Psychoterapia w szkole? Dylematy w kontekście pandemii COVID-19

Anna Gulczyńska

doi:10.21697/fp.2021.2.10

Opublikowane: 2021-12-31

Tom 11 Nr 2 (2021)

Psychoterapia w szkole? Dylematy w kontekście pandemii COVID-19

Anna Gulczyńska

Forum Pedagogiczne

Dział: Artykuły i rozprawy

https://doi.org/10.21697/fp.2021.2.10

Abstrakt

Celem artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, dlaczego szkoła nie jest miejscem, w którym powinno prowadzić się psychoterapię. Podjęcie tego tematu wydaje się być szczególnie istotne w momencie wzrostu zapotrzebowania na specjalistyczną pomoc – świadczoną przez szkołę, a dedykowaną uczniom, w kontekście pandemii COVID-19. Artykuł może wypełnić pewną lukę w polskojęzycznej literaturze przedmiotu, ponieważ aktualnie brak jest prac o tym temacie. W pierwszej kolejności przedstawiono podstawowe dane związane ze zmianami, jakie w zakresie zdrowia psychicznego w grupie dzieci i młodzieży spowodowała pandemia. W dalszej części zaprezentowano specyfikę procesu psychoterapii, z uwzględnieniem definicji naukowych. Następnie wskazano, dlaczego w szkole nie należy prowadzić psychoterapii, a nawet jej podejmowanie byłoby szkodliwe dla uczniów. W ostatniej części przestawiono krótki zarys proponowanych form wsparcia, stanowiący pewne dopełnienie pracy. W artykule tym, co jest zgodne z literaturą przedmiotu, słowa psychoterapia i terapia traktowane są zamiennie.

Słowa kluczowe:

pomoc psychologiczno-pedagogiczna, psychoterapia, szkoła, COVID-19

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Gulczyńska, A. (2021). Psychoterapia w szkole? Dylematy w kontekście pandemii COVID-19. Forum Pedagogiczne, 11(2), 131–147. https://doi.org/10.21697/fp.2021.2.10

Cited by / Share

Bibliografia

Aleksandrowicz J. (2000). Psychoterapia. Podręcznik dla studentów, lekarzy i psychologów. Warszawa: PZWL.
Aleksandrowicz J. (2017). Dwa oblicza psychoterapii. W: Danielewicz D., Rola J. (red.). Stare dylematy i nowe wyzwania w psychoterapii. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Beck J.S. (2012). Terapia poznawczo-behawioralna. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Brown S.M., Doom J.R. Lechuga-Peña S., Enos Watamura S., Koppels T. (2020). Stress and parenting during the global COVID-19 pandemic. „Child Abuse & Neglect”, vol. 110, p. 2.
Browne D.T., Wade M., May S.S. i in. (2021). Children’s Mental Health Problems During the Initial Emergence of COVID-19. „Canadian Psychology”, nr 62 (1), s. 65–72.
Campbell L.F., Norcross J.C., Vasquez M.J.T., Kaslow N.J. (2013). Recognition of psychotherapy effectiveness: the APA resolution. „Psychotherapy Chicago”, III, nr 50 (1), s. 98–101.
Chung G., Lanier P., Wong P.Y.J. (2020). Mediating Effects of Parental Stress on Harsh Parenting and Parent-Child Relationship during Coronavirus (COVID-19) Pandemic in Singapore. „Journal of Family Violence”.
Cybal-Michalska A. (2021). Dylematy tożsamościowe w procesie zmiany kulturowej. W: A. Cybal-Michalska H. Kubiak A. Gulczyńska (red.). Zaburzenia okresu adolescencji. Wybrane aspekty. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Czabała J.C. (2006). Czynniki leczące w psychoterapii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Demaria F., Vicari S. (2021). COVID-19 quarantine: Psychological impact and support for children and parents. „Italian Journal of Pediatrics”, nr 47 (1), s. 1–4.
Fazeli S., Mohammadi Zeidi I., Chung-Ying L., Namdar P., Griffiths M., Kwasi Ahorsu D., Pakpour A.H. (2020). Depression, anxiety, and stress mediate the associations between internet gaming disorder, insomnia, and quality of life during the COVID-19 outbreak. „Addictive Behaviors Reports”, vol. 12.
Fegert J.M., Vitiello B., Plener P.L., Clemens V. (2020). Challenges and burden of the Coronavirus 2019 (COVID-19) pandemic for child and adolescent mental health: a narrative review to highlight clinical and research needs in the acute phase and the long return to normality. „Child & Adolescent Psychiatry & Mental Health”, nr 14 (1), s. 1–11.
Fitzpatrick O., Carson A., Weisz J.R. (2020). Using Mixed Methods to Identify the Primary Mental Health Problems and Needs of Children, Adolescents, and Their Caregivers during the Coronavirus (COVID-19) Pandemic. „ Child Psychiatry & Human Development”.
Gulczyńska A. (2020). Terapeuta systemowy – od radzenia do dialogowania. W: A. Gulczyńska I. Rotberg (red.). Ponowoczesne modele pomagania. Przykłady koncepcji i zastosowania. Warszawa: Wydawnictwo DIFIN.
Godawa G., Kutek-Sładek K. (2020). Zdalne nauczanie w sytuacji pandemii COVID-19 w opinii rodziców uczniów szkół podstawowych. „Roczniki Pedagogiczne”, nr 12/48 (4), s. 121–130.
Goldfried M.R. (2019). Obtaining Consensus in Psychotherapy: What Holds Us Back? „American Psychologist”, nr 74 (4), s. 484–496.
Herman A., Filip K., Wanke-Rytt M., Wolańczyk T. (2020). Wytyczne postępowania z pacjentami hospitalizowanymi w oddziale psychiatrii dla dzieci i młodzieży z podejrzeniem zachorowania lub z potwierdzonym zachorowaniem na COVID-19. Psychiatria Polska, nr 183, s. 1–8.
Jakubowska U. (2005) Terapia humanistyczno-egzystencjalna. W: Grzesiuk L. (red.). Psychoterapia. Teoria. Warszawa: ENETEIA Wydawnictwo Psychologii i Kultury.
Jaskulska S., Jankowiak B. (2020). Postawy nauczycielek i nauczycieli wobec kształcenia na odległość w czasie pandemii COVID-19. „Studia Edukacyjne”, nr 57, s. 47–65.
Lambert M., Barley D.E. (2001). Research Summary of the Therapeutic Relationship and Psychotherapy Outcome. „Theory Research & Practice”, nr 38 (4), s. 357–361.
Lambert M.J., Bergin A.E. (1992). Achievements and limitations of psychotherapy research, W: Freedheim D.K. (red.). History of Psychotherapy: A Century of Change. Washington, DC: American Psychological Association, s. 360–390.
Leeb R.T., Bitsko R.H., Radhakrishnan L., Martinez P., Njai R., Holland K.M. (2020). Mental Health–Related Emergency Department Visits Among Children Aged 18 Years During the COVID-19 Pandemic – United States. „The Morbidity and Mortality Weekly Report (MMWR)”, nr 69, s. 1675–1680.
Linardon J., Fitzsimmons-Craft E.E., Brennan L., Barillaro M., Wilfley D.E. (2019). Dropout from interpersonal psychotherapy for mental health disorders: A systematic review and meta-analysis. Psychotherapy Research, 29 (7), 870-881.
Mace C., Healy K. (2011). Medical psychotherapy: A specialty for now. „The Psychiatrist”, nr 35 (8), s. 301–304.
Markowska-Manista U., Zakrzewska-Olędzka D. (2020). Rodziny z dziećmi w nowej sytuacji epidemii koronawirusa. Raport z badania on-line.
McWilliams N. (2015). Psychoterapia psychoanalityczna. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
Montag C., Elhai J.D. (2020). Discussing digital technology overuse in children and adolescents during the COVID-19 pandemic and beyond: On the importance of considering Affective Neuroscience Theory. „Addictive Behaviors Reports”, vol. 12,
Norcross J.C., Goldfried M.R. (2005). Handbook of Psychotherapy Integration (wyd. 2). Oxford: Oxford University Press. Dostępny na: https://books.google.pl/books?hl=pl&lr=&id=w-wpACyzL9gC&oi=fnd&pg=PR9&ots=QJHSsuiqc2&sig=LxrxHD6VHuvxyeNMc8AOioAAUgI&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false (otwarty: 11.04.2021).
Poster M.F. (2019). Review of “common factors”, personal reflections, and introduction of the shaving brush model of integrated psychotherapies. „Journal of Psychiatric Practice”, nr 25 (5), s. 374–378.
Prochaska J.O., Norcross J.C. (2006). Systemy psychoterapeutyczne. Analiza transteoretyczna. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia.
Pyżalski J. (red.). (2020). Edukacja w czasach pandemii wirusa COVID-19. Z dystansem o tym, co robimy obecnie jako nauczyciele. Warszawa: EduAkcja.
Racine N., Cooke J.L., Eirich R., Korczak D.J., McArthur B., Madigan S. (2020). Child and adolescent mental illness during COVID-19: A rapid review. „Psychiatry Research”, nr 292, Article 113 307. Advance on-line publication.
Scott S.R., Rivera K.M., Rushing E., Manczak E.M., Rozek C.S., Doom J.R. (2021). I Hate This: A Qualitative Analysis of Adolescents’ Self-Reported Challenges During the COVID-19 Pandemic. „Journal of Adolescent Health”, vol. 68, Issue 2.
Sass-Stańczak K., Czabała J.C. (2015). Relacja terapeutyczna – co na nią wpływa i jak ona wpływa na proces psychoterapii? „Psychoterapia”, nr 1 (172), s. 5–17.
Seok Hyun Nam, Jong-Chul Yang. (2021). COVID-19 Pandemic and Mental Health of Vulnerable Two Groups: Developmental Trauma of the Child-Adolescents and Work Disaster of Health Care Workers. „Chonnam Medical Journal”, nr 57 (1), s. 7–12.
Sheen A., Ro G., Holani K., Zacarkim Pinheiro Dos Santos A.C., Kagadkar F., Zeshan M. (2020). Impact of COVID-19 – related school closures on children and adolescents worldwide: a literature review. „Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry”, vol. 59, Issue 10, Supplement.
Soroko E., Jankowiak B. (2020). Shaping Social and Psychological Competencies or Intervening in a Crisis? Sociotherapists’ Experiences of Helping Adolescents in Poland. „International Journal for the Advancement of Counselling”, nr 42, s. 349–365.
Steven A., Sobelman P.A. (2012). Recognition of Psychotherapy Effectiveness. Dostępny na: https://www.drstevesobelman.com/wp-content/uploads/2014/06/Handout-Psychotherapy-Effectiveness.pdf (otwarty: 12.04.2021).
Szymańska A., Dobrenko K., Grzesiuk L. (2017). Characteristics and experience of the patient in psychotherapy and the effectiveness of psychotherapy A structural approach. „Psychiatria Polska”, nr 51(4), s. 619–631.
Vall-Roqué H., Andrés A., Saldaña C. (2021). The impact of COVID-19 lockdown on social network sites use, body image disturbances and self-esteem among adolescent and young women. „Progress in Neuro-Psychopharmacology and Biological Psychiatry”, vol. 110.
Wampold B.E. (2015). How important are the common factors in psychotherapy? An update. „World Psychiatry”, vol. 14, Issue 3. Dostepny na: https://doi.org/10.1002/wps.20238 (otwarty: 12.04.2021).
Wojtyniak B., Goryński P. (2020). Health status of polish population and its determinants. Warszawa: National Institute of Public Health – National Institute of Hygiene.Dostępny na: https://www.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2021/01/Raport_ang_OK.pdf (otwarty: 20.02.2021).
Yakeley J., Johnston J., Adshead G., Allison L. (2016). Medical Psychotherapy (Oxford Specialist Handbooks in Psychiatry) (wyd. 1). Oxford: Oxford University Press.

Źródła internetowe:
Centrum Dobrej Terapii. Dostępny na: https://www.centrumdobrejterapii.pl/materialy/kodeks-etyczny-psychoterapeuty-polskiego-towarzystwa-psychiatrycznego/ (otwarty: 30.03.2021).
Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, poz. 1280. Dostępny na: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20200001280/O/D20201280.pdf (otwarty: 2.04.2021).
Ethical Principles of Psychologists and Code of Conduct. Dostępny na:https://www.apa.org/ethics/code (otwarty: 1.04.2021).
INEE. The Aliance. Dostępny na: https://reliefweb.int/report/world/no-education-no-protection-what-school-closures-under-covid-19-mean-children-and-young (otwarty: 11.04.2021).
Polskie Ministerstwo Edukacji i Nauki. Dostępny na: https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/program-wsparcia-psychologiczno-pedagogicznego-dla-uczniow-i-nauczycieli-w-pandemii (otwarty: 2.04.2021).
Policy Brief. The Impact of COVID-19 on children. Dostępny na: https://unsdg.un.org/sites/default/files/2020-04/160420_Covid_Children_Policy_Brief.pdf (otwarty: 2.04.2021).
Prawo.pl. Dostępny na: https://www.prawo.pl/oswiata/psycholog-w-kazdej-szkole-powstaje-spoleczny-projekt-ustawy,503162.html (otwarty: 2.04.2021).
Rzecznik Praw Obywatelskich. Dostępny na: https://www.rpo.gov.pl/pl/content/rpo-zly-stan-psychiatrii-dzieciecej-jeszcze-sie-pogarsza (otwarty: 11.04.2021).
The American Psychological Association (APA). Dostępny na: http://www.drstevesobelman.com/wp-content/uploads/2014/06/Handout-Psychotherapy-Effectiveness.pdf (otwarty: 11.04.2021).
Towarzystwo Psychologiczne. Dostępny na: http://www.sekcjapsychoterapii.pl/kodeks-etyczny/ (otwarty: 30.03.2021). Google Scholar