, London 2003. DOI: https://doi.org/10.5040/9798216183341
Google Scholar

Kruhek M., Die Auswanderung der Kroaten aus den kroatischen Gebieten aus das Territorium Südwestungarns – in das heute südliche Burgenland (1526-1576), in: Baurentum und Kirche dei den südburgenländischen Kroaten, Güttenbach–Pinkovac 1990, pp. 5-22.
Google Scholar

Kruhek M., Die Grenzstreitigkeiten zwischen Erhard von Polhaim und Franz von Batthyány und die Gründung eines neuen ‘Dörf mit Crabathen’ auf den deutschen Bergen, in: Türkenkriege und Kleinlandschaft II, Sozialer und kultureller Wandel einer Region zur Zeit der Türkenkriege, ed. R. Kropf, Eisenstadt 1986, pp. 41-61.
Google Scholar

Kruhek M., Krajiške utvrde i obrana Hrvatskog Kraljevstva tijekom 16. stoljeća, Zagreb 1995.
Google Scholar

Kučerová K., Chorváti a Srbi v strednej Európe, Bratislava 1976.
Google Scholar

Kučerová K., Hrvati u srednjoj Europi, Zagreb 1998.
Google Scholar

Mažuran I., Hrvati i Osmansko Carstvo, Zagreb 1998.
Google Scholar

Migration & identity, ed. R. Benmayor, A. Skotnes, Routledge 2017.
Google Scholar

Milanović-Trapo P., Croati molisani: San Felice del Molise – Acquaviva, Collecroce – Montemitro, Split 2021.
Google Scholar

Moačanin F., Die Walachen in Kroatien und im Burgenland im 16. und 17. Jahrhundert, in: Türkenkriege und Kleinlandschaft II, Sozialer und kultureller Wandel einer Region zur Zeit der Türkenkriege, ed. R. Kropf, Eisenstadt 1986, pp. 139-148.
Google Scholar

Mohl A., A horvátok bevándorlása 1533-ban, Budapest 1915.
Google Scholar

Pálosfalvi T., From Nicopolis to Mohács. A History of Ottoman-Hungarian Warfare, 1389-1526, Leiden–Boston 2018. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004375659
Google Scholar

Pavličević D., Moravski Hrvati. Povijest, život, kultura, Zagreb 1994.
Google Scholar

Perjes G., The Fall of the Medieval Kingdom of Hungary: Mohacs 1526-Buda 1541, Boulder–Highland Lakes 1989.
Google Scholar

Schreiner B., Das Schicksal der Burgenlädischen Kroaten durch 450 Jahre. Sudbina Gradišćanskih Hrvatvo kroz 450 ljet, Eisenstadt 1993.
Google Scholar

Tobler F., Die Kroaten im Bezirk Mattersburg. Hrvati u matrštofskom kotaru, Eisenstadt 1994.
Google Scholar

Tobler F., Die kroatissche Kolonisation im Wieselburger Komitat im 16, Jaherhundret, „Burgenlädische Heimatblätter“, 45/1983, pp. 119-142.
Google Scholar

Tobler F., Die Migrationen des kroatischen Mittel- und Kleinadels in den österreichisch-ungarsischen Grenzraum im 16./17. Jahrhundert und das ‘familiares’ – Problem, “Burgenlädische Heimatblätter”, 40/1978, pp. 16-37.
Google Scholar

Tobler F., Die Wanderung und Ansiedlung kroatischer Kolonisten im österreichish-ungarisch-slowakischen Grenzraum im 16. Jahrhundret – Badingungen und Kräfte, „Österreichische Osthefte“, 26/1984, pp. 337-349.
Google Scholar

Turek A., Charvátská kolonisace na Morave, „Časopis Matice Moravske“ 61/1937, pp. 49-70, 195-212, 363-390.
Google Scholar

Turek A., Ergänzungen zur Geschichte der kroatischen Kolonisation in Mähren, „Österreichische Osthefte“, 26/1984, pp. 377-390.
Google Scholar

Ujević M., Gradišćanski Hrvati, Zagreb 1934.
Google Scholar

Valentić M., Die Burgenlädischen Kroaten vom 16. Jahrhundret bis heute. Ausstellungkatalog, Eisenstadt 1972.
Google Scholar

Valentić M., Gradišćanski Hrvati od XVI. st. do danas, Zagreb 1970.
Google Scholar

Valentić M., Obilježja povijesnog razvitka Gradišćanskih Hrvata, “Časopis za suvremenu povijest”, 9/1977, no. 1, p. 95-107.
Google Scholar

Vranješ-Šoljan B., Gradišćanski Hrvati između tradicije i suvremenosti, Zagreb 2005.
Google Scholar

Zimány V., Der Bauernstand der Herrschaft Güssing im 16. und 17. Jaherhundret, Eisenstadt 1962.
Google Scholar

Hrvoje Kekez

Afiliacja:

Catholic University of Croatia Chorwacja

Biogram

Hrvoje Kekez is a Full Professor of Medieval History at the Department of History, Catholic University of Croatia in Zagreb. His scholarly interests encompass the history of medieval Croatian and Slavonian nobility, medieval urbanism, medieval and Renaissance narratives, anti-Ottoman defensive wars, medieval topography, and Croatian heraldic heritage