Sobór Nicejski (325) w perspektywie międzyreligijnej i ekumenicznej

Andrzej Perzyński

doi:10.21697/ct.2025.95.4.06

Opublikowane: 2025-11-13

Tom 95 Nr 4 (2025)

Sobór Nicejski (325) w perspektywie międzyreligijnej i ekumenicznej

Andrzej Perzyński

Collectanea Theologica

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/ct.2025.95.4.06

Abstrakt

Sobór Nicejski, który odbył się w 325 roku, odegrał kluczową rolę w zdefiniowaniu podstawowych doktryn Kościoła chrześcijańskiego i ma zasadnicze znaczenie dla współczesnej refleksji teologicznej. Zrozumienie jego historii i początkowej recepcji jest niezbędne do oceny jego znaczenia w dzisiejszym scenariuszu działań ruchu ekumenicznego. Obchodzona w 2025 r. 1700. rocznica Soboru Nicejskiego wpisuje się w znaczący kontekst historyczny, który obejmuje inne kamienie milowe, takie jak Jubileusz Nadziei i 60. rocznica zakończenia Soboru Watykańskiego II. Rocznice te, wraz z obchodami ekumenicznymi, wzmacniają znaczenie Soboru Nicejskiego w historii Kościoła. Wydarzenie to nie tylko stworzyło podstawy doktrynalne, ale miało również kluczowe znaczenie dla współczesnego ruchu ekumenicznego, który dąży do przezwyciężenia historycznych podziałów między wyznaniami chrześcijańskimi. Refleksja nad Soborem Nicejskim, w szczególności nad Symbolem nicejsko-konstantynopolitańskim, jest postrzegana jako okazja do promowania jedności chrześcijan poprzez przezwyciężanie uprzedzeń i polaryzacji, które wciąż istnieją.

Słowa kluczowe:

1700. rocznica Soboru Nicejskiego I, eklezjologia, ekumenizm, nicejskie wyznanie wiary, Sobór Nicejski I

Inne teksty tego samego autora

Andrzej Perzyński, Recepcja „Dokumentu o ludzkim braterstwie” (2019) , Collectanea Theologica: Tom 95 Nr 2 (2025)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Perzyński, A. (2025). Sobór Nicejski (325) w perspektywie międzyreligijnej i ekumenicznej. Collectanea Theologica, 95(4), 785–807. https://doi.org/10.21697/ct.2025.95.4.06

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Behr, John. 2004. The Nicene faith: Formation of Christian theology. Vol. 2. Crestwood, NY: St Vladimir’s Seminary Press.
Google Scholar

Boyarin, Daniel. 2007. Border Lines: The Partition of Judaeo-Christianity. Philadelphia, PA: University of Pennsylvania Press.
Google Scholar

Bujak, Janusz. 2021. “Nauczanie papieża Franciszka o synodalności w kontekście współczesnej refleksji teologicznej i ekumenicznej.” Collectanea Theologica 91 (1): 51–76. https://doi.org/10.21697/ct.2021.91.1.03. DOI: https://doi.org/10.21697/ct.2021.91.1.03
Google Scholar

Confessio Augustana. 1930. In vol. 1–2 of Die Bekenntnisschriften der evangelisch-lutherischen Kirche. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht. (= BSLK).
Google Scholar

Ćwik, Karolina. 2014. “Kształtowanie się dogmatów chrystologicznych na Soborach pierwszych wieków.” Collectanea Theologica 84 (3): 31–47. https://doi.org/10.21697/ct.2017.87.1.02. DOI: https://doi.org/10.21697/ct.2014.84.3.03
Google Scholar

Daniélou, Jean. 2002. Teologia judeochrześcijańska. Historia doktryn chrześcijańskich przed Soborem Nicejskim. Translated by Stanisław Basista. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Google Scholar

Di Berardino, Angelo. 1992. L’imperatore Costantino e la celebrazione della Pasqua. In Costantino il Grande dall’Antichità all’Umanesimo: colloquio sul cristianesimo nel mondo antico: Macerata 18–20 dicembre 1990, edited by Giorgio Bonamente and Franca Fusco, 1:363–84. Macerata: Università degli Studi di Macerata.
Google Scholar

Dunn, James D.G. 2006. The Partings of the Ways: Between Christianity and Judaism and their Significance for the Character of Christianity. London: SCM Press.
Google Scholar

Edwards, Mark. 2009. Catholicity and Heresy in the Early Church. Farnham: Ashgate.
Google Scholar

Eusebius Caesariensis, Vita Constantini (Eusebius). 1975. Über das Leben des Kaisers Konstantin. Edited by Friedhelm Winkelmann. Die Griechischen Christlichen Schriftsteller. Eusebius 1/1. Berlin: Akademie Verlag. Polish translation: Euzebiusz z Cezarei. 2007. Życie Konstantyna. Translated by Teresa Wnętrzak. Źródła Myśli Teologicznej 44. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Google Scholar

Franciszek. 2015. Discorso in occasione della Commemorazione del 50o anniversario dell’istituzione del Sinodo dei Vescovi. 17 Ottobre. Accessed October 15, 2024. https://www.vatican.va/content/francesco/it/speeches/2015/october/documents/papa-francesco_20151017_50-anniversario-sinodo.html.
Google Scholar

Gager, John G. 1983. The Origins of Anti-Semitism: Attitudes Toward Judaism in Pagan and Christian Antiquity. New York: Oxford University Press.
Google Scholar

Henderson, David E. 2024. Constantine and the Council of Nicaea: Defining Orthodoxy and Heresy in Christianity, 325 C.E. Chapel Hill, NC: University of North Carolina Press.
Google Scholar

Howard, Kenneth W. 2022. Excommunicating the Faithful: Jewish Christianity in the Early Church. Denver, CO: GCRR Press. DOI: https://doi.org/10.33929/GCRRPress.2022.01
Google Scholar

Ipgrave, Michael. 2023. “Nicaea and Christian–Jewish Relations.” The Ecumenical Review 75 (2): 235–48. DOI: https://doi.org/10.1111/erev.12784
Google Scholar

Jan Paweł II and Moran Mar Ignatius Zakka I Iwas. 1984. Common declaration of Pope John Paul II and His Holiness Moran Mar Ignatius Zakka I Iwas, Patriarch of Antioch and All the East (June 23, 1984). Accessed October 15, 2024. https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/speeches/1984/june/documents/hf_jp-ii_spe_19840623_jp-ii-zakka-i.html.
Google Scholar

Joannes Chrysostomos, Expositio in Psalmos (Joannes Chrysostomos). 1862. “Expositio in Psalmum CXLIX.” In Patrologiae cursus completus, series graeca, edited by Jacques-Paul Migne, 55:493–95. Paris: Migne.
Google Scholar

Kelly, John N.D. 1988. Początki doktryny chrześcijańskiej. Translated by Julia Mrukówna. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Google Scholar

McCarthy, Daniel P. 2021. “The Council of Nicaea and the Celebration of the Christian Pascha.” In The Cambridge Companion to the Council of Nicaea, edited by Young Richard Kim, 177–201. Cambridge: Cambridge University Press. DOI: https://doi.org/10.1017/9781108613200.009
Google Scholar

Międzynarodowa Komisja Teologiczna. 2018. Synodalność w życiu i misji Kościoła.
Google Scholar

Międzynarodowa Komisja Teologiczna. 2025. Jezus Chrystus, Syn Boży, Zbawiciel. 1700. rocznica Soboru Powszechnego w Nicei (325–2025). Accessed April 3, 2025. https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/cti_documents/rc_cti_doc_20250403_comunicato-1700-nicea_pl.html. (= MKT).
Google Scholar

Pannenberg, Wolfhart. 2000. “Die Bedeutung des Bekenntnisses von Nicaea-Konstantinopel für den ökumenischen Dialog heute.” In Kirche und Ökumene, vol. 3 of Beiträge zur Systematischen Theologie, 194–204. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.
Google Scholar

Pietras, Henryk, and Artur Sporniak. 2025. “Sobór politycznie zaangażowany.” Tygodnik Powszechny 20:44–47.
Google Scholar

Pietras, Henryk. 2025a. Sobór Nicejski (325). Kontekst religijny i polityczny, dokumenty, komentarze. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Google Scholar

Pietras, Henryk. 2025b. “I 1700 anni del Concilio di Nicea: contesto storico, convocazione e principali decizioni.” La Civiltà Cattolica 2:70–84.
Google Scholar

Pyc, Marek. 2019. Chrystologia soborów chrześcijańskiej starożytności. Studia i Teksty UAM 201. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.
Google Scholar

Rajak, Tessa. 2001. The Jewish Dialogue with Greece and Rome. Studies in Cultural and Social Interaction. Boston, MA: Brill Academic Publishers. DOI: https://doi.org/10.1163/9789047400196
Google Scholar

Ratzinger, Joseph. 1982. “Das Credo von Nikaia und Konstantinopel: Geschichte, Struktur und Gehalt.” In Theologische Prinzipienlehre. Bausteine der Fundamentaltheologie, 116–27. München: Erich Wewel Verlag.
Google Scholar

Ratzinger, Joseph. 1995. “Jesus Christus heute.” In Ein neues Lied für den Herrn. Christusglaube und Liturgie in der Gegenwart, 15–45. Freiburg i. Br.: Herder.
Google Scholar

Ratzinger, Joseph. 2000. Vorwort zur Neuausgabe 2000. In Einführung in das Christentum. Vorlesungen über das Apostolische Glaubensbekenntnis, 9–26. München: Kösel-Verlag.
Google Scholar

Roldanus, Johannes. 2006. The Church in the Age of Constantine: The Theological Challenges. London: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203968338
Google Scholar

Schäfer, Peter. 1998. Judeophobia: Attitudes toward the Jews in the Ancient World. London: Harvard University Press.
Google Scholar

Schatz, Klauz. 2002. Sobory Powszechne. Punkty zwrotne w historii Kościoła. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Google Scholar

Sekretarz Generalnego Synodu Biskupów. 2021. Vademecum Synodu o synodalności.
Google Scholar

Simon, Marcel. 1992. Cywilizacja wczesnego chrześcijaństwa I-IV w. Translated by Eligia Bąkowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Skarsaune, Oskar. 2007. In the Shadow of the Temple: Jewish Influences on Early Christianity. Downers Grove, IL: InterVarsity Press.
Google Scholar

Strand, Kenneth A. 1990. “Sunday Easter and Quartodecimanism in the Early Christian Church.” Andrews University Seminary Studies 28 (2, Summer): 127–36.
Google Scholar

Szulc, Franciszek. 1982. Struktura teologii judeochrześcijańskiej patrystycznej w świetle badań Jeana Daniélou. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Światowa Rada Kościołów (WCC) and Rada ds. Popierania Jedności Chrześcijan (PCPCU). 1997. Pascha: możliwość wspólnego świętowania Wielkanocy. Wspólna propozycja z Aleppo.
Google Scholar

Wołyniec, Włodzimierz. 2024. “The Interpretation of Nicene Christology at the Council of Alexandria (c. 370) and Its Revision.” Collectanea Theologica 94 (4): 35–55. https://doi.org/10.21697/ct.2024.94.4.02. DOI: https://doi.org/10.21697/ct.2024.94.4.02
Google Scholar

World Council of Churches. 2013. The Church Towards a Common Vision. Faith and Order Paper No. 214. Geneva: WCC Publications.
Google Scholar

Żywica, Zdzisław. 2017. “’Obrzezany’ Grek i ‘prawdziwy’ Żyd w świetle Rz 1,18–3,20.” Collectanea Theologica 87 (1): 25–48. https://doi.org/10.21697/ct.2017.87.1.02. DOI: https://doi.org/10.21697/ct.2017.87.1.02
Google Scholar