Obraz Chrystus Król pędzla Antoniego Michalaka z lat 1943–1946

Romana Rupiewicz

doi:10.21697/an.16224

Opublikowane: 2025-12-29

Nr 9 (2025)

Obraz Chrystus Król pędzla Antoniego Michalaka z lat 1943–1946

Romana Rupiewicz

Artifex Novus

Dział: Artykuły tematyczne

https://doi.org/10.21697/an.16224

Abstrakt

W artykule przeprowadzono weryfikację datowania oraz programu ikonograficznego obrazu Chrystusa Króla Antoniego Michalaka z kościoła pw. Świętego Ducha i św. Anny w Kazimierzu Dolnym. Na podstawie materiałów archiwalnych i fotografii ustalono, że sygnatura z datą 1943 odnosi się do rozpoczęcia prac, a ukończenie płótna nastąpiło przed połową 1946 r. Jednocześnie wykazano, że fundatorem zamówienia był ks. Józef Małysiak SDS, rektor świątyni i prepozyt Fundacji dla Starców i Kalek św. Anny, a nie wskazywani dotąd Felicja i Walery Kołodziejczykowie. Podkreślono pierwotną funkcję dzieła jako zasuwy ołtarzowej dla wizerunku św. Anny Samotrzeć oraz zrekonstruowano późniejsze losy ekspozycyjne dzieła.

Analizę ikonograficzną oparto na identyfikacji programu opierającego się na połączeniu kodu Chrystusa Króla (korona, berło, płaszcz), Najświętszego Serca Jezusa (serce gorejące, w cierniach, z krzyżem) oraz Ecce Homo (korona cierniowa i berło), co w formule półpostaci tworzy ujęcie nietypowe. Geneza programu została powiązana z recepcją kultu Najświętszego Serca Jezusowego oraz duchowością fundatora.

W warstwie formalno-stylistycznej rozpoznano świadomy eklektyzm artysty: drobiazgowość regaliów i kostiumu (reminiscencje niderlandzkie XV w.), geometryzacja promieni i nimbu (stylistyczne nawiązanie do art déco), dekoracyjny modelunek szat i światłocień nawiązują do wielu stylów epok minionych. Wykazano także bliskie analogie z obrazem Święta Trójca (Wrzelów, 1942) oraz rysunkiem Złożenie do grobu (Kazimierz Dolny, 1943) Antoniego Michalaka. Postawiono też hipotezę o pośrednim oddziaływaniu obrazu Ecce Homo Adama (Alberta) Chmielowskiego.

Słowa kluczowe:

Antoni Michalak, ks. Józef Małysiak, Adam Chmielowski, Chrystus Król, Kazimierz Dolny

Inne teksty tego samego autora

Podobne artykuły

1 2 3 > >>

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Rupiewicz, R. (2025). Obraz Chrystus Król pędzla Antoniego Michalaka z lat 1943–1946 . Artifex Novus, (9), 132–147. https://doi.org/10.21697/an.16224

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Archiwum Państwowe w Lublinie
Google Scholar

Zespół Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie wydział Zdrowia i Opieki Społecznej, sygn. 810.
Google Scholar

Archiwum parafii św. Bartłomieja i św. Jana Chrzciciela w Kazimierzu Dolnym
Google Scholar

Małysiak Józef, Sprawozdanie z dotychczasowego działania w Majątku kościoła św. Anny i Przytułku dla Starców i Kalek w Kazimierzu Dolnym, 1 VIII 1946 r., mpis bez nr inw.
Google Scholar

Bałus Wojciech, Malarstwo sakralne, Wrocław 2001.
Google Scholar

Dziubecki Tomasz, Ikonografia Męki Chrystusa w nowożytnym malarstwie kościelnym w Polsce, Warszawa 1996.
Google Scholar

Haake Michał, Malarstwo Antoniego Michalaka wobec tradycji portretowej, w: Dla nieba i ziemi. Antoni Michalak – malarstwo, red. Bożena Kasperowicz, Lublin 2018, s. 42–49.
Google Scholar

Kalendarium, oprac. Bożena Kasperowicz, w: Dla nieba i ziemi. Antoni Michalak – malarstwo, red. Bożena Kasperowicz, Lublin 2018, s. 75–86.
Google Scholar

Kossowska Irena, „Szlachetny realizm”. Postawa artystyczna Antoniego Michalaka, w: Mistyczny świat Antoniego Michalaka. Katalog wystawy twórczości Antoniego Michalaka 1902–1975, red. Waldemar Odorowski, Kazimierz Dolny 2005, s. 59–70.
Google Scholar

Kowalczyk Marian, Kult Chrystusa jako Króla a kult Serca Jezusowego, w: Teologiczne podstawy kultu Chrystusa jako Króla, red. Józef Grzywaczewski, Warszawa 2018, s. 159–179.
Google Scholar

Kramiszewska Aneta, Można je podziwiać i… modlić się przed nimi. Ikonografia malarstwa religijnego Antoniego Michalaka, w: Dla nieba i ziemi. Antoni Michalak – malarstwo, red. Bożena Kasperowicz, Lublin 2018, s. 9–30.
Google Scholar

Krawczyk Anna, Malarstwo Antoniego Michalaka w kręgu inspiracji art déco, w: Polskie art déco. Materiały siódmej sesji naukowej „Polskie art déco – malarstwo i grafika” pod przewodnictwem prof. Anny Sieradzkiej, prof. Andrzeja K. Olszewskiego i dr Anny Kostrzyńskiej-Miłosz w Muzeum Mazowieckim w Płocku 23–24 października 2017 roku, red. Zbigniew Chlewiński, Płock 2019, s. 19–27.
Google Scholar

Krawczyk Anna, Młodzieńcza podróż Antoniego Michalaka. Paryż na drodze polskich artystów XX-lecia międzywojennego, t. 8–9, „Rerum Artis”, 2021, nr 1, s. 81–95.
Google Scholar

Kubiak Konstancja Alicja CSFB, Działalność zakonodawcza Sługi Bożego ks. Józefa Cz. Ch. Małysiaka SDS (1884–1966), „Studia Salvatoriana Polonica”, t. 12, 2018, s. 131–144.
Google Scholar

Lameński Lechosław, Z mroków nocy ku światłu życia. Antoni Michalak i jego malarstwo, w: Mistyczny świat Antoniego Michalaka. Katalog wystawy twórczości Antoniego Michalaka 1902–1975, red. Waldemar Odorowski, Kazimierz Dolny 2005, s. 43–58.
Google Scholar

Maciąg Józef, Obraz Chrystusa Króla z kościoła św. Anny w Kazimierzu Dolnym, „Memoranda. Wiadomości Archidiecezji Lubelskiej”, t. 95, 2021, nr 2, s. 432–435.
Google Scholar

Matyaszewski Mariusz, Zespół kościoła szpitalnego pw. Św. Ducha i św. Anny Matki NMP w Kazimierzu Dolnym, w: Kościoły nadwiślańskie Lubelszczyzny w świetle badań archeologicznych, red. Ewa Banasiewicz-Szykuła, Lublin 2014, s. 35–52.
Google Scholar

Mazurczak Urszula, Wizualizacja Chrystusa Króla w sztuce łacińskiej, w: Teologiczne podstawy kultu Chrystusa jako Króla, red. Józef Grzywaczewski, Warszawa 2018, s. 115–157.
Google Scholar

Michalski Konstanty, Brat Albert. W setną rocznicę urodzin (1846–1946), Kraków 1946.
Google Scholar

Mościcka Irena, Bractwo św. Łukasza – nowocześni klasycy, w: Dla nieba i ziemi. Antoni Michalak – malarstwo, red. Bożena Kasperowicz, Lublin 2018, s. 50–56.
Google Scholar

Poleszak Leszek SCJ, Poświęcenie się Bożemu Sercu jako forma kultu Najświętszego Serca Pana Jezusa, „Sympozjum”, t. 24, 2020, nr 1, s. 111–125. DOI: https://doi.org/10.4467/25443283SYM.20.007.12124
Google Scholar

Rak Romuald, Kult Serca Pana Jezusa na 300-lecie objawień św. Małgorzaty Marii Alacoque 1674–1974, „Ruch Biblijny i Liturgiczny”, t. 28, 1975, nr 3, s. 125–135. DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.3288
Google Scholar

Skrodzki Wojciech, Polska sztuka religijna 1900–1945, Warszawa 1989.
Google Scholar

Szurowski Konrad, Antoni Michalak jako portrecista, „Roczniki Humanistyczne”, t. 22, 1974, nr 6, s. 65–76.
Google Scholar

Wawrzyniak Jacek, Ks. Józef Czesław Chryzostom Małysiak SDS (1884–1966) – inicjator i propagator rekolekcji zamkniętych dla wszystkich stanów, „Studia Salvatoriana Polonica”, t. 7, 2013, s. 209–224.
Google Scholar

Wyczesany Jerzy, Kalendarium. Życie i twórczość Antoniego Michalaka, w: Mistyczny świat Antoniego Michalaka. Katalog wystawy twórczości Antoniego Michalaka 1902–1975, red. Waldemar Odorowski, Kazimierz Dolny 2005, s. 11–42.
Google Scholar