https://doi.org/10.21697/an.6319
Artykuł prezentuje fenomen atrakcji – spektakli „bitew morskich” przygotowywanych często dla Stanisława Augusta Poniatowskiego, spośród których pięć zostało szerzej omówionych. Najwcześniejsza „bitwa” została zorganizowana przez stolnika koronnego Augusta Moszyńskiego (1731─1786) w podwarszawskim Zwierzyńcu na Młocinach 27 sierpnia 1765 r. w pierwszą rocznicę rozpoczęcia sejmu elekcyjnego. Kolejne odbyły się 22 lipca 1783 r. u Aleksandry Ogińskiej (1730-1798) w Siedlcach i 8 września 1784 r. w Łopatyniu nieopodal Pińska, należącym do Mateusza Butrymowicza (1745-1814). Jedno z najbardziej okazałych widowisk miało miejsce w Nieświeżu, w dobrach Karola Radziwiłła „Panie Kochanku”. Wieczorem, 19 września 1784 r., król śledził dwugodzinne przedstawienie połączone z iluminacją – „bitwę morską”, w której udział brało 30 okrętów. Zaprezentowano obronę Gibraltaru, nawiązując do historycznej bitwy, która rozegrała się 13 września 1782 r. Wieczorem 7 września 1791 r., w rocznicę elekcji, nastąpiło otwarcie Teatru na Wyspie w Łazienkach, projektu Jana Christiana Kamsetzera (1753-1795). Jedną z atrakcji była iluminacja batów i kanału. W kolekcji Fundacji Zbiorów im. Ciechanowieckich w Zamku Królewskim w Warszawie zachowały się cztery rysunki Jeana-Pierre’a Norblina de la Gourdaine’a (1745-1830) przedstawiające to widowisko.
Przedstawienia „bitew morskich” miały przede wszystkim charakter rozrywkowy. Dodatkowo widowiska takie, jak to z 1791 r., poza fascynacją antykiem, wskazywało na treści propagandowe przypominające o dążeniach Stanisława Augusta mających na celu wzmocnienie państwa, również w obszarze odbudowy polityki morskiej.
The article presents one of many attractions – the spectacles "sea battles" that were specifically organized for Stanisław August. Here five of them are presented widely. The earliest took place on 27th August 1765. It was held on the first anniversary of the beginning of the electoral parliament in August Moszyński's (1731─1786) estate Zwierzyniec of Młociny (near Warsaw). Another one on22th July 1783, at Aleksandra Ogińska’s (1730─1798) domain in Siedlce and on 8th September 1784 in Łopatyń near Pińsk, belonging to Mateusz Butrymowicz (1745─1814). One of the most magnificent show took place in Nieśwież, in Karol Radziwiłł "Panie Kochanku" (1734─1790) estate. In the evening, on 19th September 1784, the king spent a two-hour spectacle combined with illumination ─ a "sea battle" with participation of 30 ships. It showed the defense of Gibraltar referring to the historic battle which took place on 13th September 1782.In the evening, 7th September 1791 on the anniversary of the election, the Theatre on the Island (Teatr naWyspie) in Łazienki was open, designed by Jan Chrystian Kamsetzer (1753─1795). One of many attractions prepared for that day was the illumination of the bateau and the canal. The event waspicturedon four drawings by Jean-Pierre Norblin de la Gourdaine (1745─1830) (collection of the Ciechanowiecki Foundation at the Royal Castle in Warsaw).
The performances of "sea battles" were primarily of an entertaining nature. In addition, such shows as in 1791, apart from the fascination with antiques, pointed to the propaganda content of the actions of Stanisław August who aimed at strengthening the state also in the background of maritime policy.
Pobierz pliki
Zasady cytowania
Cited by / Share
Język Polski
English