U źródeł dni krzyżowych. Galijskie świadectwa z V–VI w. o początkach zwyczaju modlitw i procesji błagalnych

Wojciech Kamczyk

doi:10.21697/ct.2022.92.3.03

Published: 2022-09-30

Vol. 92 No. 3 (2022)

At the Origins of the Rogation Days: Gallic Testimonies of the 5th and 6th Centuries about the Beginnings of the Custom of Pleading Prayers and Processions

Wojciech Kamczyk

Collectanea Theologica

Section: Articles

https://doi.org/10.21697/ct.2022.92.3.03

Abstract

The article analyzes the oldest testimonies concerning the establishment and celebration of supplication prayers and processions. We find confirmation of this custom, which was initiated by Bishop Mamert of Vienne, in the letters of Sidonius Apollinaris and the homilies of Faustus of Riez, Avitus of Vienne, Caesarius of Arles and Gregory of Tours, as well as in the canons of the Council of Orleans. They indicate a custom, the celebration of which took place on the three days preceding the Feast of the Ascension of the Lord, and its establishment was associated with contemporary threats and unusual phenomena. The practice of common, processional prayer and penance was adopted not only in Vienne but spread rapidly to the whole of Gaul and has survived in the most essential ways to our times.

Keywords:

Rogation Days, Rogationes, supplication prayers, processions, liturgy, piety, penance

Most read articles by the same author(s)

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Kamczyk, W. (2022). At the Origins of the Rogation Days: Gallic Testimonies of the 5th and 6th Centuries about the Beginnings of the Custom of Pleading Prayers and Processions. Collectanea Theologica, 92(3), 69–96. https://doi.org/10.21697/ct.2022.92.3.03

Cited by / Share

References

Apolinaris Sidonius, Epistulae, w: Sidoine Apollinaire, Correspondance. II–III (red. A. Loyen; Paris: Les Belles Lettres 2003); tł. pol.: Sydoniusz Apolinary, Listy i wiersze (tł. M. Brożek; Biblioteka Przekładów z Literatury Starożytnej 14; Kraków: Polska Akademia Umiejętności 2004).
Google Scholar

Augustinus Hipponensis, In Iohannis Euangelium tractatus CXXIV (red. D.R. Willems; Corpus Christianorum. Series Latina 36; Turnhout: Brepols 1990), tł. pol.: Św. Augustyn, Homilie na Ewangelie I Pierwszy List św. Jana (tł. W. Szołdrski; Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy 15/1–2; Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej 1977).
Google Scholar

Avitus Viennensis, Homiliae, w: Monumenta Germaniae Historica. Auctorum Antiquissimorum (red. R. Peiper; Berolini: Apud Weidmannos 1883) 6.1, 108–120.
Google Scholar

Basilius Caesariensis, Epistulae, w: Saint Basile, Correspondance. Lettres CI – CCXVIII (red. Y. Courtonne; Paris: Les Belles Lettres 2003).
Google Scholar

Caesarius Arelatensis, Homiliae, w: Sancti Caesarii Arelatensis Sermones (red. G. Morin; Corpus Christianorum. Series Latina 104; Turnhout: Brepols 1953).
Google Scholar

Egeria, Itinerarium, w: Journal de voyage (Itinéraire). Lettre sur la b[ienheureuse] Égérie (red. P. Marval; Sources Chrétiennes 296; Paris: Cerf 2002); tł. pol.: Egeria, Do Ziemi Świętej. Najstarsze opisy pielgrzymek do Ziemi Świętej IV–VIII w. (red. P. Iwaszkiewicz; Kraków: WAM 2010).
Google Scholar

Faustus Reiensis (Collectio Gallicana), Homiliae, w: Eusebius „Gallicanus”, Collectio homiliarum (red. F. Glorie – I. Leroy; Corpus Christianorum. Series Latina 101; Turnhout: Brepols 1970).
Google Scholar

Gregorius Turonensis, Historiae, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Merovingicarum. (red. B. Krusch – W. Levison; Hannover 1951) 1; tł. pol.: Grzegorz z Tours, Historie. Historia Franków (tł. K. Liman – T. Richter; wyd. 2. popr.; Kraków: Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów 2012).
Google Scholar

Hermeias Sozomenos, Historia Ecclesiastica, w: Patrologiae cursus completus. Series Graeca (red. J.P. Migne; Paris: Migne 1864) 67, 853–1630; tł. pol. Hermiasz Sozomen, Historia Kościoła (tł. S. Kazikowski; Warszawa: PAX 1989).
Google Scholar

Isidorus Hispalensis, Etymologiae (red. W.M. Lindsay; Oxford: Clarendon 1911; reprint, New York, NY: Oxford University Press 1988) I–II.
Google Scholar

Justinianus, Novellae ad religionem pertinentes, w: Patrologiae cursus completus. Series Latina (red. J.P. Migne; Paris: Migne 1878) 72, 921–1054.
Google Scholar

Synodus Aurelianensis (511), w: Acta synodalia ab anno 506 ad annum 553 (red. A. Baron – H. Pietras; tł. A. Caba; Źródła Myśli Teologicznej 73; Synodi et Collectiones Legum 8; Kraków: WAM 2014) 23–32.
Google Scholar

Synodus Gerundensis (517), w: Acta synodalia ab anno 506 ad annum 553 (red. A. Baron – H. Pietras, tł. A. Caba; Źródła Myśli Teologicznej 73; Synodi et Collectiones Legum 8; Kraków: WAM 2014) 40–43.
Google Scholar

Arnold, C.F., Caesarius von Arelate und die gallische Kirche seiner Zeit (Leipzig: J.C. Hinrichs’sche Buchhandlung 1894).
Google Scholar

Beatrice, P.F., „Modelli di processioni nel cristianesimo antico”, Rivista liturgica 79 (1992) 496–504.
Google Scholar

Bernet, A., Papież Grzegorz Wielki. Pontyfikat w czasach zarazy (tł. Ł. Kluska ; Warszawa: DeReggio 2020).
Google Scholar

Cabrol, F., „Litanies”, Dictionnaire d’archéologie chrétienne et de liturgie (red. F. Cabrol – H. Leclercq – H. Marrou; Paris: Letouzey et Ané 1930) IX/2, 1540–1571.
Google Scholar

Dobrzyński, A., Synodalność Kościoła niepodzielonego (Tarnów: Biblos 2020).
Google Scholar

Duchesne, L., Origines du culte chrétien. Étude sur la liturgie latine avant Charlemagne (Paris : E. De Boccard 1925).
Google Scholar

Duchniewski, J., „Litania”, Encyklopedia Katolicka (red. E. Zieman et al.; Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2004) X, 1169–1171.
Google Scholar

Favrod, J., „Du royaume des Burgondes à la Burgondie: Naissance d’une patrie”, Des Burgondes au Royaume de Bourgongne (Ve–Xe siècle). Espace politique et civilisation (red. P. Paravy – D. Grange – R. Moret; Grenoble: Académie delphinale 2002) 9–26.
Google Scholar

Gąssowski, J., Mitologia Celtów (Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1978).
Google Scholar

Goelzer, H., Le latin de saint Avit, évêque de Vienne (450?–526?) (Paris: Félix Alcan 1909).
Google Scholar

Griffe, É., La Gaule chrétienne à l’époque romaine. I. Des origines chriennes à la fin du IVe siècle. II. L’Église des Gaules au Ve siècle. III. La cité chrétienne (Paris: Letouzey et Ané 1964, 1966, 1965).
Google Scholar

Heuclin, J., „Le concile d’Orléan de 511, un premier concordat?”, Clovis. Histoire & memoire. I. Le baptême de Clovis, l’événement (red. M. Rouche; Paris: Presses de l’Université de Paris-Sorbone 1997) 435–450.
Google Scholar

Illtud Ab Alwyn, H., „Zwierzęta w mitologii i wierzeniach Celtów na podstawie średniowiecznych opowieści walijskich «Mabinogi»”, Zeszyty Naukowe KUL 41/1 (1998) 133–166.
Google Scholar

Jaczynowska, M., Historia starożytnego Rzymu (Warszawa: PWN 1983).
Google Scholar

Janicki, J.J., Kultury antyczne w liturgii chrześcijańskiej (Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT 2003).
Google Scholar

Jougan, A., Słownik kościelny łacińsko-polski (Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej 1992).
Google Scholar

Kobielus, S., Bestiarium chrześcijańskie (Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 2002).
Google Scholar

Latham, J., „Inventing Gregory «the Great»: Memory, Authority, and the Afterlives of the Letania Septiformis”, Church History 84/1 (2015) 1–31. DOI: https://doi.org/10.1017/S0009640714001693
Google Scholar

Leclercq, H., „Rogations”, Dictionnaire d’archéologie chrétienne et de liturgie (red. F. Cabrol – H. Leclercq – H. Marrou; Paris: Letouzey et Ané 1948) XIV/2, 2459–2461.
Google Scholar

Lelong, Ch., Życie codzienne w Galii Merowingów (tł. E. Bąkowska; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967).
Google Scholar

Loyen, A., „Introduction”, Sidoine Apollinaire, Correspondance. II (red. A. Loyen ; Paris: Les Belles Lettres 2003) VII–LVII.
Google Scholar

Lucas, G., Vienne dans les textes grecs et latins. Chroniques littéraires sur l’histoire de la cité des allobroges à la fin du Ve siècle de notre ère (Travaux de la Maison de l’Orient et de la Méditerranée 72; Lyon: Maison de l’Orient et de la Méditerranée – Jean Pouilloux 2016). DOI: https://doi.org/10.4000/books.momeditions.1002
Google Scholar

Miazek, J., „Procesje. Historia-teologia-duszpasterstwo”, Collectanea Theologica 64/1 (1994) 97–106.
Google Scholar

Pascal, C.B., „Tibullus and the Ambarvalia”, American Journal of Philology 109/4 (1988) 523–536. DOI: https://doi.org/10.2307/295078
Google Scholar

Pontal, O., Histoire des conciles mérovingiens (Paris: Cerf 1989).
Google Scholar

Ramminger, J., Concordantiae in Alcimi Ecdicii Aviti carmina (Hildesheim: Olms-Weidmann 1990).
Google Scholar

Reynaud, J.F., „Religion et culture: groupes épiscopaux et basiliques funéraires à l’époque burgonde à Lyon et à Vienne”, Des Burgondes au Royaume de Bourgongne (Ve–Xe siècle). Espace politique et civilisation (red. P. Paravy – D. Grange – R. Moret; Grenoble: Académie delphinale 2002) 111–120.
Google Scholar

Ristuccia, N.J., Christianization and Commonwealth in Early Medieval Europe. A Ritual Interpretation (Oxford: Oxford University Press 2018). DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780198810209.001.0001
Google Scholar

Salij, J. – Wójcik, E., „Limbus”, Encyklopedia Katolicka (red. E. Ziemann et al.; Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2004) X, 1079–1082.
Google Scholar

Starowieyski, M. – Szymusiak, J.M., Nowy słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa (Poznań: Święty Wojciech 2018).
Google Scholar

Szczur, P., „Mamert”, Encyklopedia Katolicka (red. E. Zieman et al.; Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2006) XI 1118–1119.
Google Scholar

Śrutwa, J., Kościół w epoce Wędrówek Ludów. I. Kościół w szczytowej fazie Wędrówek Ludów (Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2021).
Google Scholar