Kanony dyscyplinarne Soboru Nicejskiego (8. i 19.) w polemice Hieronima z lucyferianami w dziele Altercatio luciferiani et orthodoxi

Michał Łukaszczyk

doi:10.21697/ct.2025.95.4.05

Opublikowane: 2025-11-13

Tom 95 Nr 4 (2025)

Kanony dyscyplinarne Soboru Nicejskiego (8. i 19.) w polemice Hieronima z lucyferianami w dziele Altercatio luciferiani et orthodoxi

Michał Łukaszczyk

Collectanea Theologica

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/ct.2025.95.4.05

Abstrakt

Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób postanowienia Soboru Nicejskiego przyczyniły się do polemiki z poglądami głoszonymi przez lucyferian. W celu zbadania podjętego zagadnienia konieczne jest przeprowadzenie studium historyczno-krytycznego omawiającego spory wokół arianizmu w IV wieku. Tekst analizuje poglądy Lucyfera w tym zakresie, a następnie przedstawia kontrargumentacje Hieronima. Strydończyk skupia się na wykazaniu błędów lucyferian, a najważniejszym argumentem autora Altercatio jest odwołanie się do kanonów dyscyplinarnych Soboru Nicejskiego.

Słowa kluczowe:

Hieronim ze Strydonu, Sobór Nicejski, lucyferianie, arianizm, synod w Rimini (359)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Łukaszczyk, M. (2025). Kanony dyscyplinarne Soboru Nicejskiego (8. i 19.) w polemice Hieronima z lucyferianami w dziele Altercatio luciferiani et orthodoxi. Collectanea Theologica, 95(4), 769–783. https://doi.org/10.21697/ct.2025.95.4.05

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Acta Synodalia ann. 50–381. 2006. Edited by Arkadiusz Baron and Henryk Pietras. Synody i kolekcje praw 1. Kraków: WAM.
Google Scholar

Athanasius Alexandrinus, De synodis (Athanasius Alexandrinus). 1957. “Opera omnia.” In Patrologiae cursus completes, series graeca. Edited by Jacques-Paul Migne, 26:681A–794D. Paris: Migne.
Google Scholar

Baron, Arkadiusz, and Henryk Pietras, eds. 2001. Nicea I, Konstantynopol I, Efez, Chalcedon, Konstantynopol II, Konstantynopol III, Nicea II (325–787). Vol. 1 of Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski. Kraków: WAM. (= DSP).
Google Scholar

Hieronymus Stridonensis, Altercatio luciferiani et orthodoxi (Jérôme). 2003. Débat entre un Luciférien et un Orthodoxe. Edited by Aline Canellis. Sources Chrétiennes 473. Paris: Cerf.
Google Scholar

Hilarius Pictaviensis, Fragmenta historica (Hilarius Pictaviensis). 1845. “Opera omnia.” In Patrologiae cursus completus, series latina, edited by Jacques-Paul Migne, 10:553–572. Paris: Migne.
Google Scholar

Socrates Scholasticus, Historia ecclesiastica (Socrates Scholasticus). 1864. “Historiae ecclesiasticae.” In Patrologiae cursus completus, series graeca, edited by Jacques-Paul Migne, 67:29A–872C. Paris: Migne.
Google Scholar

Sozomenus, Historia ecclesiastica (Sozomenus). 1864. “Historiae ecclesiasticae.” In Patrologiae cursus completus, series graeca, edited by Jacques-Paul Migne, 67:874A–1630D. Paris: Migne.
Google Scholar

Theodoretus, Haereticarum fabularum liber Secundus (Theodoretus). 1864. “Opera omnia.” In Patrologiae cursus completes, series graeca, edited by Jacques-Paul Migne, 83:381A–397C. Paris: Migne.
Google Scholar

Theodoretus, Historia ecclesiastica (Theodoretus). 1884. „Opera omnia.” In Patrologiae cursus completus, series graeca, edited by Jacques-Paul Migne. 82:881B–1280C. Paris: Migne.
Google Scholar

Ayres, Lewis. 2006. Nicaea and its Legacy. An Approach to Fourth–Century Trinitarian Theology. Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar

Boularand, Ephrem. 1972. L’hérésie d’Arius et la foi de Nicée. Vol. 1–2. Paris: Letouzey et Ané.
Google Scholar

Canellis, Aline. 1997a. “Jérôme et l’Altercatio Luciferiani et Orthodoxi, ‘A nimia salsitate Sardorum.’” In Augustine and his Opponents, Jerome, Other Latin Fathers after Nicaea, Orientalia, Index Patrum and Table of Contents, edited by Elizabeth A. Livingstone, 289–94. Leuven: Brepols.
Google Scholar

Canellis, Aline. 1997b. “La composition du Dialogue contre les Lucifériens et du Dialogue contre les Pélagiens de saint Jérôme: A la recherche d’un canon de l’altercatio.” Revue des Etudes Augustiniennes et Patristiques 43:247–88. DOI: https://doi.org/10.1484/J.REA.5.104766
Google Scholar

Canellis, Aline. 2001. “Saint Jérôme et les Ariens, Nouveaux éléments en vue de la datation de l’Altercatio Luciferiani et Orthodoxi.” In Les Chrétiens face à leurs adversaires dans l’Occident latin du 4ème s., edited by Jean M. Poinsotte, 155–94. Actes des journées d’études du GRAC, 25 avril 1997 et 20 avril 2000. Rouen: Publications de l’Université de Rouen.
Google Scholar

Canellis, Aline. 2003. “La réception de l’Altercatio Luciferiani et Orthodoxi de Saint Jérôme au Moyen Age et au XVIème siècle.” In Autour de Lactance…, edited by Pierre Monat, 99–108. Besançon: Institut des Sciences et Techniques de l’Antiquité.
Google Scholar

Canellis, Aline. 2012. “Écrire contre l’Empereur… Le De Athanasio de Lucifer de Cagliari.” In Écrire contre… quête d’identité, quête de pouvoir dans la littérature chrétienne des premiers siècles chrétiens, edited by Françoise Vinel, 155–71. Strasbourg: Presses universitaires de Strasbourg.
Google Scholar

Degórski, Bazyli. 2001. “Sformułowanie wiary w Trójjedynego Boga w latach 360–380. Formuła dogmatyczna μία oὐσία – τρεῖς ὑπoστάσεις.” Vox Patrum 40–41:227–35. DOI: https://doi.org/10.31743/vp.7981
Google Scholar

Degórski, Bazyli. 2025. “Religia chrześcijańska i polityka cesarska pod rządami Konstantyna Wielkiego i Konstancjusza II.” In Kościół a Kościoły, edited by Andrzej Napiórkowski, and Adam Sejbuk, 63–92. Kraków: Scriptum. DOI: https://doi.org/10.15633/9788383700564.03
Google Scholar

Gliściński, Jan. 1992. Współistotny Ojcu. Łódź: Diecezjalne Wydawnictwo Łódzkie.
Google Scholar

Hall, Stuart G. 1982. “Stephen of Rome and the one Baptism.” In Athanasius, Cappadocian Fathers, Chrysostom, Augustine and His Opponents, Oriental Texts, edited by Elizabeth A. Livingstone, 796–98. Leuven: Brepols.
Google Scholar

Hefele, Joseph. 1907. Histoire des conciles. Vol. 1. Paris: Letouzey et Ané.
Google Scholar

Hess, Hamilton. 1958. The Canons of the Council of Serdica. London: Clarendon Press.
Google Scholar

Kelly, John N. D. 1975. Jerome, his life, writings, and controversies. London: Duckworth.
Google Scholar

Leroy-Molinghem, Alice. 1968. “La mort d’Arius.” Byzantion 38:105–11.
Google Scholar

Meslin, Michel. 1967. Les Ariens d’Occident 335–430. Paris: Éditions du Seuil.
Google Scholar

Palanque, Jean R., Gustave Bardy, and Pierre De Labriolle. 1936. “De la paix constantinienne à la mort de Théodose.” In vol. 3 of Histoire de l’Église, edited by Augustin Fliche and Victor Martin, 290–93. Paris: Bloud et Gay.
Google Scholar