Między dworem królewskim a senatem. Nominacje osób z kręgów dworskich na godności senackie za panowania króla Jana Olbrachta

Agnieszka Nalewajek

doi:10.21697/sc.2020.27.w.sp.1

Opublikowane: 2020-05-14

Tom 27

Między dworem królewskim a senatem. Nominacje osób z kręgów dworskich na godności senackie za panowania króla Jana Olbrachta

Agnieszka Nalewajek

Saeculum Christianum

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2020.27.w.sp.1

Abstrakt

Po śmierci króla Kazimierza Jagiellończyka (zm. 1492), za panowania którego doszło do ukształtowania dwuizbowego sejmu walnego koronnego składającego się z senatu i izby poselskiej, obsada godności senackich stanowiła kluczowe kryterium przy nominacjach na godności biskupie oraz najwyższe urzędy stosowane przez jego następcę, Jana Olbrachta (1492-1501). Wykorzystywał on politykę personalną do wywierania wpływu na kształt senatu poprzez obsadzenie izby wyższej najbliższymi współpracownikami królewskimi. Godności senackie otrzymywali głównie członkowie dworu związani z kancelarią koronną, urzędnicy i sekretarze królewscy. Dwór monarszy był szkołą kształtującą przyszłych senatorów Rzeczypospolitej.

Słowa kluczowe:

król Jan Olbracht, sejm, senat, dwór królewski, godności senackie

Inne teksty tego samego autora

Agnieszka Nalewajek, Przedstawiciele szlachty mazowieckiej w składzie dworu królewskiego za panowania Jana Olbrachta (1492-1501) , Saeculum Christianum: Tom 26 Nr 2 (2019)
Agnieszka Nalewajek, Praktyki religijne króla Jana Olbrachta w świetle rachunków nadwornych , Saeculum Christianum: Tom 27 Nr 1 (2020)
Agnieszka Nalewajek, Uzupełnienie do itinerarium króla Kazimierza Jagiellończyka w drugiej połowie 1470 r. , Saeculum Christianum: Tom 29 Nr 1 (2022)
Agnieszka Nalewajek, Lista płac dla dworzan konnych króla Jana Olbrachta przekazanych koło Suczawy podczas wyprawy mołdawskiej w 1497 r. , Saeculum Christianum: Tom 28 Nr 2 (2021)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Nalewajek, A. (2020). Między dworem królewskim a senatem. Nominacje osób z kręgów dworskich na godności senackie za panowania króla Jana Olbrachta . Saeculum Christianum, 27, 5–16. https://doi.org/10.21697/sc.2020.27.w.sp.1

Cited by / Share

Bibliografia

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Skarbu Koronnego, Oddział 1, Rachunki Królewskie, sygn. 20, 22, 24, 26, 28, 338. Oddział 86, Rachunki z przychodów i wydatków na potrzeby wojska, sygn. 2, 3, 4; Metryka Koronna, sygn. MK 15, 16, 17, 19; Zbiór Dokumentów Pergaminowych, sygn. 152.
Google Scholar

Volumina Constititionum, t. 1: 1493-1526, oprac. S. Grodziski, I. Dwornicka, W. Uruszczak, Warszawa 1996.
Google Scholar

Baczkowski K., Przerębski Wincenty, w: Polski Słownik Biograficzny (dalej: PSB), t. 29, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1986, s. 4-7.
Google Scholar

Bieniak J., Lubrański Mikołaj, w: PSB, t. 18, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1973, s. 84-85.
Google Scholar

Bołdyrew A., Piechota w Polsce w pierwszej połowie XVI wieku, Warszawa 2011.
Google Scholar

Brzozowski J., Zygmunt I a senat koronny w latach 1506-1535, „Białostockie Teki Historyczne”, 9/2011, s. 11-39. DOI: https://doi.org/10.15290/bth.2011.09.01
Google Scholar

Chorążyczewski W., Przemiany organizacyjne polskiej kancelarii królewskiej u progu czasów nowożytnych, Toruń 2007.
Google Scholar

Dworzaczek W., Leliwici Tarnowscy: z dziejów możnowładztwa małopolskiego XIV-XV, Warszawa 1971.
Google Scholar

Gąsiorowski A., Leszczyński Rafał, w: PSB, t. 17, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1972, s. 129-130.
Google Scholar

Hajdukiewicz L., Lubrański Jan, w: PSB, t. 18, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1973, s. 81-84.
Google Scholar

Kamiński A., Myszkowski Piotr, w: PSB, t. 22, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1977, s. 379-382.
Google Scholar

Kaniewska I., Podlodowski Jan, w: PSB, t. 17, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1972, s. 129-130.
Google Scholar

Kiryk F., Kurozwęcki Piotr, w: PSB, t. 16, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1971, s. 274-275.
Google Scholar

Kujawski W., Krzesław z Kurozwęk, wielki kanclerz koronny i biskup włocławski, „Studia Włocławskie”, 7/2004, s. 340-354.
Google Scholar

Kutrzeba S., Skład Sejmu Polskiego 1493-1793, „Przegląd Historyczny”, 2/1906, z. 1, s. 43-76.
Google Scholar

Niemczyk K., Kamienieccy herbu Pilawa. Z dziejów kariery i awansu szlachty polskiej do 1535/1536 roku, Katowice 2016.
Google Scholar

Nowak B., Ród Porajów w Małopolsce w średniowieczu, Kraków 2009.
Google Scholar

Papée F., Boryszewski Andrzej Róża, w: PSB, t. 2, Kraków 1936, s. 359-360.
Google Scholar

Papée F., Jan Olbracht, Kraków 2006 (wyd. 1, 1936).
Google Scholar

Piętka J., Mazowiecka elita feudalna późnego średniowiecza, Warszawa 1975.
Google Scholar

Pociecha W., Brudzewski Jan Jarand, w: PSB, t. 3, Kraków 1937, s. 5-6.
Google Scholar

Pociecha W., Chodecki Stanisław, w: PSB, t. 3, Kraków 1937, s. 352-354.
Google Scholar

Quirini-Popławska D., Karnkowski Jan, w: PSB, t. 12, Wrocław-Warszawa-Kraków 1966-1967, s. 73-74.
Google Scholar

Quirini-Popławska D., Kretkowski Mikołaj, w: PSB, t. 15, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970, s. 284.
Google Scholar

Rybus H., Prymas Maciej Drzewiecki: zarys biografii (1467-1535), Warszawa 1964.
Google Scholar

Sławiński T., Kretkowscy i ich dzieje od połowy XIV wieku, Warszawa 2011.
Google Scholar

Słownik historyczno-geograficzny województwa płockiego w średniowieczu, oprac. Anna Borkiewicz-Celińska, z. 1-2, Wrocław 1980-1981.
Google Scholar

Spieralski Z., Kamieniecki Mikołaj, w: PSB, t. 11, Wrocław-Warszawa-Kraków 1964-1965, s. 517-520.
Google Scholar

Strzelecka A., Krajewski (Krajowski) Mikołaj, zwany Primus (zm. 1498), w: PSB, t. 15, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970, s. 113–114.
Google Scholar

Szybkowski S., Król Jan Olbracht wobec możnowładztwa ziem środkowopolskich, w: Jagiellonowie i ich świat. Dynastia królewska w drugiej połowie XV i w XVI wieku, red. B. Czwojdrak, J. Sperka, P. Węcowski, Kraków 2016, s. 303-330.
Google Scholar

Trawka R., Kmitowie. Studium kariery politycznej i społecznej w Polsce późnośredniowiecznej, Kraków 2005.
Google Scholar

Uruszczak W., Najstarszy sejm walny koronny „dwuizbowy” w Piotrkowie w 1468 roku, w: Narodziny Rzeczypospolitej: studia z dziejów średniowiecza i czasów wczesnonowożytnych, red. W. Bukowski, T. Jurek, t. 2, Kraków 2012, s. 1033-1056.
Google Scholar

Uruszczak W., Sejm koronacyjny w 1507 roku w Krakowie, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego”, 7/2002, s. 111-121. DOI: https://doi.org/10.18778/7171-529-3.08
Google Scholar

Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Chłapowski i in., red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1992.
Google Scholar

Wiesiołowski J., Ambroży Pampowski starosta Jagiellonów, Wrocław 1976.
Google Scholar

Wilamowski M., Strzeżowski Mikołaj, w: PSB, t. 45, Warszawa-Kraków 2008, s. 77-79.
Google Scholar