The Ecclesiastical Discipline Concerning the Sermon in the Liturgy of the Roman Rite Celebrated According to the Books of 1962 After the Second Vatican Council

Dawid Pietras

doi:10.21697/ct.2024.94.2.04

Opublikowane: 2024-05-15

Tom 94 Nr 2 (2024)

The Ecclesiastical Discipline Concerning the Sermon in the Liturgy of the Roman Rite Celebrated According to the Books of 1962 After the Second Vatican Council

Dawid Pietras

Collectanea Theologica

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.21697/ct.2024.94.2.04

Abstrakt

W prezentowanym artykule poruszono zagadnienia prawne związane z kazaniem wygłaszanym podczas liturgii sprawowanej po Soborze Watykańskim II według ksiąg rytu rzymskiego z 1962 roku. W rubrykach tych ksiąg nie traktowano bowiem kazania jako integralnej części liturgii, dlatego jego wygłaszanie miało nierzadko charakter katechizmowy i niehomilijny. Jawi się więc problem badawczy dotyczący uwzględnienia aktualnych norm dyscyplinarnych o homilii, która dziś traktowana jest jako sakramentalny akt kultu. Analizy doprowadziły do wniosku, że kazanie w liturgii celebrowanej według przedsoborowych ksiąg nadal nie jest jej integralną częścią. Należy jednak mieć na uwadze związek głoszonego słowa z celebrowaną liturgią. Wygłaszając kazanie w ramach tych obrzędów, należy przestrzegać norm dyscyplinarnych obowiązującego Kodeksu Prawa Kanonicznego. Powinno się jednak także zachować integralność (kształt) obrzędów zawartych w księgach z 1962 r.

Słowa kluczowe:

kazanie, homilia, liturgia przedsoborowa, ryt rzymski, Sobór Watykański II

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Pietras, D. (2024). The Ecclesiastical Discipline Concerning the Sermon in the Liturgy of the Roman Rite Celebrated According to the Books of 1962 After the Second Vatican Council. Collectanea Theologica, 94(2), 79–111. https://doi.org/10.21697/ct.2024.94.2.04

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Benedict XIV, Apostolic constitution Etsi minime (1742), CIC Fontes – Codicis Iuris Canonici Fontes (ed. P. Gasparri – J. Serédi; Roma: Typis Polyglottis Vaticanis 1926) I, 715–720.
Google Scholar

Benedict XVI, Apostolic Exhortation Sacramentum caritatis (2007), Acta Apostolicae Sedis 99 (2007) 105–180 (= SCar).
Google Scholar

Benedict XVI, Apostolic Exhortation Verbum Domini (2010), Acta Apostolicae Sedis 102 (2010) 681–787.
Google Scholar

Benedict XVI, Apostolic Letter Summorum Pontificum (2007), Acta Apostolicae Sedis 99 (2007) 777–781 (= SP).
Google Scholar

Benedict XVI, Epistle Con grande fiducia (2007), Acta Apostolicae Sedis 99 (2007) 795–799.
Google Scholar

Caeremoniale Episcoporum, Editio typica (Ratisbonae, Neo Eboraci et Cincinnatii 1886) (= Caeremoniale Episcoporum [1886]).
Google Scholar

Canon Missae ad usum Episcoporum ac Praelatorum solemniter vel private celebrantium (Vatican: Typis Polyglottis Vaticanis 1955) (= Canon Missae [1955]).
Google Scholar

Catechismus ex decreto Concilii Tridentini ad parochos (Venetiis: Ex officina Dominici Guerrei & Io. Baptistae fratrum 1571).
Google Scholar

Codex Iuris Canonici, Pii X Pontificis Maximi iussu digestus Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus (1917), Acta Apostolicae Sedis 9/2 (1917) 1–456 (= CIC/17).
Google Scholar

Codex Iuris Canonici, Auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus; Kodeks Prawa Kanonicznego promulgowany przez papieża Jana Pawła II w dniu 25 stycznia 1983 roku. Stan prawny na dzień 18 maja 2022 roku. Zaktualizowany przekład na język polski (Poznań: Pallottinum 2022) (= CIC/83).
Google Scholar

Collectio Rituum continens excerpta e Rituali Romano Ecclesiis Poloniae adaptato (Katowice: Wydawnictwo Kurii Diecezjalnej 1963) (= Collectio Rituum [1963]).
Google Scholar

Congregation for Bishops, Instruction Ecclesiae imago (1973) (Vatican: Typis Polyglottis Vaticanis 1973).
Google Scholar

Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments, Homiletic Directory (2014) (London: Catholic Truth Society 2014) (= HD).
Google Scholar

Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments, Instruction Redemptionis Sacramentum (2004), Acta Apostolicae Sedis 96 (2004) 549–601 (= RS).
Google Scholar

Congregation for the Clergy and others, Instruction Ecclesiae de mysterio (1997), Acta Apostolicae Sedis 89 (1997) 852–877.
Google Scholar

Congregation for the Doctrine of the Faith. Pontifical Commission Ecclesia Dei, Instruction Universae Ecclesiae (2011), Acta Apostolicae Sedis 103 (2011) 413–420.
Google Scholar

Congregation for the Doctrine of the Faith. Pontifical Commission Ecclesia Dei, Response concerning 29 questions (2018), pro manuscripto.
Google Scholar

Congregation for the Doctrine of the Faith, Decree Cum sanctissima (2020), Ephemerides Liturgicae 134 (2020) 204–206.
Google Scholar

Congregation for the Doctrine of the Faith, Decree Quo magis (2020), Ephemerides Liturgicae 134 (2020) 216–217.
Google Scholar

Council of Trent, Sessio XXII (1562), Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst łaciński i polski (ed. A. Baron – H. Pietras; Kraków: Wydawnictwo WAM 2005) IV, 636–647.
Google Scholar

Drugi Polski Synod Plenarny (1991–1999), II Polski Synod Plenarny (1991–1999) (Warszawa – Poznań: Pallottinum 2001).
Google Scholar

Francis, Apostolic Exhortation Evangelii gaudium (2013), Acta Apostolicae Sedis 105 (2013) 1019–1137.
Google Scholar

Francis, Apostolic Letter Desiderio desideravi (2022), Ephemerides Liturgicae 136 (2022) 460–482.
Google Scholar

Francis, Apostolic Letter Traditionis custodes (2021), Acta Apostolicae Sedis 113 (2021) 793–796 (= TC).
Google Scholar

Francis, Epistle Concerning motu proprio Traditionis custodes (2021), Acta Apostolicae Sedis 113 (2021) 802–808.
Google Scholar

Graduale Sacrosanctae Romanae Ecclesiae de tempore et de sanctis SS. D. N. Pii X Pontificis Maximi iussu restitutum et editum (Paris: Desclée & Socii 1961) (= Graduale Sacrosanctae Romanae Ecclesiae [1961]).
Google Scholar

Institutio Generalis Missalis Romani (2000), Ephemerides Liturgicae 114 (2000) 401–480 (= IGMR).
Google Scholar

John Paul II, Apostolic Exhortation Catechesi tradendae (1979), Acta Apostolicae Sedis 71 (1979) 1277–1340.
Google Scholar

John Paul II, Apostolic Letter Dies Domini (1998), Acta Apostolicae Sedis 90 (1998) 713–766.
Google Scholar

Konferencja Episkopatu Polski, Wytyczne dla homilii (2017), Anamnesis 92 (2018) 43–47.
Google Scholar

Konferencja Episkopatu Polski, Wytyczne do motu proprio Summorum Pontificum (2007), Akta Konferencji Episkopatu Polski 13 (2007) 67–68.
Google Scholar

Missale Romanum ex decreto SS. Concilii Tridentini restitutum Summorum Pontificum cura recognitum, Editio typica 1962 (ed. M. Sodi – A. Toniolo; Monumenta Liturgica Piana 1; Vatican: Libreria Editrice Vaticana 2007) (= Missale Romanum [1962]).
Google Scholar

Paul VI, Apostolic Exhortation Evangelii nuntiandi (1975), Acta Apostolicae Sedis 68 (1976) 5–76.
Google Scholar

Pierwszy Synod Plenarny w Rzeczypospolitej Polskiej (1936), Pierwszy Synod Plenarny w Rzeczypospolitej Polskiej (Warszawa: 1936).
Google Scholar

Pius X, Encyclical Letter Acerbo nimis (1905), Acta Sanctae Sedis 37 (1904–1905) 613–625.
Google Scholar

Pius XII, Encyclical Letter Divino afflante Spiritu (1943), Acta Apostolicae Sedis 35 (1943) 297–325.
Google Scholar

Pius XII, Encyclical Letter Mediator Dei (1947), Acta Apostolicae Sedis 39 (1947) 521–600.
Google Scholar

Pius XII, Encyclical Letter Musicae sacrae disciplina (1955), Acta Apostolicae Sedis 48 (1956) 5–25.
Google Scholar

Pontifical Biblical Commission, Decree about the Holy Scripture in churches (1934), Acta Apostolicae Sedis 26 (1934) 315.
Google Scholar

Pontifical Commission for the Authentic Interpretation of the Code of Canon Law, Response for dubium (1987), Acta Apostolicae Sedis 79 (1987) 1249.
Google Scholar

Pontifical Council for Promoting Christian Unity, Ecumenical Directory (1993), Acta Apostolicae Sedis 85 (1993) 1039–1119.
Google Scholar

Rituale Romanum Pauli V Pontificis Maximi iussu editum aliorumque Pontificum cura recognitum, Editio typica (Vatican: Typis Polyglottis Vaticanis 1952) (= Rituale Romanum [1952]).
Google Scholar

Rituale Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Ioannis Pauli II promulgatum, De Benedictionibus, Editio typica (Vatican: Typis Polyglottis Vaticanis 1984).
Google Scholar

Sacred Congregation of Rites. Consilium, Instruction Inter oecumenici (1964), Acta Apostolicae Sedis 56 (1964) 877–900 (= IO).
Google Scholar

Sacred Congregation of Rites, Instruction De musica sacra (1958), Acta Apostolicae Sedis 50 (1958) 630–663.
Google Scholar

Sacred Congregation of Rites, Response for dubium (1965), Notitiae 1 (1965) 137.
Google Scholar

Sacred Congregation of Rites, Response for dubium (1973), Notitiae 9 (1973) 178.
Google Scholar

Sacred Congregation of the Council, Decree on catechesis (1935), Acta Apostolicae Sedis 27 (1935) 145–152.
Google Scholar

Vaticanum II, Constitution Dei verbum (1965), Acta Apostolicae Sedis 58 (1966) 817–835.
Google Scholar

Vaticanum II, Constitution Sacrosanctum Concilium (1963), Acta Apostolicae Sedis 56 (1964) 97–138 (= SC).
Google Scholar

Adamczyk, J., “Homilia poza Mszą Świętą. Aspekt prawno-duszpasterski,” Seminare 37/3 (2016) 21–34. DOI: https://doi.org/10.21852/sem.2016.3.02.
Google Scholar

Adamski, J.S., Kazania na niedziele całego roku kościelnego (Kraków: Wydawnictwo Towarzystwa Jezusowego 1910–1913) I–III.
Google Scholar

Allgeier, J.L., The Canonical Obligation of Preaching in Parish Churches: A Historical Synopsis and a Commentary (Washington: Catholic University of America Press 1949).
Google Scholar

Beauduin, L., Modlitwa Kościoła (Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne 1987).
Google Scholar

Bizior, R., Kazanie jako wspólnototwórczy gatunek wypowiedzi w drugiej połowie XIX wieku (Częstochowa: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego 2018).
Google Scholar

Broński, W., Homilia w dokumentach Kościoła współczesnego (Lublin: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej 1999).
Google Scholar

Brzeziński, D., “Ukształtowanie i wyposażenie wnętrza kościoła w odnowionym rycie rzymskim. Aspekt liturgiczno-prawny,” Studia Płockie 29 (2001) 87–99.
Google Scholar

Cygański, A., Dialogiczny wymiar homilii po Soborze Watykańskim II (ed. H. Sławiński; Ancilla Verbi 6; Kraków: Wydawnictwo UNUM 2018).
Google Scholar

Czerwik, S., “Przepowiadanie Bożego Słowa jako akt liturgiczny,” Liturgia i przepowiadanie (ed. W. Przyczyna; Kraków: Wydawnictwo M 2010) 223–246.
Google Scholar

DeBona, G., “Preaching after Vatican II,” A Handbook for Catholic Preaching. Developed under the Auspices of The Catholic Academy of Liturgy (ed. E. Foley; Collegeville, MN: Liturgical Press 2016) 95–102.
Google Scholar

DeBona, G., “Preaching before Vatican II,” A Handbook for Catholic Preaching. Developed under the Auspices of The Catholic Academy of Liturgy (ed. E. Foley; Collegeville, MN: Liturgical Press 2016) 84–94.
Google Scholar

Draguła, A., “Kaznodziejstwo posoborowe: przed czy po odnowie?,” Colloquia Theologica Ottoniana 1 (2013) 57–72.
Google Scholar

Fournier, E., L’homélie selon la constitution de la sainte liturgie (Bruxelles: Lumen Vitae 1964).
Google Scholar

Glendinning, C.J., Summorum Pontificum and the Use of the Extraordinary Form of the Roman Rite: A Canonical Analysis in Light of the Current Liturgical Law (Ottawa: Canada’s University 2010).
Google Scholar

Gregory, W.D., “Liturgical Preaching in the 21st Century,” The Jurist 76 (2016) 361–378.
Google Scholar

Greniuk, F., “Lokalizacja liturgii słowa,” Ruch Biblijny i Liturgiczny 19 (1966) 172–181.
Google Scholar

Haduch, H., Zasady wymowy ogólnej i kościelnej dla użytku duchowieństwa (Kraków: Wydawnictwo Księży Jezuitów 1927).
Google Scholar

Hallermann, H., “…dass nur öffentlich predige, wer gesandt ist.”: Kanonistische Nachfragen und Perspektiven zum Verbot der “Laienpredigt” (Boston, MA: Brill 2017).
Google Scholar

Homiletyka duszpasterska. Zbiorowy podręcznik nauki kaznodziejstwa dla polskiego kleru (Kielce: Jedność 1935).
Google Scholar

Jankowski, A., “Pismo święte na ambonie ze stanowiska biblistyki,” Ruch Biblijny i Liturgiczny 11 (1958) 1–14.
Google Scholar

Janowiak, P., The Holy Preaching. The Sacramentality of the Word in the Liturgical Assembly (Collegeville, MN: The Liturgical Press 2000).
Google Scholar

Kielar, P., “Teologia w kaznodziejstwie (kerygmatyka),” Ateneum Kapłańskie 1–2 (1964) 55–70.
Google Scholar

Klauser, T., “Richtlinien zur Gestaltung des Gotteshauses aus dem Geiste der römischen Liturgie,” Kleine Abendländische Liturgiegeschichte. Bericht und Besinnung (Bonn: Peter Hanstein Verlag 1965) 161–172.
Google Scholar

Kłos, J., Kazania katechizmowe z “Nauk katechizmowych” (Poznań: Księgarnia św. Wojciecha 1926–1930) I–II.
Google Scholar

Kozlowski, J.C., “The Laity and Liturgical Preaching: What Are the Necessary Theological and Canonical Requirements?,” The Jurist 72 (2012) 240–269.
Google Scholar

Kuźniarski, M., Kazania na wszystkie święta i uroczystości w ciągu roku (Lwów: Drukarnia W.A. Szyjkowskiego 1897–1900) I–III.
Google Scholar

Lekcje i Ewangelie na wszystkie niedziele i święta całego roku (ed. E. Dąbrowski; Poznań: Pallottinum 1951).
Google Scholar

Łysy, H., “Kazanie katechizmowe czy homilia w kościelnej posłudze słowa?,” Z zagadnień współczesnej homiletyki (ed. W. Przyczyna; Kraków: Redemptoris Missio 1993) 61–96.
Google Scholar

Łysy, H., Kazanie katechizmowe w polskim kaznodziejstwie okresu międzywojennego (1918–1939). Studium homiletyczne (Lublin 1990), pro manuscripto.
Google Scholar

McVann, J., The Canon Law on Sermon Preaching (New York, NY: The Paulist Press 1940).
Google Scholar

Mielnik, D., Ordo missae Mszałów Jana XXIII i Pawła VI w świetle zasady lex orandi – lex credendi (ed. D. Mielnik; W poszukiwaniu Kościoła Chrystusowego 3; Lublin: Wydawnictwo Katolicki Uniwersytet Lubelski 2021).
Google Scholar

Mosso, D., “L’omelia, parte dell’azione liturgica,” Rivista liturgica 74 (1987) 177–180.
Google Scholar

Nowowiejski, A., Wykład Liturgii Kościoła Katolickiego (Ząbki: Fundacja Pokolenia Benedykta XVI, Instytut Summorum Pontificum 2009–2010) I/2.
Google Scholar

Olszański, T., “Homilia czy kazanie katechetyczne,” Materiały Homiletyczne 52 (1982) 4–10.
Google Scholar

Oltra, E.R., “La homilía: Algunas cuestiones canónicas,” Anuario de Derecho Canónico 2 (2013) 269–282.
Google Scholar

Panuś, K., Historia kaznodziejstwa (Kraków: Salwator 2007).
Google Scholar

“La parole de Dieu dans la communauté chrétienne. Conclusions de la VIe Semaine italienne d’Adaptation pastorale,” La Documentation Catholique 1256 (1957) 931–940.
Google Scholar

Pickners, G., “L’homélie, un acte liturgique,” La foi et le temps 19 (1989) 145–161.
Google Scholar

Pietras, D., “The Congregation for the Doctrine of the Faith’s Cum Sanctissima and Quo Magis Decrees od February 22, 2022: A Canonical Analysis of the Document Concerning the New Formularies of the Saints and Prefaces in the Liturgy of 1962,” Forum Teologiczne 24 (2023) 235–248. DOI: https://doi.org/10.31648/ft.9475.
Google Scholar

Pietras, D., “The Ecclesiastical Discipline of the Celebration of Marriage According to the Books of the Roman Rite of 1962 after the Second Vatican Council According to the Motu Proprio Summorum Pontificum and Traditionis custodes,” Ius Matrimoniale 34/2 (2023) 129–164. DOI: https://doi.org/10.21697/im.2023.34.2.06.
Google Scholar

Pietras, D., “The Ecclesiastical Discipline of the Celebration of Marriage According to the Books of the Roman Rite of 1962 after the Second Vatican Council in 1965–2007,” Ius Matrimoniale 34/1 (2023) 97–127. DOI: https://doi.org/10.21697/im.2023.34.1.05.
Google Scholar

Pietras, D., Nadzwyczajna forma rytu rzymskiego. Status prawny liturgii i wspólnot (Dębogóra: Wydawnictwo Dębogóra 2021).
Google Scholar

Pilch, Z., Wykład zasad kościelnej wymowy (Poznań: Pallottinum 1958).
Google Scholar

Przyczyna, W., Homilia pięćdziesiąt lat po Soborze Watykańskim II. Pytania, problemy, wyzwania (Kraków: Wydawnictwo M 2013).
Google Scholar

Rzeszewski, M., “Kaznodziejstwo misyjne,” Ateneum Kapłańskie 68 (1965) 183–192.
Google Scholar

Rzeszewski, M., “Pismo Święte w kaznodziejstwie współczesnym,” Konkordancja podręczna Pisma Świętego Nowego Testamentu (Poznań – Warszawa – Lublin: Albertinum 1955) 31–66.
Google Scholar

Sczaniecki, P., Służba Boża w dawnej Polsce. Studia o Mszy św. (Poznań – Warszawa – Lublin: Księgarnia św. Wojciecha 1966).
Google Scholar

Simon, H., “Homilia jako integralny element Eucharystii,” Współczesna Ambona 15/3 (1987) 105–120.
Google Scholar

Siwek, G., “Interpretacja homiletyczna miejsc przepowiadania w przestrzeni kościelnej,” Liturgia i przepowiadanie (ed. W. Przyczyna; Kraków: Wydawnictwo M 2010) 57–92.
Google Scholar

Sławiński, H., Homilia w zgromadzeniu eucharystycznym. Recepcja współczesnego nauczania Kościoła w „Dyrektorium homiletycznym” (ed. H. Sławiński; Ancilla Verbi 7; Kraków: Salwator 2018).
Google Scholar

Sławiński, H., “Liturgia słowa i liturgia eucharystyczna jako jeden akt liturgiczny,” Przegląd Homiletyczny 11 (2007) 19–32.
Google Scholar

Sobieraj, E., “Jeszcze o homilii,” Ateneum Kapłańskie 92 (1979) 64–73.
Google Scholar

Stępień, J., “Słowo objawione w przepowiadaniu Słowa Bożego,” Ateneum Kapłańskie 67 (1964) 32–44.
Google Scholar

Stokłosa, M., Utrata stanu duchownego w aktualnym prawodawstwie Kościoła łacińskiego (Warszawa: Wydawnictwo UKSW 2015).
Google Scholar

Superson, J., “Miejsce proklamacji słowa Bożego,” Ruch Biblijny i Liturgiczny 69/4 (2016) 333–354. DOI: http://dx.doi.org/10.21906/rbl.235.
Google Scholar

Szewczyk, L., “Evangelii gaudium o homilii jako części liturgii,” Roczniki Teologiczne 61/12 (2014) 21–33.
Google Scholar

Szewczyk, L., “Funkcje homilii i jej rola w liturgii,” Liturgia w podstawowych formach wyrazu (ed. A. Żądło; Katowice: Księgarnia św. Jacka 2011) 119–135.
Google Scholar

Szewczyk, L., “Homilia jako akt liturgiczny,” Anamnesis 32 (2003) 104–109.
Google Scholar

Świerzawski, W., “Homilia liturgiczna,” Ruch Biblijny i Liturgiczny 16 (1963) 201–211.
Google Scholar

Świerzawski, W., “Proklamacja słowa Bożego w liturgii,” Ateneum Kapłańskie 67 (1964) 45–55.
Google Scholar

Wolański, Ł., “Wypełnianie funkcji liturgicznych we Mszy Świętej w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego – współczesne problemy teologiczno-praktyczne,” Vademecum Liturgii Gregoriańskiej (ed. P. Wulgaris; Poznań: Hlondianum 2021) 543–617.
Google Scholar

Wronka, A., Liturgia na ambonie. Zasady i wskazówki (Poznań: Księgarnia św. Wojciecha 1933).
Google Scholar

Zieliński, C., Sztuka sakralna. Co należy wiedzieć o budowie, urządzeniu, wyposażeniu, ozdobie i konserwacji domu Bożego (Poznań – Warszawa – Lublin: Księgarnia Św. Wojciecha 1959).
Google Scholar

Zuberbier, A., “Homilia a ‘Depozyt objawienia’,” Współczesna Ambona 13/1 (1985) 165–168.
Google Scholar

Zuberbier, A., “Homilie a kazania katechizmowe,” Współczesna Ambona 12/5 (1984) 161–164.
Google Scholar