W cieniu wielkiej polityki. Londyńskie dzieje pomnika katyńskiego 1971 – 1976

Bogusław  Polak; Michał Polak

doi:10.21697/sc.2021.28.1.16

Opublikowane:

Tom 28 Nr 1 (2021)

W cieniu wielkiej polityki. Londyńskie dzieje pomnika katyńskiego 1971 – 1976

Bogusław Polak

, Michał Polak

Saeculum Christianum

Dział: Rozprawy i Artykuły

https://doi.org/10.21697/sc.2021.28.1.16

Abstrakt

Skomplikowane losy budowy i odsłonięcia pomnika Katyń 1940 na cmentarzu Gunnersbury do dziś budzą refleksję nad paradygmatami polityki mocarstw po obu stronach ówczesnej żelaznej kurtyny. Celem głównym artykułu jest przeanalizowanie – w oparciu o pozyskane źródła i opracowania – losów tego monumentu, odbijających w historycznym zwierciadle jedno z największych kłamstw sowieckich XX w., a zarazem ukazujących trudne warunki funkcjonowania polskiego uchodźstwa politycznego w Wielkiej Brytanii w drugiej połowie XX wieku. Politycy brytyjscy za wszelką cenę próbowali nie dopuścić do zaognienia konfliktu ze Związkiem Sowieckim. Działania Polaków w Wielkiej Brytanii zmierzające do upamiętnienia zbrodni katyńskiej nie były na rękę rządowi brytyjskiemu. Jedynie determinacji polskiego uchodźstwa należy zawdzięczać ostateczny sukces tej inicjatywy.

Słowa kluczowe:

Wielka Brytania, uchodźstwo polityczne, pomnik katyński, zbrodnia katyńska, cmentarz

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Polak, B. ., & Polak, M. (2021). W cieniu wielkiej polityki. Londyńskie dzieje pomnika katyńskiego 1971 – 1976 . Saeculum Christianum, 28(1), 221–232. https://doi.org/10.21697/sc.2021.28.1.16

Cited by / Share

Bibliografia

Danel J. K., Orędownik niepodległości. Kazimierz Sabbat 1913-1989, Kraków 2015, s. 471-472.
Google Scholar

Fitzgibbon L., Katyn. A Crime without Parallel, London 1971.
Google Scholar

Fitzgibbon L., Katyn Memorial, London 1977.
Google Scholar

Gasztold-Seń P., Siła przeciw prawdzie. Represje aparatu bezpieczeństwa PRL wobec osób kwestionujących oficjalną wersję Zbrodni Katyńskiej, w: Zbrodnia Katyńska. W kręgu prawdy i kłamstwa, red. S. Kalbarczyk, Warszawa 2010, s. 132-170.
Google Scholar

Golon M., Kary za prawdę o zbrodni Stalina. Represje polskich władz bezpieczeństwa w okresie stalinowskim (1944-1956) wobec osób ujawniających ZSRR jako sprawców zbrodni katyńskiej w świetle inwentarza dokumentacji przechowanej w zasobie archiwalnym Instytutu Pamięci Narodowej, w: Charków – Katyń – Twer – Bykownia. W 70. Rocznicę zbrodni katyńskiej, red. A. Kola, J. Szyling, Toruń 2011, s. 225-240.
Google Scholar

Grodziska K., Polskie groby na cmentarzach Londynu, Kraków 1995.
Google Scholar

Jażborowska I., Jabłokow A., Zoria J., Katyń. Zbrodnia chroniona tajemnicą państwową, Warszawa 1998.
Google Scholar

Kadell F., Kłamstwo katyńskie. Historia pewnej manipulacji. Fakty, dokumenty, świadkowie, Wrocław 2008.
Google Scholar

Kadell F., Rosja a Katyń, Warszawa 2010.
Google Scholar

Katyń w dokumentach Kongresu USA. Izba Reprezentantów Kongresu Stanów Zjednoczonych, oprac. Z. Peszkowski, S. Z. Zdrojewski, Pelpin-Warszawa-Londyn 2003.
Google Scholar

Kierownictwo obozu niepodległościowego na obczyźnie 1945-1990, red. A. Szkuta, Londyn 1996.
Google Scholar

Korban T., Sprawa budowy pomnika katyńskiego w Londynie w latach 1971-1979 w świetle polskich i brytyjskich źródeł dyplomatycznych, „Dzieje Najnowsze”, 2019, nr 4, s. 167-186. DOI: https://doi.org/10.12775/DN.2019.4.08
Google Scholar

Krajewski A., Martwa cisza, „Dziennik Gazeta Prawna”, 10-12 IV 2005, nr 69, s. 20-21.
Google Scholar

Krajewski A., Martwa cisza – historia Katynia utajniona, „Gazeta Prawna”, https://www.gazetaprawna.pl/artykuly/864597,martwa-cisza-historia-katynia-utajniona.html (dostęp 15.01.2020).
Google Scholar

Łojek J., Dzieje sprawy Katynia, Białystok 1989.
Google Scholar

Maciejewski J. A., Wówczas nikt nie wyrzucał dyplomatów, „Gazeta Polska Codziennie”, 14-15 IV 2018, s. 2.
Google Scholar

Mańkowska B., Obrzydliwa gra Katyniem i Holokaustem, „Gazeta Polska Codziennie”, 23 I 2020, s. 7.
Google Scholar

Maresch E., Katyń 1940, Warszawa 2014.
Google Scholar

Materski W., Katyń. Od kłamstwa ku prawdzie, Warszawa 2012.
Google Scholar

Montfort H., Le Massacre de Katyn. Crime Russe ou Crime Allemand?, Paris 1966.
Google Scholar

Mord w Lesie Katyńskim. Przesłuchania przed amerykańską komisją Maddena w latach 1951-1952, wstęp, wybór i oprac. W. Wasilewski, tłum. W. J. Popowski, t. 1, Warszawa 2017, t. 2, Warszawa 2018.
Google Scholar

O prawdę i sprawiedliwość. Pomnik Katyński w Londynie, Komitet redakcyjny: P. Hęciak, S. Grocholski (redaktor), S. Soboniewski (przewodniczący), Z. Szadkowski, S. Zadrożny, SPK – Gryf Publications Ltd,, Londyn 1977.
Google Scholar

Polak B., Polak M., Londyńskie losy pomnika katyńskiego 1971-1976, w: Społeczeństwo – wojsko – polityka. Studia i szkice ofiarowane Profesorowi Adamowi Czesławowi Dobrońskiemu z okazji 70 urodzin, red. naukowa M. Dajnowicz, A. Miodowski, T. Wesołowski, Białystok 2013, s. 517-526.
Google Scholar

Polak M., Stanisław Ostrowski – Prezydent RP w latach 1972-1979, w: Działalność niepodległościowa Prezydentów RP na Uchodźstwie 1939-1990. red. naukowa B. Polak, M. Polak, Koszalin 2011, s. 125-126.
Google Scholar

Prawda o Katyniu, Nakładem Związku Patriotów Polskich w ZSRR, Moskwa 1944.
Google Scholar

Siemianowski R., Wielka Brytania wobec sprawy katyńskiej za rządów Margaret Thatcher, „Politeja”, 2014, nr 32, s. 365-384. DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.11.2014.32.19
Google Scholar

Sprawa polska 1944-1945. Wybór źródeł, wstęp, wybór i oprac. B. Polak, Koszalin 1995.
Google Scholar

Tarka K., Emigracyjna dyplomacja. Polityka zagraniczna rządu RP na uchodźstwie 1945-1990, Warszawa 2003.
Google Scholar

Tebinka J., Dyplomacja brytyjska wobec sprawy katyńskiej w latach 1943-1945, w: Z dziejów Polski i emigracji 1939-1945, red. M. Szczerbiński, T. Wolsza, Gorzów Wlkp. 2003, s. 453-471.
Google Scholar

The Katyn Forest Massacre. Final Report of the Select Committee to Conduct an Investigation and Study of the Facts, Evidence, and Circumstances of the Katyn Massacre, US Government Printed Office, Washington 1952.
Google Scholar

Wasilewski W., Kongres USA wobec Zbrodni Katyńskiej (1951-1952), w: Zbrodnia Katyńska. W kręgu prawdy i kłamstwa, red. S. Kalbarczyk, Warszawa 2010, s. 109-131.
Google Scholar

Wasilewski W., Komisja katyńska Kongresu USA (1951-1952), „Biuletyn IPN”, 2005, nr 5-6 (52-53), s. 71–84.
Google Scholar

Wielka manifestacja przy Pomniku Katyńskim w Londynie, „Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność”, 1979, nr 182/1329, s. 1-2.
Google Scholar

Wolsza T., Katyń to już na zawsze katy i katowani. W „polskim Londynie” o sowieckiej zbrodni w Katyniu (1940-1956), Warszawa 2008.
Google Scholar

Wolsza T., Sprawa wyjaśnienia Zbrodni Katyńskiej w działalności emigracji politycznej w Wielkiej Brytanii w latach II wojny światowej i po jej zakończeniu (do połowy lat pięćdziesiątych), w: Zbrodnia katyńska. W kręgu prawdy i kłamstwa, red. S. Kalbarczyk, Warszawa 2010, s. 109-131.
Google Scholar

Zadrożny S., Wielki dzień, „Orzeł Biały”, 1976, nr 10, s. 6.
Google Scholar

Zawodny D., Demaskowanie zbrodni katyńskiej, w: Akcja niepodległościowa na terenie międzynarodowym 1945-1990, red. T. Piesakowski, Londyn 1999, s. 208-219.
Google Scholar

Zbrodnia katyńska 1940. Dr Bronisław Kuśnierz o Katyniu, oprac. B. Polak, M. Polak, tłum. z j. angielskiego A. Golusińska, Koszalin 2012.
Google Scholar

Zbrodnia Katyńska 1940. Poszukiwanie prawdy 1941-1946, wstęp, wybór i oprac. B. Polak, M. Polak, Koszalin 2010.
Google Scholar

Zbrodnia Katyńska. W kręgu prawdy i kłamstwa, red. S. Kalbarczyk, Warszawa 2010.
Google Scholar

Zemla M., Zbrodnia Katyńska w świetle prac Kongresu Stanów Zjednoczonych Ameryki (1951-1952), Warszawa 2020.
Google Scholar

Bogusław Polak

http://orcid.org/0000-0002-4873-3460

Afiliacja:

Wydział Humanistyczny Politechniki Koszalińskiej Polska

Biogram

Bogusław Polak – prof. zw. dr hab., historyk, archiwista, politolog. Autor lub współautor ponad 500 publikacji naukowych. Zajmuje się m.in. dziejami polityczno-wojskowymi Polski XIX i XX w., ze szczególnym uwzględnieniem problematyki powstania wielkopolskiego, PSZ na Zachodzie oraz uchodźstwa polskiego w Wielkiej Brytanii 1940-1990.

Michał Polak

http://orcid.org/0000-0003-2213-3982

Afiliacja:

Wydział Humanistyczny Politechniki Koszalińskiej Polska

Biogram

Michał Polak – dr hab. ekonomista, historyk. Autor lub współautor ponad 140 publikacji naukowych. Jego badania koncentrują się na historii najnowszej Polski, w szczególności na dziejach PSZ na Zachodzie oraz myśli politycznej i ekonomicznej uchodźstwa polskiego 1940-1990.