Kalendarz świąt i cyzjojan w datowaniu we wczesnonowożytnej dokumentacji wojskowo-skarbowej (na przykładzie rejestrów pocztów nadwornych z lat 1518-1525)

Agnieszka Januszek-Sieradzka

doi:10.21697/sc.2021.28.1.3

Opublikowane:

Tom 28 Nr 1 (2021)

Kalendarz świąt i cyzjojan w datowaniu we wczesnonowożytnej dokumentacji wojskowo-skarbowej (na przykładzie rejestrów pocztów nadwornych z lat 1518-1525)

Agnieszka Januszek-Sieradzka

Saeculum Christianum

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2021.28.1.3

Abstrakt

W artykule poddano analizie dwa rejestry popisowe pocztów dworzan konnych, zawierające ok. 1750 w większości łacińskojęzycznych zapisów datacyjnych z lat 1518-1525, dotyczących łącznie 237 z 365 dni w roku. Zastosowanie w datowaniu znalazło 127 świąt stałych i kilkanaście ruchomych. Stosowanie do oznaczania czasu dobrze ugruntowanych w praktyce komputystycznej świąt stałych, nieliczne przypadki sięgania po święta ruchome i brak stosowania bardziej skomplikowanej w odczycie datacji pośredniej dobrze korespondują z wprowadzeniem do codziennej praktyki kalendarza sylabicznego (cyzjojana), także pozwalającego na datowanie bezpośrednie.

Słowa kluczowe:

dokumentacja wojskowo-skarbowa, kalendarz świąt (calendarium festorum), kalendarz sylabiczny (cyzjojan), techniki datacyjne, datacja bezpośrednia i pośrednia

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Januszek-Sieradzka, A. (2021). Kalendarz świąt i cyzjojan w datowaniu we wczesnonowożytnej dokumentacji wojskowo-skarbowej (na przykładzie rejestrów pocztów nadwornych z lat 1518-1525) . Saeculum Christianum, 28(1), 38–49. https://doi.org/10.21697/sc.2021.28.1.3

Cited by / Share

Bibliografia

Jagelló Zsigmond herceg udvarának számadáskönyve (1504-1507). The Court Account Book of Sigismund Jagiellon (1504-1507), red. K. Rábai, Szeged 2014.
Google Scholar

Mezi peryferii a centrem jagellonského světa. Registrum dvořanů knížete a krále Zikmunda I. Jagellonského z let 1493-1510, red. P. Kozák, K. Rábai, Opava 2015.
Google Scholar

Účty dvora prince Zikmunda Jagellonského, vévody hlohovského a opavského, nejvyššìho hetmana Slezska a Lužic, z let (1493) 1500-1507, red. P. Kozák, Opava 2014.
Google Scholar

Chronologia polska, red. B. Włodarski, wyd. 2, Warszawa 2007.
Google Scholar

Danielski W., Kult św. Wojciecha na ziemiach polskich, Lublin 1997.
Google Scholar

Gronowski M. T., Matka Boża Śnieżna (Sancta Maria Maior/Salus Populi Romani) w Polsce. Prologomena do badań nad rozwojem kultu i wizerunków, w: Kościół w Polsce. Dzieje i kultura, t. 18, red. J. Walkusz, Lublin 2018, s. 197-264.
Google Scholar

Jasiński K., [rec.] Diether Haacke, Feria quinta = fünften tage vor = am donnerstag vor? Zu einen Datierumgsproblem bei deutschen Urkunden, Archivalische Zeitschrift 54 (1958), s. 154-156, „Studia Źródłoznawcze”, 5/1960, s. 148-149.
Google Scholar

Kętrzyński S., O datach tzw. niejednolitych w dokumentach polskich, „Kwartalnik Historyczny”, 41/1927, s. 257-273.
Google Scholar

Kętrzyński S., O elementach chronologicznych dokumentów Kazimierza Wielkiego, „Rozprawy Akademii Umiejętności, Wydział Historyczno-Filozoficzny. Seria II”, 31/1914, s. 77-178.
Google Scholar

Mateja E., Śląski kalendarz liturgiczny świętych. Geneza i rozwój do czasu reformy papieża Piusa X, Opole 2006, „Opolska Biblioteka Teologiczna”, t. 85.
Google Scholar

Matuszewski J., Datowanie w dekretach krakowskich, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego”, 8/2003, s. 105-113. DOI: https://doi.org/10.18778/7171-707-5.09
Google Scholar

Psyk E., Formuła datalna w średniowiecznych dokumentach śląskich do końca XIII wieku, Zielona Góra 2012.
Google Scholar

Rábai K., External characteristics of the source, w: Mezi peryferii a centrem jagellonského světa. Registrum dvořanů knížete a krále Zikmunda I. Jagellonského z let 1493-1510, red. P. Kozák, K. Rábai, Opava 2015, s. LXXI-LXXXIX.
Google Scholar

Radzimiński A., O elementach chronologicznych w dokumentach Ziemomysła księcia kujawskiego, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Historia”, 26/1992, s. 37-44.
Google Scholar

Rajman J., Kulty świętych w średniowiecznym Krakowie w świetle patrociniów, w: Kult świętych w Polsce średniowiecznej. Materiały sympozjum naukowego 31 maja 2001, red. E. Piwowarczyk, R. M. Zawadzki, Kraków 2003, s. 69-80.
Google Scholar

Starzyński M., [rec.] Ewa Psyk, Formuła datalna w średniowiecznych dokumentach śląskich do końca XIII wieku, Wydawnictwo Eternum, Zielona Góra 2012, ss. 310, „Roczniki Historyczne”, 79/2013, s. 231-234.
Google Scholar

Sucheni-Grabowska A., Monarchia dwu ostatnich Jagiellonów a ruch egzekucyjny, cz. 1: Geneza egzekucji dóbr, Wrocław 1974.
Google Scholar

Syty J., Oznaczanie czasu w średniowiecznych źródłach narracyjnych, „Roczniki Humanistyczne”, 33/1985, z. 2, s. 5-47.
Google Scholar

Szymański J., Średniowieczna kalendarografia a sposoby oznaczania czasu w polskich kancelariach, w: Problemy nauk pomocniczych historii. Materiały z IV konferencji poświęconej naukom pomocniczym historii, Katowice-Wisła 20-22 V 1975, red. J. Szymański, Katowice 1976, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 151, s. 91-101.
Google Scholar

Šimeček Z., Datováni cisiojanem w Znojmě a v Českých Budějovici v husitském oddobi, „Časopis matice moravske”, 83/1964, s. 242-250.
Google Scholar

Trelińska B., O datacji dokumentów książąt cieszyńskich, w: Problemy nauk pomocniczych historii. Materiały z IV konferencji poświęconej naukom politycznym historii, Katowice-Wisła 20-22 V 1975, red. J. Szymański, Katowice 1976, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 151, s. 145-157.
Google Scholar

Wąsowicz H., Chronologia średniowieczna, Lublin 2015.
Google Scholar

Wąsowicz H., Cyzjojany łacińskie. Studium typologiczne, Lublin 2016.
Google Scholar

Wąsowicz H., Datacje według cyzjojana łacińskiego na przykładzie komputystyki kalendarzowej Śląska i Krakowa w XIV-XVI wieku, „Roczniki Humanistyczne”, 35/1987, z. 2, s. 383-389.
Google Scholar

Wąsowicz H., Intelektualne zabawy z czasem, w: Od genealogii do historii społecznej, red. A. Jaworska, B. Trelińska, Warszawa 2011, s. 117-161.
Google Scholar

Wąsowicz H., Kalendarz ksiąg liturgicznych Krakowa do połowy 16. wieku. Studium chronologiczno-typologiczne, Lublin 1995.
Google Scholar

Wąsowicz H., Łaciński kalendarz sylabiczny (cisjojanus) do połowy XVI wieku, Lublin 1986.
Google Scholar

Agnieszka Januszek-Sieradzka

http://orcid.org/0000-0002-3227-3797

Afiliacja:

Instytut Historii Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II Polska

Biogram

Agnieszka Januszek-Sieradzka, dr hab., historyk, pracownik Instytutu Historii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Członek i sekretarz Zespołu Historii Czech i Stosunków Polsko-Czeskich PAN, członek Zespołu Badań nad Dworami i Elitami Władzy PAN oraz Towarzystwa Naukowego KUL. Zajmuje się badaniami nad wczesnonowożytnymi dziejami Polski, zwłaszcza dotyczącymi panowania Jagiellonów, dworu królewskiego i jego kultury oraz historii kobiet.